Nhà văn, cựu chiến binh Phạm Thịnh với những áng thơ rất đời

Nhà văn Phạm Thịnh, sinh năm 1954 tại xã Nam Thanh, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Tốt nghiệp cấp 3, trong không khí nóng bỏng, sục sôi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, như bao thanh niên của đất học Nam Trực, ông nhập ngũ, vào thẳng chiến trường B2, đứng trong đội ngũ những người lính chiến đấu trung đoàn 94 tại mặt trận Quảng Ngãi khốc liệt. Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, ông lại cùng đồng đội, trong đội hình đơn vị làm nhiệm vụ bảo vệ biên giới Tây Nam Tổ quốc.

Thời trai trẻ của ông đại diện cho thế hệ thanh niên ngày ấy, sẵn sàng xếp bút nghiên lên đường đi chiến đấu. Đất nước hòa bình trở về giảng đường học đại học. Phạm Thịnh tốt nghiệp Đại học Thương nghiệp Hà Nội (nay là Đại học Thương mại) vào đúng giai đoạn đổi mới đất nước, ông trở thành nghiên cứu viên của Viện Nghiên cứu kinh tế Bộ Thương mại, góp phần nghiên cứu và triển khai các đề án kinh tế và kinh doanh, gắn bó với ngành đến lúc nghỉ hưu.

Trong các cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, cuộc sống mặt trận, hậu phương và tình cảm đồng đội, tình yêu thời chiến đã tạo động lực, nguồn cảm hứng cho những người lính cầm bút. Từ những trang viết tự thân nơi chiến trường nóng bỏng đã tạo nên những áng thơ văn, cùng các nhà văn, nhà báo tên tuổi. Phạm Thịnh cầm bút từ những năm tháng đó, trong hoàn cảnh đó.

Nhà văn Phạm Thịnh

Thơ Phạm Thịnh mang âm hưởng đời sống của một thế hệ trải qua cả thời chiến và thời bình. Đất nước có chiến tranh, làm trai ta ra trận. Cùng cuộc sống chiến trường là những câu thơ, bài thơ trữ tình của Phạm Thịnh về đồng đội, về tình yêu của đời quân ngũ “dữ dội và dịu êm”: “Hình như sau tán lá xanh/ Mắt nai thấp thoáng/ Vin cành nghiêng sang/ Bóng chiều trao những dịu dàng/ Tán xanh hoa nắng/ Ngập tràn gió vui…”

Những xao động, rung cảm rất lính chiến, thắp sáng cuộc đời quân ngũ. Thế rồi, là nỗi buồn, sự hy sinh không dễ đong đếm của bao người lính nơi chiến trường: “Thế rồi tết, tết/ cây thắm nụ hồng/ Em bước sang sông/ pháo hồng đầy ngõ/ bây giờ em đã xa xôi/ nắng như cũng tắt ngày vơi, đêm dài…".

Một thời trận mạc, khi thời bình ông làm khoa học, hăm hở xông pha trên mặt trận kinh tế, người lính chiến ngày nào vẫn đau đáu, nao lòng nghĩ về miền quê nghèo, với những hình ảnh người mẹ, người chị. Thơ ông khi khoáng đạt, khi nhuần nhụy, mang âm hưởng dân ca vùng đồng bằng bắc bộ, như: Sớm chiều bươn bả đồng quê/ Cõng mưa đội nắng đi về sớm hôm; Nhỡ nhàng mùa đã qua lâu/ mà mùi hương cũ theo nhau ngọt ngào; Hạnh phúc đâu phải cao xa/ như cây như cỏ nở hoa đúng mùa; Có còn thương bến ngẹn lời/ với trăng khỏa nước lưng trời đếm sao; lần hương bồ kết tìm người… Thơ ông ấm áp, tinh tế dễ neo đậu vào người đọc, dễ cảm nhận qua các bài trong tập thơ “Miền thương nhớ” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2017); “Trăng màu phố“ (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2019)…

Tập thơ “Cháu ngồi vẽ những xa xôi”

Một mảng khác, ông say mê viết cho thiếu nhi, cho gia đình. Phạm Thịnh là tác giả thân thiết của nhiều tờ báo và tạp chí viết cho trẻ em. Tập thơ “Cháu ngồi vẽ những xa xôi” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2023) gửi gắm mong muốn tìm lại tuổi thơ của mình, của thế hệ mình khi đất nước còn chiến tranh nhiều đau thương mất mát; về già cùng con cháu sum vầy, khát khao gieo những hạt giống tâm hồn đẹp cho trẻ thơ; hạnh phúc bình dị, an nhiên cùng cháu con đã thôi thúc, tạo cảm hứng để ông dấn thân vào mảng đề tài này.

Đó là hành trình cùng các cháu qua các bài: “Cháu tập nói’”; “Cháu hỏi bà”; “Cháu xếp hình” “Cháu tập lái ô tô” hay “Khai giảng”; “Em vào lớp một”; "Vườn quê”, “Vườn thu", “Gà trống”, “Vườn ông trên sân thượng”… Thơ Phạm Thịnh từ quan sát, hòa nhập, đi vào thế giới trẻ thơ, nói tiếng nói, thông điệp của trẻ thơ, đồng thời dẫn lối tình cảm yêu quê hương, thiên nhiên, đất nước.

Ở bình diện khác, trong bối cảnh, hình ảnh những lớp “Tiểu học và kính cận”; “Tuổi nhí và niềm đam mê điện tử”, “Hội chứng ấu chúa”, nhịp sống “Ba lô - nhà trường - học thêm”, “Khoảng cách các thế hệ ngày thêm doãng ra”… Từ tình yêu thương con trẻ, ông suy tư về trách nhiệm xã hội, trách nhiệm của các thế hệ ông bà, cha mẹ, người thầy để hình thành cho các em nhân sinh quan, tình yêu thiên nhiên, thêm gắn kết các thế hệ, gắn kết với quê hương, giúp trẻ em yêu quê hương, gia đình từ những điều bình dị, gần gũi nhất.

Trong một không gian sống lành mạnh, có sự dung dưỡng kết nối của các thế hệ đi trước, ông nhận ra sự hồn nhiên, thánh thiện của trẻ nhỏ qua các bài “Thương ông”, “Thư gửi bà”, “Mẹ vào vùng chống dịch”, “Thăm Lăng Bác Hồ” “Cờ Tổ quốc"… Qua những sáng tác của Phạm Thịnh, ông định hình một không gian chăm sóc tâm hồn, giáo dục trẻ thơ chính tại gia đình, sự liên kết giữa các thế hệ, giữa đô thị và nông thôn qua cuộc sống thường nhật, đa chiều mà gần gũi. Thơ Phạm Thịnh đã tài tình nói giúp thông điệp với các bậc ông bà, cha mẹ với mong muốn góp phần dung dưỡng, bồi đắp tâm hồn, nhân cách lớp tuổi măng non đất nước.

Văn học thiếu nhi có đối tượng bạn đọc thật đông đảo và hứa hẹn, tuy nhiên đây đang là mảng đề tài đôi khi “thiết yếu mà thiếu”. Đất nước đang quá trình hội nhập, đặt ra thách thức với đội ngũ sáng tác văn học thiếu nhi có thêm nhiều tác phẩm hấp dẫn, đáp ứng niềm ao ước của các em.

Phạm Thịnh trong hàng ngũ những người cầm bút đã và đang tâm huyết, dồn sức, khẳng định ở mảng đề tài này, với trách nhiệm cao cả của một nhà văn tâm huyết với nghề.

Lê Mậu Lâm