Nhẹ đi để bay cao

Thực tế, cách đây hơn 10 năm, Lào Cai đã tiến hành sắp xếp các đơn vị để tinh gọn bộ máy với những mô hình chưa từng có trong cả nước, mang tính đột phá, thậm chí gợi ý cho các địa phương và Trung ương xem xét, có thể áp dụng. Trước hết, phải kể đến mô hình Ban Tuyên vận tại cơ sở. Qua tổng kết thực tiễn, từ năm 2012, Tỉnh ủy Lào Cai nhận thấy giữa công tác tuyên giáo và công tác dân vận có nhiều điểm tương đồng, gắn kết mật thiết với nhau. Do quy định về tổ chức bộ máy 2 cơ quan ở cấp tỉnh và cấp huyện đang duy trì ổn định, ở cấp xã các lực lượng “báo cáo viên, cộng tác viên, tuyên truyền viên” tham gia làm công tác tuyên truyền miệng khá đông, thành phần tham gia ban tuyên giáo và khối dân vận ở xã phần lớn trùng nhau, hoạt động không thường xuyên, tuyên truyền còn chồng lấn, thậm chí không ít nơi thiếu thống nhất trong tuyên truyền, vận động. Từ thực trạng đó, Tỉnh ủy Lào Cai đã chỉ đạo triển khai mô hình tuyên vận ở cấp xã (ban tuyên vận xã, phường, thị trấn; tổ tuyên vận thôn, bản, tổ dân phố). Năm 2012, thực hiện thí điểm và đến năm 2016, tất cả xã, phường, thị trấn trong tỉnh đã thực hiện mô hình tuyên vận. Sự ra đời của ban tuyên vận, tổ tuyên vận đã mang lại hiệu quả nổi bật, quan trọng về tăng cường công tác xây dựng Đảng ở cơ sở.

Ảnh: Phùng Nam Trung.

Không thể không nhắc đến mô hình thí điểm hợp nhất Sở Giao thông vận tải và Sở Xây dựng thành Sở Giao thông vận tải - Xây dựng Lào Cai. Trên tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW khuyến khích các địa phương thí điểm các mô hình mới, sau khi rà soát xét thấy Sở Xây dựng và Sở Giao thông vận tải có gần 1/2 nhiệm vụ (17/38 nhiệm vụ) có tính tương đồng, tỉnh đã lập Đề án thí điểm hợp nhất Sở Giao thông vận tải và Sở Xây dựng thành Sở Giao thông vận tải - Xây dựng Lào Cai (lập Đề án từ tháng 6/2018, đi vào hoạt động từ tháng 8/2018), trở thành tỉnh đầu tiên và duy nhất trên cả nước thí điểm mô hình này. Sau khi hợp nhất giảm 1 sở, giảm 3 phòng chuyên môn, 3 lãnh đạo sở, 6 lãnh đạo quản lý cấp phòng, 28 biên chế; 5 năm tiết kiệm trên 5 tỷ đồng ngân sách chi thường xuyên; giảm nhiều thủ tục hành chính; công tác phối hợp triển khai thực hiện một số nhiệm vụ được kịp thời, thường xuyên hơn, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt trong quản lý nhà nước về lĩnh vực giao thông, xây dựng, tăng tính hiệu quả trong quản lý hạ tầng.

Tuy nhiên, do mô hình này sau 5 năm thí điểm mới có duy nhất tỉnh Lào Cai thực hiện, ở Trung ương vẫn là 2 bộ, có một số khó khăn trong vận hành nên từ đầu năm 2024, tỉnh lại tách ra thành 2 sở. Dẫu vậy, theo phương án sắp xếp, sáp nhập tổ chức bộ máy của Chính phủ mới đây, sẽ hợp nhất Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng. Điều đó cho thấy, Lào Cai đã chủ động, sáng tạo trong việc sắp xếp các sở, ngành nhìn từ mô hình thí điểm hợp nhất Sở Giao thông vận tải và Sở Xây dựng thành Sở Giao thông vận tải - Xây dựng Lào Cai.

Một trong những điểm nổi bật trong công tác tinh gọn bộ máy của Lào Cai chính là sáp nhập 4 trường: Cao đẳng Cộng đồng, Cao đẳng Nghề, Trung học Y tế và một phần của Trường Cao đẳng sư phạm thành Trường Cao đẳng Lào Cai. Sau khi rà soát, xây dựng đề án, Lào Cai xác định các trường có 27 nhiệm vụ tương đồng, trùng lặp (trong tổng số 48 nhiệm vụ). Khi bắt đầu triển khai gặp rất nhiều khó khăn, chịu áp lực rất lớn. Sau sáp nhập (từ tháng 1/2019) giảm được 3 đầu mối cấp trường (3 lãnh đạo), 11 đầu mối cấp phòng (30 cán bộ quản lý), 31 biên chế, 66 người hưởng lương từ ngân sách, giảm chi thường xuyên từ ngân sách 9,5 tỷ đồng/năm, ngoài ra, diện tích đất sử dụng giảm hơn 20 ha, giảm hơn 14.000 m2 sàn xây dựng. Đến nay, Trường Cao đẳng Lào Cai đã hoạt động rất hiệu quả, trở thành 1 trong 70 trường dạy nghề được Thủ tướng Chính phủ lựa chọn đầu tư trở thành trường chất lượng cao giai đoạn 2020 - 2025; tuyển sinh ở địa bàn 13 tỉnh khu vực phía Bắc, đội ngũ cán bộ, nhà giáo được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng về mọi mặt, cơ bản đều phấn khởi, yên tâm công tác, cống hiến.

