Nhà giáo được tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở giáo dục đại học thành lập

Thống nhất đề xuất bổ sung quyền của nhà giáo

Sáng 7/2/2025, tiếp tục phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 9 chương, 46 điều, giảm 4 điều so với dự thảo trình tại Kỳ họp thứ 8. Việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật đã thể hiện đúng tinh thần đổi mới tư duy trong công tác lập pháp, chỉ quy định những nội dung chung, mang tính nguyên tắc, những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội; nội dung hướng dẫn chi tiết được cụ thể hóa trong các dự thảo nghị định, thông tư gửi kèm trong hồ sơ dự án Luật Nhà giáo.

Theo ông Nguyễn Đắc Vinh, có ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi áp dụng đối với nhân viên trường học, nhà giáo nghỉ hưu tham gia thỉnh giảng, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục; có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định đối tượng điều chỉnh đối với cán bộ, nghiên cứu viên trong các Viện Hàn lâm, viện do Thủ tướng Chính phủ thành lập được phép đào tạo trình độ tiến sĩ để bảo đảm thống nhất với quy định trong Luật Giáo dục hiện hành (loại trừ các đối tượng này).

Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho rằng, khoản 1 Điều 2 dự thảo Luật Nhà giáo đã quy định rõ về đối tượng nhà giáo thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật này theo các tiêu chí “được tuyển dụng”, “làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục”, “trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân”.

Theo quan điểm xây dựng của Luật Nhà giáo và quy định Luật Giáo dục, nhà giáo phải là những người trực tiếp làm nhiệm vụ giảng dạy, không bao gồm các nhân viên trường học.

Nhà giáo đã nghỉ hưu có thể tham gia thực hiện các hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo với tư cách là nhà giáo thỉnh giảng hoạt động theo quy định Luật Giáo dục (trường hợp nhà giáo đã nghỉ hưu tại khu vực công lập, nếu được cơ sở giáo dục ngoài công lập tuyển dụng và đang tham gia giảng dạy thì thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật).

Cán bộ quản lý cơ sở giáo dục là nhà giáo được bổ nhiệm thì thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật này.

Cán bộ, nghiên cứu viên trong các Viện Hàn lâm, viện do Thủ tướng Chính phủ thành lập được phép đào tạo trình độ tiến sĩ có tham gia đào tạo tiến sĩ nhưng không thường xuyên, liên tục, do đó, không phải là nhà giáo. Trường hợp viên chức các viện này tham gia đào tạo tiến sĩ sẽ thực hiện theo quy định Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và các luật liên quan. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, khoản 1 Điều 44 dự thảo Luật đã được chỉnh lý không bao gồm đối tượng này.

Có ý kiến đề nghị bổ sung quyền của nhà giáo được tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp công nghệ của cơ sở giáo dục đại học, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho hay, hiện nay, Luật Giáo dục đại học quy định cơ sở giáo dục đại học được phép thành lập doanh nghiệp.

Theo quy định của pháp luật liên quan như Luật Viên chức, Luật Doanh nghiệp, Luật Phòng, chống tham nhũng, viên chức không được phép tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

"Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, để tháo gỡ hạn chế, bất cập trong việc quản lý, điều hành doanh nghiệp thuộc các cơ sở giáo dục đại học, cơ quan thẩm tra và cơ quan chủ trì soạn thảo thống nhất đề xuất bổ sung vào điểm b khoản 2 Điều 8 quyền của nhà giáo được tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở giáo dục đại học thành lập hoạt động trong lĩnh vực phát triển khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ. Đồng thời, rà soát sửa đổi quy định của các luật liên quan tại điều khoản chuyển tiếp" - ông Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ.

Chính sách tiền lương, đãi ngộ đối với nhà giáo có gì mới?

