Nhận diện rõ hơn không gian Chính điện Kính Thiên

Thực hiện khuyến nghị của UNESCO và được phép của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, năm 2024, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật thăm dò 500m2, với bốn hố khai quật. Tại đây, các nhà khoa học tiếp tục có nhiều phát hiện quan trọng để làm rõ hơn không gian Chính điện Kính Thiên (Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội).

Hố thứ nhất tại khu vực tây nam Hậu Lâu (tức tây bắc Chính điện Kính Thiên, nơi thiết triều của hoàng đế thời Lê sơ trở về sau). Hố thứ hai được khai quật nằm tại vị trí sân vườn phía trước nhà pháo binh, trên nền điện Kính Thiên thời Lê. Hố thứ ba nằm ở khoảng giữa không gian từ điện Kính Thiên và Đoan Môn, chếch về phía Tây. Hố thứ tư nằm ngay phía sau cổng Đoan Môn về phía điện Kính Thiên.

Trong đó, hố khai quật tại nền điện Kính Thiên phát hiện dấu tích bó nền thời Nguyễn theo hướng đông - tây; các dấu tích cột móng thời Lê Trung hưng (thế kỷ 17 - 18). Khu vực điện Kính Thiên đã từng dược khai quật vào các năm 2011 và 2023. Trong các đợt khảo cổ này đã tìm thấy hàng nghìn hiện vật khảo cổ gồm các loại gạch, ngói, đồ gốm men, đồ sành, đồ đất nung, đồ kim loại, đồ đá... Các di vật là các loại vật liệu xây dựng Hoàng cung Thăng Long, đồ dùng sinh hoạt Hoàng cung thời kỳ Thăng Long và một số ít thuộc thời tiền Thăng Long.

Và những kết quả mới tiếp tục làm rõ hơn nữa cấu trúc nền móng của chính điện Kính Thiên thời Lê Trung hưng. Các dấu tích này đều là sự tiếp nối của kiến trúc hành lang và tường bao đã phát lộ từ các cuộc khai quật năm 2014 - 2015, góp phần khẳng định giả thuyết có 2 hành lang: 1 phía đông, 1 phía tây chạy từ cổng Đoan Môn đến khu vực Chính điện Kính Thiên.

Còn hố khai quật phía sau cổng Đoan Môn xuất lộ nhiều dấu tích kiến trúc thời Lê Trung hưng gồm: sân Đan Trì, Ngự đạo (đường của hoàng đế), dưới Ngự đạo và Đan Trì thời Lê Trung hưng khoảng 30cm là một cống thoát nước ngầm khá lớn (cao 53cm, lòng rộng 37cm) có chức năng tiêu thoát nước cho toàn bộ khu vực không gian sân thiết triều. Các dấu tích cung cấp thêm nhận thức về không gian thiết triều của thời kỳ lịch sử này.

Trong khi đó, hố khai quật số một nằm ở phía tây bắc điện Kính Thiên cung cấp thêm dữ liệu về một cung điện khác, có thể là điện Cần Chánh, nơi làm việc thường ngày của hoàng đế (Chính điện Kính Thiên là nơi thiết Đại triều).

Theo PGS.TS Tống Trung Tín - Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam, cuộc khai quật năm 2024 dù chỉ khai quật với diện tích nhỏ nhưng đã đem lại nhiều nhận thức mới, tiến thêm một bước quan trọng trong nhận diện về Chính điện Kính Thiên và không gian Chính điện Kính Thiên thời Lê sơ (thế kỷ 15-16) và Lê Trung hưng (thế kỷ 17-18) trên các phương diện kiến trúc, vật liệu, mặt bằng tổng thể và kỹ thuật xây dựng. Đồng thời, những phát hiện này là cơ sở để hướng tới việc nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên và Chính điện Kính Thiên.

Ngọc Hoa