Nhà văn mất hàng triệu USD vì đầu tư, viết tác phẩm để đời trả nợ

Ảnh: The Guardian.

Trong suốt cuộc đời, Mark Twain luôn là một trong những người nổi tiếng nhất trong giới văn chương thế giới. Ở nước Mỹ, ông giao du với các tổng thống. Trong nhiều chuyến đi nước ngoài, ông thường dùng bữa riêng với hoàng đế Đức, hoàng đế Áo hoặc hoàng tử xứ Wales.

Khi đến Anh để nhận bằng danh dự từ Đại học Oxford, ông được những người khuân vác ở bến tàu London cổ vũ chào đón và được đến lâu đài Windsor để uống trà với nhà vua và hoàng hậu.

Ông là một tiếng nói vui vẻ, hài hước và thẳng thắn của nước Mỹ. Giống như đại văn hào Anh Charles Dickens, Mark Twain cũng vừa là một nhà văn và vừa là một nghệ sĩ biểu diễn. Ở London, ông được công chúng ca ngợi khi đọc lại những đoạn trích từ du ký về miền Tây hoang dã của mình, Roughing It. Mọi người đều yêu thích "giọng nói khàn khàn của ông". Mark Twain cũng mang tác phẩm đang được viết của mình, Huckleberry Finn, đi hơn 100 thị trấn và thành phố của Mỹ, và kiếm được rất nhiều tiền.

Những trải nghiệm làm nên kiệt tác

Cuộc sống trước khi nổi tiếng của ông, với cái tên Samuel Langhorne Clemens, đã là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm của Mark Twain. Ông dành phần lớn thời thơ ấu của mình ở Hannibal, Missouri ven bờ sông Mississippi, nơi ông thỏa thích chơi với dòng sông: câu cá, bơi lội và khám phá các đảo nhỏ.

Khi chỉ mới 11 tuổi, ông đã trở thành một thợ học việc in ấn tại Missouri Courier, nơi ông dần có được các kỹ năng của một thợ sắp chữ lành nghề và đủ tiền trang trải cuộc sống. Năm 21 tuổi, ông kết bạn với một hoa tiêu trẻ tuổi, Horace Bixby, người đã dạy ông về sự thay đổi luồng nước của hạ lưu sông Mississippi. Năm 23 tuổi, ông nhận được giấy phép lái tàu hơi nước cho đoạn sông đó.

Những trải nghiệm tuyệt vời này phần nào giúp cho cuốn Life on Mississippi và Huckleberry Finn trở thành những kiệt tác. Con sông này thậm chí còn xuất hiện trong bút danh của ông, lần đầu tiên là trong các bài báo vào cuối những năm 20 tuổi. "Mark twain" là tiếng hô của người dẫn đầu sau khi thăm dò mặt nước bằng một sợi dây thừng và một vật nặng, rồi lên tiếng xác nhận rằng con sông an toàn.

Vào đầu những năm 30 tuổi, ông đã thực hiện một chuyến đi với những du khách Mỹ đến châu Âu và Trung Đông. Hành trình này là "tên lửa đưa Mark Twain lên đỉnh cao của sự nghiệp văn chương" khi là nguồn cảm hứng cho tác phẩm The Innocents Abroad, cuốn sách bán chạy nhất trong suốt cuộc đời của ông.

Những mặt không hoàn hảo

Tuy nhiên, hầu như tất cả cuốn sách ăn khách của ông đều có điều gì đó đáng lo ngại. Huckleberry Finn gần như không thể được đưa vào giảng dạy ở các trường học và trường đại học Mỹ do dùng từ phân biệt chủng tộc khoảng 200 lần, "một vấn đề gần như không thể vượt qua đối với các nhà giáo dục".

Hay trong cuốn Life on the Mississippi, các hình ảnh đi kèm thể hiện định kiến sâu sắc về người da màu và thương nhân Do Thái.

Mark Twain không chỉ bị chỉ trích về vấn đề phân biệt chủng tộc, mà còn về mối quan hệ với những cô gái. Vào độ tuổi 70, ông vẫn vun đắp, chủ yếu qua thư từ, mối quan hệ với những cô gái mà ông gọi là “thiên thần cá” của mình.

Cuốn sách ra mắt ngày 13/5. Ảnh: Amazon.

Ngoài ra, vấn đề quản lý tài chính cũng là một điều đáng quan ngại với Mark Twain.

Dù là nhà văn người Mỹ có thu nhập cao nhất thế kỷ 19, Mark Twain dành phần lớn cuộc đời mình lo lắng cho tiền bạc. Là con trai của một người cha vô trách nhiệm và thường xuyên thiếu tiền, duy trì cuộc sống luôn là mục tiêu hàng đầu của Mark Twain.

Do đó, ông dễ dàng bị lôi kéo vào những kế hoạch làm giàu nhanh chóng và luôn bị lừa đảo. Ông đã đầu tư và mất một khoản tiền lớn (hàng triệu USD theo giá trị hiện nay) vào một loạt các dự án điên rồ, thường liên quan đến công nghệ mới.

Ngoài việc mất hết số tiền kiếm được, ông còn đốt hết phần lớn số tiền thừa kế của vợ (vợ ông là Olivia, con gái của Jervis Langdon, một chủ mỏ than giàu có).

Cho rằng các nhà xuất bản là những kẻ xấu xa, Twain đã tự mở công ty xuất bản riêng và bị phá sản. Do đó, ở tuổi 60, ông vẫn phải đi diễn thuyết vòng quanh thế giới, qua Australia, Ấn Độ và Nam Phi để tìm cách trả hết khoản nợ khổng lồ của mình. Nhờ đó, ông cũng cho ra đời những tác phẩm kinh điển như Tom Sawyer hay Detective. Đến giữa tuổi 60, ông kiếm đủ tiền để trả hết những khoản nợ cũ và lại mất thêm một khoản lớn khi phát triển một thực phẩm sức khỏe “thần kỳ” được gọi là Plasmon.

Một chủ đề lớn khác của cuốn sách là bệnh tật. Con trai của Twain và Olivia đã chết vì bệnh bạch hầu khi còn nhỏ. Con gái lớn, Susy, bị đuổi khỏi Cao đẳng Bryn Mawr trước khi chết vì bệnh viêm màng não ở độ tuổi giữa 20. Jean, con gái út của Twain, bị động kinh, điều khiến cha cô vừa xấu hổ và lo lắng. Còn vợ ông đã trải qua nhiều năm ốm đau trước khi qua đời vào năm 1904.

Về tổng thể, đây là một cuốn sách đồ sộ với hơn 1.000 trang. Ngoài hàng nghìn lá thư của Twain, cuốn sách còn tập hợp tư liệu từ 50 tập sổ tay và tự truyện nửa triệu từ của Twain. Ngoài ra, còn có rất nhiều hồ sơ về các bài giảng của Twain, cũng như bản ghi chép các cuộc phỏng vấn. Có thể nói Chernow đã tạo nên một cuốn tiểu sử đáng ngưỡng mộ, chi tiết nhưng dễ đọc về một trong những người nổi tiếng đầu tiên của thế giới hiện đại.

Minh Hoa