Nhận dạng sinh trắc học sắp khiến hộ chiếu lỗi thời?

Tuy nhiên, thời đại công nghệ đã mở ra một hướng đi mới: các hệ thống nhận dạng khuôn mặt và điện thoại thông minh đang từng bước thay thế vai trò của giấy tờ này.

Hàng loạt quốc gia trên thế giới, từ Phần Lan, Canada đến Ấn Độ, đã bắt đầu thử nghiệm các giải pháp không cần hộ chiếu, hứa hẹn sẽ thay đổi hoàn toàn cách con người di chuyển qua các biên giới.

Cách mạng kỹ thuật số trong du lịch quốc tế

Theo Techspot, nhiều sân bay lớn trên toàn cầu đã thử nghiệm hoặc triển khai các hệ thống nhận dạng sinh trắc học để thay thế hộ chiếu giấy. Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Hà Lan, Ý, Singapore và nhiều quốc gia khác đã đưa vào sử dụng những giải pháp này, thậm chí còn mở rộng cho khách quốc tế. Singapore, chẳng hạn, cho phép công dân xuất nhập cảnh không cần hộ chiếu giấy và đang hướng đến loại bỏ hoàn toàn giấy tờ này.

Một trong những giải pháp hứa hẹn nhất là Chứng chỉ du lịch kỹ thuật số (DTC), do Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) phát triển. DTC bao gồm hai phần: thông tin lưu trữ ảo được bảo vệ bằng mật mã và một phần được lưu trữ trực tiếp trên điện thoại thông minh của người dùng. Điều này không chỉ tăng cường bảo mật mà còn giảm thiểu khả năng làm giả.

Công nghệ nhận dạng khuôn mặt và điện thoại thông minh đang dần thay thế hộ chiếu truyền thống, mở ra kỷ nguyên du lịch kỹ thuật số - Ảnh: Techspot

Một số quốc gia đã đạt được kết quả đáng khích lệ từ các chương trình thử nghiệm. Tại Phần Lan, kiểm tra danh tính qua DTC chỉ mất 8 giây, trong đó thời gian xử lý kỹ thuật chỉ mất 2 giây. Những con số này minh chứng cho tiềm năng to lớn của công nghệ trong việc giảm thiểu thời gian chờ đợi tại sân bay.

Đại dịch Covid-19 là chất xúc tác mạnh mẽ cho việc áp dụng các giải pháp công nghệ không tiếp xúc trong ngành hàng không. Theo Athina Ioannou, giảng viên Đại học Surrey, việc sử dụng nhận dạng sinh trắc học có thể trở thành phương thức chính trong tương lai gần. Xu hướng này không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn đáp ứng nhu cầu an toàn trong bối cảnh những lo ngại về sức khỏe vẫn còn.

Thách thức quyền riêng tư và tính bảo mật

Dù nhận dạng sinh trắc học hứa hẹn nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai các hệ thống này đã dấy lên không ít tranh cãi. Các chuyên gia cảnh báo rằng sự thiếu minh bạch trong cách các công ty phát triển và vận hành công nghệ có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Udbhav Tiwari, giám đốc chính sách tập đoàn công nghệ Mozilla nhấn mạnh: “Chúng ta không biết chắc chắn các hệ thống này an toàn đến mức nào. Hầu hết các công ty phát triển công nghệ thường giữ kín quy trình, khiến khó có thể đánh giá mức độ bảo mật”. Điều này khiến các tổ chức bảo vệ quyền riêng tư lo ngại về nguy cơ vi phạm dữ liệu, giám sát quá mức, và việc sử dụng thông tin cá nhân sai mục đích.

Adam Tsao, một chuyên gia tại công ty bảo mật Entrust cũng cảnh báo về việc ai sẽ xử lý và kiểm soát dữ liệu này. Ông nhấn mạnh rằng, lý tưởng nhất, chỉ các thông tin cần thiết mới được chia sẻ, trong thời gian giới hạn, với mục đích rõ ràng. Nhưng để đạt được mức độ chính xác này, các quốc gia cần xây dựng quy trình quản lý dữ liệu chặt chẽ hơn.

Tại Ấn Độ, hệ thống nhận dạng khuôn mặt Digi Yatra đã vấp phải sự chỉ trích lớn từ công chúng. Mặc dù hệ thống này đã hoạt động tại 24 sân bay và dự kiến mở rộng cho người nước ngoài vào năm 2025, nhưng nhiều người cho rằng việc đăng ký và vận hành thiếu tự nguyện. Disha Verma, từ tổ chức Internet Freedom Foundation, chia sẻ rằng quá trình này không minh bạch và người dùng không có cách nào để buộc chính phủ chịu trách nhiệm nếu xảy ra sai phạm.

Ấn Độ cũng có kế hoạch triển khai công nghệ này cho các khách sạn và di tích lịch sử, làm dấy lên lo ngại về việc mở rộng giám sát công dân và khách du lịch.

Ngay cả ICAO, tổ chức đứng sau công nghệ DTC, cũng thừa nhận một số rủi ro lớn như "gian lận giống nhau", vi phạm hệ thống, hoặc từ chối sai. Khi các hệ thống nhận dạng được triển khai trên quy mô lớn, nguy cơ xảy ra sự cố và tác động tiêu cực đến quyền tự do cá nhân càng tăng.

Tương lai du lịch không cần hộ chiếu

Không thể phủ nhận rằng du lịch kỹ thuật số mang lại những lợi ích to lớn. Việc loại bỏ hàng loạt quy trình kiểm tra giấy tờ truyền thống giúp hành khách tiết kiệm thời gian và cải thiện trải nghiệm sân bay. Đồng thời, các hệ thống như DTC cung cấp một giải pháp bền vững hơn, giảm thiểu rủi ro thất lạc hoặc làm giả hộ chiếu.

Tuy nhiên, để chuyển đổi hoàn toàn sang hệ thống nhận dạng sinh trắc học, cần có sự cân bằng giữa tiện lợi và quyền riêng tư. Các quốc gia và tổ chức cần hợp tác chặt chẽ để đảm bảo rằng công nghệ được triển khai minh bạch, an toàn, và bảo vệ quyền lợi của người dùng.

Hộ chiếu truyền thống, biểu tượng của du lịch quốc tế, có thể sớm chỉ còn là di sản lịch sử. Công nghệ nhận dạng khuôn mặt và các giải pháp kỹ thuật số hứa hẹn sẽ làm thay đổi cách con người di chuyển, nhưng sự thay đổi này không phải không có thách thức. Trong bối cảnh quyền riêng tư và bảo mật ngày càng trở thành mối quan tâm lớn, tương lai của du lịch không hộ chiếu sẽ phụ thuộc vào khả năng giải quyết những vấn đề này một cách minh bạch và hiệu quả.

Hoàng Vũ