Nhà máy 'siêu ma túy' ngầm ở châu Phi

“Siêu phòng thí nghiệm ma túy”

Theo các cơ quan thực thi pháp luật địa phương và quốc tế, nhóm tội phạm có tổ chức của Mexico bị cáo buộc tiếp tay cho cuộc khủng hoảng fentanyl tại Hoa Kỳ hiện đang sản xuất loại thuốc gây chết người này tại châu Phi. Họ cho biết băng đảng Sinaloa đã chọn Nam Phi làm căn cứ hoạt động chính, chủ yếu là vì mối liên hệ thương mại chặt chẽ với Trung Quốc, quốc gia sản xuất các hóa chất được sử dụng để sản xuất thuốc phiện tổng hợp.

"Ở giai đoạn này, không có thị trường lớn cho fentanyl ở châu Phi, vì vậy phần lớn loại thuốc này được sản xuất trong các phòng thí nghiệm ngầm trên lục địa này đang được buôn lậu vào Hoa Kỳ, thị trường fentanyl lớn nhất thế giới", Trung tướng Godfrey Lebeya, Giám đốc The Hawks, đơn vị cảnh sát điều tra hàng đầu của Nam Phi, cho biết.

Đường đi của fentanyl vào Mỹ. (Ảnh: Getty Images).

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, dùng quá liều thuốc đã giết chết khoảng 400.000 người Mỹ kể từ năm 2021, phần lớn liên quan đến fentanyl. Ở dạng thuốc theo toa hợp pháp, fentanyl là thuốc giảm đau có hiệu quả cao. Tuy nhiên, tội phạm sao chép thành phần hóa học của nó trong phòng thí nghiệm và bán bất hợp pháp dưới dạng bột, nhỏ vào giấy thấm, nhỏ vào ống nhỏ mắt và thuốc xịt mũi hoặc làm thành thuốc viên trông giống như thuốc phiện theo toa hợp pháp, theo báo cáo của Viện Lạm dụng ma túy quốc gia Hoa Kỳ. Chỉ cần vài miligam fentanyl cũng có thể gây tử vong vì nó mạnh hơn heroin gấp 50 lần và mạnh hơn morphin gấp 100 lần.

Lebeya cho rằng "những kẻ buôn bán ma túy và băng đảng Nam Phi có liên hệ với băng đảng Sinaloa" đang thử nghiệm thị trường ma túy địa phương. Ông cho biết: "Fentanyl chắc chắn đã xâm nhập vào băng chuyền buôn bán ma túy của chúng tôi. Chúng tôi biết điều đó vì chúng tôi đang bắt giữ những nghi phạm sở hữu nó và họ nói với chúng tôi rằng, chúng tôi muốn xem liệu người Nam Phi có thích fentanyl không. Điều này rất đáng lo ngại vì chúng tôi đã thấy quy mô của cuộc khủng hoảng ở Mỹ và chúng tôi không muốn đất nước mình đi theo con đường tương tự. Nhưng chúng tôi phải thực tế và thừa nhận rằng có thể chúng tôi sẽ tự chuốc lấy thảm kịch vì fentanyl rẻ hơn nhiều so với các loại thuốc khác đang lưu hành ở Nam Phi, như cocaine và heroin, và những người Mexico đang thúc đẩy việc sử dụng fentanyl ở Mỹ hiện đang ở trên đất của chúng tôi”.

Vào tháng 7/2024, The Hawks đã đột kích vào nơi mà sau này họ mô tả là "siêu phòng thí nghiệm ma túy" ở tỉnh Limpopo, phía bắc Nam Phi, thu giữ một lượng lớn methamphetamine, một lượng nhỏ fentanyl và khoảng 500 pound (1p tương đương 0.45 kg) hóa chất được sử dụng để sản xuất cả hai loại thuốc này. Người nông dân Nam Phi Roelof Botha, 57 tuổi và ba công dân Mexico-Gonzales Jorge Partida, 51 tuổi, Gutierrez Lopes, 43 tuổi và Ruben Vidal Rodriguez, 44 tuổi đang chờ xét xử vì họ bị cáo buộc sản xuất, buôn bán và tàng trữ ma túy bất hợp pháp, cũng như rửa tiền.

"Chúng tôi vẫn đang thẩm vấn những gã người Mexico", Lebeya nói. "Họ không nói nhiều. Nhưng các đối tác quốc tế đã cung cấp cho chúng tôi thông tin rằng những người đàn ông này đang làm việc cho băng đảng Sinaloa".

Liều gây chết người của fentanyl là 2 miligam, xấp xỉ lượng thuốc trên đầu cây bút chì này. (Ảnh: DEA).

