Nhiều nước 'mạnh tay' siết điều kiện xuất khẩu xanh

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T giới thiệu sản phẩm nhãn xuất khẩu với lãnh đạo TP.HCM. Ảnh: Anh Nguyễn.

Chia sẻ tại Diễn đàn đẩy mạnh liên kết hướng đến xuất khẩu xanh trong khuôn khổ Hội chợ hàng Việt Nam tiêu biểu xuất khẩu 2025, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó giám đốc Sở Công Thương TP.HCM cho biết tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước hiện gặp rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, các hoạt động xuất khẩu cũng gặp nhiều trở ngại.

Để giải quyết, lãnh đạo TP.HCM đã chỉ đạo ngành công thương tìm kiếm giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đối với các hoạt động xuất khẩu.

"Việt Nam ký nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) nên các thị trường trên thế giới không thể làm khó chúng ta. Khi bối cảnh kinh tế các nước đều gặp khó, họ cùng tìm ra cái giải pháp và một trong những giải pháp đó chính là thực hiện trách nhiệm xã hội", ông Phương cho hay.

Tiến sĩ Nguyễn Thu Hiền, Khoa Quản lý công nghiệp (Đại học Bách khoa TP.HCM), chuyên gia Quản trị Công ty Phát triển bền vững, nhận định ngoài rào cản về chất lượng và giá cả sản phẩm, hàng hóa Việt Nam còn đang gặp vấn đề về phát triển bền vững.

Xuất khẩu xanh chính là một trong những khía cạnh mà phát triển bền vững đặt ra yêu cầu cho sản phẩm.

"Các thị trường chúng ta hướng tới có yêu cầu rất cao về việc đáp ứng tiêu chí thân thiện với môi trường, bảo vệ giá trị xã hội", bà Hiền nói thêm.

Dẫn lại báo cáo của PWC 2024 về tiếng nói người tiêu dùng, 9,7% người dùng toàn cầu sẵn sàng trả thêm mức phí cho bền vững ngay cả khi chi phí sinh hoạt và lo ngại về lạm phát vẫn còn đè nặng.

Ngoài ra, 75% người tiêu dùng đã điều chỉnh thói quen mua sắm của mình để bền vững hơn và 65% xếp tính bền vững là một trong năm động lực giá trị hàng đầu của họ.

Các nước trên thế giới cũng đã có những động thái quyết liệt hơn liên quan đến phát triển bền vững. Ví dụ, EU sẽ tính toán lại lượng phát thải carbon đối với những nhãn hàng có sự quản lý lỏng lẻo về carbon.

Trong đó, những quốc gia tham gia vào chuỗi cung ứng chưa thắt chặt chính sách phát thải carbon bao gồm đo lường, giám sát và có chính sách giảm phát thải carbon thì sẽ phải trả thuế phát thải carbon 2026.

Dù vậy, việc chuyển đổi xanh và phát triển bền vững vẫn là bài toán khó với các doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T, nhìn nhận trái cây Việt Nam muốn cạnh tranh với các thị trường lớn như Nam Mỹ thì nguồn cung phải có chất lượng bền vững.

Dù vậy, để phát triển bền vững, ông Tùng cho biết việc thay đổi nhận thức người nông dân về cách canh tác cây trồng là rất khó.

Trải qua nhiều năm hoạt động, Vina T&T dần tạo được lòng tin ở nông dân bằng việc xuất khẩu thành công trái cây đặc trưng của các vùng miền như nhãn, xoài sang các thị trường nước ngoài. Từ đó, nhận thức của người dân cũng sẽ thay đổi.

Bà Lê Thị Giàu, Chủ tịch HĐQT Bình Tây Food cho biết các doanh nghiệp muốn sản xuất xanh phải chấp nhận việc đẩy mạnh đầu tư vào nhà máy, dây chuyền. Mỗi năm, doanh nghiệp này xuất khẩu 400 container các sản phẩm bún, mì, phở.

Tuy nhiên, trong 5 năm vừa qua, nhà máy của doanh nghiệp Bình Tây Food không có lãi. "Chi phí kiểm soát kèm theo việc thực hiện các chứng chỉ, quy mô sản xuất đạt chuẩn gia tăng nhưng giá bán sản phẩm trên thị trường vẫn không tăng khiến doanh nghiệp gặp lỗ", bà Giàu cho hay.

Từ những khó khăn đó, bà Hiền chia sẻ các doanh nghiệp cần phải đáp ứng nhiều tiêu chuẩn để được xuất khẩu sang các thị trường khó tính.

Trong đó, mỗi thị trường khác nhau đi kèm với các quy định yêu cầu về chứng nhận khác nhau.

"Đảm bảo xây dựng một khung ESG hoàn chỉnh và hiệu quả giúp cho doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng được các yêu cầu về chứng nhận tại các quốc gia này", bà Hiền chia sẻ.

Mặt khác, sự hỗ trợ từ Chính phủ cũng sẽ giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn về xuất khẩu xanh. Cụ thể, các cơ quan ban ngành cần thiết lập các tiêu chuẩn và quy định về môi trường khuyến khích các ngành công nghiệp áp dụng các hoạt động bền vững.

Đồng thời, chương trình hợp tác quốc tế giúp doanh nghiệp lựa chọn chứng nhận hoặc tiêu chuẩn phù hợp nhất cho từng thị trường và sản phẩm mục tiêu.

"Hiện tại, Bộ Công Thương đã chỉ đạo mạng lưới Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy nỗ lực thích ứng và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh do các nước đặt ra", bà Hiền nói thêm.

Anh Nguyễn