Nhật Bản: Tỉ lệ sinh giảm mạnh trong 9 năm liên tiếp

Trẻ em Nhật Bản. Ảnh: Bloomberg

Số liệu của Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi Nhật Bản ngày 6.4 cho thấy, năm 2024, số ca sinh mới tại nước này tiếp tục giảm kỷ lục với chỉ 729.880, giảm 37.643 trẻ, tương đương 5%, so với năm 2023 trước đó. Đây cũng là năm thứ 9 liên tiếp, Nhật Bản có số ca sinh mới giảm mạnh và đạt mức thấp nhất lịch sử.

Tỉ lệ sinh đẻ tổng thể, số con trung bình mà một phụ nữ có thể có trong những năm sinh đẻ đã giảm xuống còn 1,15, giảm so với mức 1,2 của năm trước và đánh dấu mức thấp nhất trong các hồ sơ kể từ năm 1947. Xu hướng này đặc biệt đáng chú ý ở Tokyo, nơi tỷ lệ này ở mức dưới 1 trong năm thứ hai liên tiếp.

Tổng số ca sinh giảm xuống còn khoảng 686.000, đánh dấu lần đầu tiên con số này giảm xuống dưới 700.000. Tổng số ca tử vong là khoảng 1,61 triệu, dẫn đến mức giảm dân số ròng khoảng 919.000 và kéo dài chuỗi giảm dân số hàng năm của quốc gia này lên 18 năm.

Tỉ lệ sinh sụt giảm mạnh cho thấy tính cấp thiết, cần có những biện pháp kịp thời của chính phủ để thúc đẩy khả năng sinh sản. Thủ tướng Shigeru Ishiba đã đưa ra một loạt các chính sách nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho các hộ gia đình, bao gồm mở rộng trợ cấp liên quan đến trẻ em và miễn học phí giáo dục trung học.

Chính phủ cũng đảm bảo bồi thường toàn bộ tiền lương cho một số cặp vợ chồng nghỉ phép chăm sóc con và cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên chăm sóc trẻ em và điều dưỡng.

Những biện pháp này dựa trên sáng kiến của người tiền nhiệm của Ishiba, Fumio Kishida, người đã cam kết tăng hỗ trợ của chính phủ cho mỗi trẻ em lên mức tương đương với Thụy Điển, nơi 3,4% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) được dành cho phúc lợi gia đình.

Người phát ngôn của Bộ Y tế cho biết cuộc khủng hoảng về tỷ lệ sinh giảm nhanh chóng vẫn chưa được giải quyết, đồng thời nêu ra tình trạng dân số phụ nữ trẻ ngày càng giảm và xu hướng kết hôn và sinh con muộn là những yếu tố chính góp phần gây ra tình trạng này.

Sự suy giảm liên tục về tỷ lệ sinh đang làm dấy lên mối lo ngại về tương lai của hệ thống an sinh xã hội Nhật Bản. Chương trình lương hưu công của quốc gia này đang chịu áp lực ngày càng tăng, với ít người đóng góp hơn và số lượng người nhận ngày càng tăng. Trong hai thập kỷ qua, số người đóng góp vào hệ thống đã giảm khoảng 3 triệu người, trong khi số người hưởng lợi đã tăng gần 40%.

Chi phí an sinh xã hội tăng vọt của Nhật Bản cũng đang gây áp lực lớn hơn nữa lên tài chính công, nơi tỷ lệ nợ trên GDP đứng ở mức cao nhất trong số các nền kinh tế tiên tiến. Trong năm tài chính 2025, chi tiêu phúc lợi xã hội đạt tổng cộng 38,3 nghìn tỷ yên (266,3 tỷ USD), chiếm 1/3 ngân sách quốc gia.

Thị trường lao động cũng dự kiến sẽ tiếp tục chịu áp lực. Nếu xu hướng hiện tại tiếp tục, Nhật Bản có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt 6,3 triệu lao động vào năm 2030.

Người già Nhật Bản. Ảnh Asiasociety.org

Tuy nhiên, có một dấu hiệu đáng mừng đó là số lượng các cặp đôi mới cưới ở Nhật Bản đã tăng hơn 10.000 vào năm 2024 so với năm trước. Vì tỷ lệ kết hôn và sinh nở có mối liên hệ chặt chẽ ở quốc gia này, nên sự gia tăng này có thể giúp hỗ trợ khả năng sinh sản trong tương lai.

Các chính quyền địa phương, bao gồm cả Tokyo, gần đây đã đưa ra các sáng kiến khuyến khích kết hôn, chẳng hạn như phát triển các ứng dụng hẹn hò và tổ chức các sự kiện mai mối để tạo ra nhiều cơ hội hơn cho mọi người gặp gỡ những người bạn đời tiềm năng.

P.M