Móc nối với băng đảng địa phương

Lufuno Sadiki, giảng viên cao cấp về tội phạm học tại Đại học Cape Town, nói với The Epoch Times rằng "người Mexico dễ dàng hòa nhập với người dân địa phương" vì họ trông rất giống với người Nam Phi. "Có vẻ như người Mexico, chủ yếu là từ băng đảng Sinaloa, đang liên kết với các băng đảng địa phương và chỉ cho họ cách, nói cách khác, liên quan đến fentanyl", bà nói. "Đổi lại, người Nam Phi giới thiệu những người trong băng đảng với những người liên lạc đáng tin cậy trong thế giới ngầm tội phạm và với các quan chức tham nhũng".

Theo giáo sư Anthony Minnaar, chuyên gia quản lý rủi ro an ninh tại Đại học Limpopo, các nhóm tội phạm có tổ chức bị thu hút đến Nam Phi vì một số lý do. "Đây là nền kinh tế giàu có nhất châu lục với hệ thống ngân hàng được liên kết quốc tế nhưng lại có nhiều khiếm khuyết", ông nói với The Epoch Times. "Đất nước này có thị trường ma túy riêng đã được thiết lập và vô số băng đảng buôn bán ma túy”.

“Nam Phi cũng cung cấp các chuyến bay thường xuyên đến Trung và Nam Mỹ, với các cảng của nước này được các tàu đăng ký tại Mexico ghé thăm hàng ngày. Sau đó, lượng giao thương lớn từ Trung Quốc và tội phạm đang giấu các hóa chất được sử dụng để sản xuất ma túy đá và fentanyl trong các container đến từ Trung Quốc. Nam Phi cũng có mức độ tham nhũng chính thức cao”.

Giáo sư Francois Steyn, Trưởng khoa Tội phạm học tại Đại học Free State, nói với The Epoch Times rằng băng đảng Sinaloa “có lẽ đã ở Nam Phi lâu hơn chúng tôi nghĩ, có thể là hơn một thập kỷ”.

“Chúng tôi chỉ thu thập được bằng chứng về điều này bây giờ vì hệ thống của chúng tôi đã được cải thiện trong khoảng 5 năm trở lại đây và sự hợp tác của chúng tôi với cơ quan thực thi pháp luật Hoa Kỳ cũng vậy”, ông nói. Vào tháng 9/2022, các nhân viên của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Hoa Kỳ tại Louisville, Kentucky đã chặn một gói hàng được gửi từ Nam Phi chứa cocaine và fentanyl đủ để giết chết 220.000 người. “Loại fentanyl đó hẳn phải được sản xuất ở Nam Phi hoặc một nơi nào đó ở châu Phi,” Steyn nói. “Nếu không phải vậy, thì vẫn rõ ràng là Nam Phi đang được sử dụng làm phương tiện để đưa fentanyl và các chất ma túy khác vào thị trường Mỹ và các thị trường khác”.

Vào tháng 1/2024, cảnh sát đã tìm thấy ma túy đá và fentanyl trị giá 37 triệu rand (khoảng 1,98 triệu USD) được giấu trong đồ trang trí tại một nhà kho hàng hóa tại Sân bay quốc tế O.R. Tambo ở Johannesburg. Lô hàng này đang trên đường đến New Zealand. “Thật đáng buồn khi biết rằng lãnh thổ của chúng tôi đang bị lợi dụng để đóng vai trò trung chuyển trong đại dịch fentanyl của Hoa Kỳ”, Lebeya cho biết. “Nhưng tôi muốn người Mỹ biết rằng chúng tôi đang hợp tác với các cơ quan có liên quan tại Hoa Kỳ và đang nỗ lực hết sức để ngăn chặn việc sản xuất và phân phối fentanyl”.

Cảnh bên trong một chiếc xe sau khi chính quyền Mexico thu giữ fentanyl trong một chiến dịch chung vào ngày 4/12/2024. (Ảnh: Reuters).

Mối đe dọa ma túy cho nước Mỹ

Một bản cáo trạng trong một vụ án tại tòa án Hoa Kỳ liên quan đến việc sản xuất fentanyl đã mô tả đây là “mối đe dọa ma túy chết người nhất” từng xảy ra ở quốc gia này. Bản cáo trạng nêu rõ rằng fentanyl là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với người Mỹ trong độ tuổi từ 18 đến 49. Có thời điểm, trung bình có 97 người tử vong mỗi ngày trong các vụ án liên quan đến ma túy tổng hợp như fentanyl. Theo Đánh giá mối đe dọa ma túy quốc gia năm 2024 của Cơ quan Phòng chống ma túy (DEA), các băng đảng Sinaloa và Jalisco là những tổ chức tội phạm chính và nguy hiểm nhất ở Mexico.