Ngoài ra, Lào Cai còn thí điểm một số mô hình khác có hiệu quả. Đó là mô hình 3 người đảm nhiệm 7 chức danh không chuyên trách ở cơ sở. Tháng 8/2016, tỉnh Lào Cai đã thực hiện chủ trương 3 người đảm nhiệm 7 chức danh ở thôn, tổ dân phố, gồm bí thư chi bộ; trưởng thôn; trưởng ban công tác mặt trận; bí thư chi đoàn; chi hội trưởng chi hội phụ nữ, nông dân, cựu chiến binh, được hưởng 100% phụ cấp của chức danh kiêm nhiệm đó. Đến cuối năm 2017, tỉnh Lào Cai hoàn thành chủ trương này, giảm gần 8 nghìn người hoạt động không chuyên trách, được cán bộ cơ sở, người dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao.

Mô hình thí điểm điều chỉnh số lượng công chức cấp xã: Tỉnh đã lựa chọn 1 địa bàn cấp huyện thí điểm thực hiện bố trí số lượng cán bộ, công chức xã theo yêu cầu công việc thực tế của xã (không theo định biên quy định, tức là giảm ở xã ít việc điều tiết cho xã nhiều việc trong cùng một huyện). Đầu năm 2022, Lào Cai thực hiện thí điểm, đến tháng 6/2023, mô hình này đã được Chính phủ cụ thể hóa trong Nghị định 33/2023/NĐ-CP ngày 10/6/2023 quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố, trong đó quy định hằng năm UBND cấp huyện quyết định số lượng cụ thể cán bộ, công chức ở từng đơn vị hành chính cấp xã thuộc phạm vi quản lý cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ.

Mô hình sáp nhập trung tâm giáo dục nghề nghiệp và trung tâm giáo dục thường xuyên cấp huyện thành trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên thực hiện từ năm 2014. Sau khi sáp nhập, tổ chức bộ máy của trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên cấp huyện được tinh gọn, đi vào hoạt động ổn định; đa dạng hóa loại hình đào tạo tại địa phương, khai thác tối đa hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị của các đơn vị; quy mô tuyển sinh và đào tạo được mở rộng; chất lượng đào tạo được nâng lên, học viên sau khi ra trường có thể tham gia ngay vào thị trường lao động; việc phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS được thực hiện hiệu quả.

Hơn 10 năm “làm nhẹ mình” đã giúp Lào Cai có được kinh nghiệm để tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị đảm bảo 3 yếu tố cốt lõi: Hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả. Theo đó, Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành các văn bản chỉ đạo, tập trung triển khai sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy trong toàn hệ thống chính trị; coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng và các nội dung trong công tác chuẩn bị đang được tiến hành khẩn trương. Quan điểm chỉ đạo của tỉnh là tất cả cơ quan, đơn vị, tổ chức đều phải thực hiện rà soát, sắp xếp, tinh gọn tổ chức, tinh gọn bên trong, đảm bảo bộ máy hoạt động tốt hơn, hiệu quả hơn; tổ chức hợp lý các sở, ban, ngành theo hướng quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, trên nguyên tắc 1 cơ quan thực hiện nhiều việc và 1 việc chỉ giao cho 1 cơ quan chủ trì; thực hiện việc sắp xếp phải đảm bảo đi đôi với phân cấp, phân quyền và chức năng nhiệm vụ của tổ chức, thống nhất với quy định của cấp trên; rà soát kỹ lưỡng, tránh trùng lặp hoặc bỏ sót chức năng, nhiệm vụ; kiên quyết ghép những đơn vị có chức năng, nhiệm vụ tương đồng; những tổ chức, đơn vị không rõ nhiệm vụ thì tiến hành giải thể.

Từ chủ trương đến hành động “làm nhẹ mình” của Tỉnh ủy Lào Cai đã được cả hệ thống chính trị trong tỉnh đồng thuận và đang tiến hành rất khẩn trương. Dù có những khó khăn nhưng với kinh nghiệm hơn 10 năm thực hiện công tác tinh gọn bộ máy, Lào Cai vững tin “để bay cao”, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Vũ Thanh Nam - Khánh Ly