Các báo cáo của DEA trong những năm gần đây đã chỉ ra rằng băng đảng Sinaloa "xuất khẩu" "chuyên môn phòng thí nghiệm bí mật của mình vào châu Phi". Theo đánh giá, các băng đảng Sinaloa và Jalisco "vận hành chuỗi cung ứng toàn cầu rộng lớn, từ hóa chất tiền chất đến các cơ sở sản xuất và chỉ đạo một mạng lưới phức tạp gồm những kẻ chủ mưu bao gồm các công ty vận chuyển quốc tế, các công ty vận tải xuyên biên giới, các quan chức tham nhũng, những người xây dựng đường hầm, các công ty vỏ bọc, những kẻ rửa tiền và những người khác".

Minnaar cho biết, thật tuyệt khi Nam Phi đang "đàn áp" hoạt động sản xuất fentanyl, nhưng "nước này cũng phải vào cuộc để ngăn chặn dòng tiền chất" từ Trung Quốc vào nước này. "Chúng tôi sẽ không ngăn chặn được hoạt động sản xuất ma túy đá và fentanyl bằng cách bắt giữ một số người Mexico", ông nói. "Chúng tôi chỉ có thể đạt được điều này bằng luật pháp hạn chế nghiêm ngặt việc nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc". Tuy nhiên, Steyn cho biết điều này "rất khó khăn", vì Trung Quốc là đối tác thương mại song phương lớn nhất của Nam Phi.

“Nếu chúng tôi muốn ngăn chặn tội phạm, chúng tôi phải gạt bỏ chính trị và bỏ qua mối quan hệ chặt chẽ của chính phủ với Bắc Kinh”, ông nói. “Chúng tôi phải mạo hiểm làm mất lòng Bắc Kinh, nếu không, chúng tôi sẽ chẳng đi đến đâu trong cuộc chiến này. Các nhà lập pháp Hạ viện giới thiệu 3 dự luật nhắm vào vai trò của Trung Quốc trong cuộc khủng hoảng Fentanyl của Hoa Kỳ “Chúng tôi phải học hỏi từ nước Mỹ”. Chính quyền Tổng thống Biden đã đàn áp mạnh tay đối với hoạt động nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc. Vào tháng 10/2024, Hoa Kỳ đã buộc tội 8 công ty hóa chất và 8 nhân viên có trụ sở tại Trung Quốc vì cố gắng phân phối thuốc phiện tổng hợp và tiền chất hóa học được sử dụng để sản xuất ma túy.

“Chuỗi cung ứng fentanyl toàn cầu, kết thúc bằng cái chết của người Mỹ, thường bắt đầu từ các công ty hóa chất có trụ sở tại Trung Quốc”, Tổng chưởng lý Merrick Garland cho biết trong một tuyên bố vào thời điểm đó. Để phá vỡ mối liên kết quan trọng này trong chuỗi cung ứng fentanyl, Bộ Tư pháp Mỹ đã tích cực điều tra và truy tố các công ty này. Chúng tôi sẽ tiếp tục nhắm mục tiêu vào mọi tổ chức và cá nhân thúc đẩy hoạt động buôn bán ma túy chết người”.

Theo tuyên bố, một số công ty Trung Quốc có liên quan “đã chứng minh được thành công trong quá khứ khi cung cấp nguồn cung sản phẩm ổn định cho khách hàng ở Mexico và Hoa Kỳ trong nhiều năm”, Lebeya cho biết. Một bản cáo trạng trong một vụ án tại tòa án Hoa Kỳ liên quan đến việc sản xuất fentanyl đã mô tả đây là “mối đe dọa ma túy chết người nhất” từng xảy ra ở quốc gia này.

Các đặc vụ của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Hoa Kỳ từng thu giữ khoảng 47.000 viên thuốc fentanyl màu cầu vồng, 186.000 viên thuốc fentanyl màu xanh lam và lượng lớn methamphetamine được giấu trong một ngăn chứa đồ trên sàn xe tại cửa khẩu Nogales, Arizona, trên biên giới Hoa Kỳ - Mexico vào ngày 3/9/2022. Vào ngày 27/9/2022, Tổng chưởng lý Merrick B. Garland, Phó tổng chưởng lý Lisa O. Monaco và Quản trị viên của DEA, Anne Milgram đã công bố kết quả của đợt tăng cường thực thi nhằm giảm nguồn cung cấp fentanyl trên khắp Hoa Kỳ.

Là một phần của sáng kiến One Pill Can Kill, DEA và các đối tác thực thi pháp luật của mình đã thu giữ hơn 10,2 triệu viên fentanyl và khoảng 980 pound bột fentanyl trong khoảng thời gian từ ngày 23/5 đến ngày 8/9/2022. Lượng fentanyl được thu giữ trên đường phố trong đợt tăng cường này tương đương với hơn 36 triệu liều gây chết người được thu hồi từ nguồn cung cấp ma túy bất hợp pháp. Ngoài ra, 338 vũ khí đã bị thu giữ, bao gồm súng trường, súng ngắn, súng lục và lựu đạn cầm tay.

Long Nguyễn