Về thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo (Điều 15), nhiều ý kiến tán thành quy định giao thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo cho ngành Giáo dục; có ý kiến đề nghị làm rõ cơ quan được phân cấp, ủy quyền tuyển dụng; có ý kiến đề nghị rà soát kỹ quy định để bảo đảm tính tương thích, đồng bộ với các luật liên quan.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo

Theo Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, việc giao thẩm quyền tuyển dụng cho ngành Giáo dục là cần thiết, vừa đảm bảo tính sát thực của việc tuyển dụng, vừa nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện để ngành Giáo dục chủ động trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý, phát triển nhà giáo, đáp ứng yêu cầu về số lượng, cơ cấu và chất lượng; góp phần khắc phục tình trạng thừa, thiếu cục bộ và mất cân đối cơ cấu nhà giáo.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được điều chỉnh theo hướng, đối với cơ sở giáo dục công lập được giao quyền tự chủ, người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện việc tuyển dụng và chịu trách nhiệm về quyết định của mình; đối với cơ sở giáo dục công lập chưa được giao quyền tự chủ, cơ quan có thẩm quyền quản lý cơ sở giáo dục thực hiện việc tuyển dụng nhà giáo hoặc phân cấp cho cơ quan quản lý giáo dục, người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện tuyển dụng.

Cơ quan quản lý giáo dục chủ trì tham mưu cho cơ quan có thẩm quyền quản lý cơ sở giáo dục thực hiện hoặc chủ trì tham mưu việc phân cấp tuyển dụng; cơ sở giáo dục ngoài công lập tự chủ thực hiện tuyển dụng theo quy chế tổ chức hoạt động của mình (khoản 2 Điều 14).

Việc chỉnh lý như trên khẳng định được vai trò, trách nhiệm chủ trì tham mưu của cơ quan quản lý giáo dục; bảo đảm đồng bộ với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Viên chức và Bộ luật Lao động.

Về chính sách tiền lương, đãi ngộ đối với nhà giáo (Điều 25), một số ý kiến tán thành quy định tăng 1 bậc lương trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đối với nhà giáo được tuyển dụng, xếp lương lần đầu; một số ý kiến còn băn khoăn, chưa đồng thuận với quy định này và đề nghị cần đánh giá tác động của chính sách này trong mối tương quan chung với đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của hệ thống chính trị.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, điểm d khoản 1 Điều 25 dự thảo Luật chỉnh lý theo hướng bỏ quy định cụ thể về tăng 1 bậc lương trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đối với nhà giáo được tuyển dụng, xếp lương lần đầu. Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp; việc cải thiện chính sách tiền lương cho công chức, viên chức cần được nghiên cứu, tính toán đồng bộ trong quá trình xây dựng chính sách tiền lương theo vị trí việc làm.

Về chính sách nghỉ hưu trước tuổi đối với giáo viên mầm non (Điều 28), nhiều ý kiến tán thành chính sách được nghỉ hưu trước tuổi theo quy định của pháp luật đối với giáo viên mầm non; đề nghị bổ sung tiêu chí nhà giáo phải có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ 20 năm trở lên mới được nghỉ hưu trước tuổi và không bị trừ tỷ lệ tiền lương hưu được hưởng; có ý kiến băn khoăn về nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách này và cho rằng phải bảo đảm nguyên tắc có đóng - có hưởng theo Luật Bảo hiểm xã hội.

Thường trực Ủy ban cho rằng, việc cho phép giáo viên mầm non được nghỉ hưu sớm so với độ tuổi quy định của pháp luật là chính sách được xây dựng dựa trên đặc thù trong hoạt động nghề nghiệp của đối tượng này và phù hợp với đặc thù người học là trẻ mầm non.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, khoản 2 Điều 28 dự thảo Luật đã chỉnh lý và bổ sung quy định nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng thì được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường nhưng không quá 5 năm và không giảm tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi nếu đã đóng bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên. Đồng thời, dự thảo Luật chỉnh lý sửa đổi, bổ sung khoản 3a sau khoản 3 Điều 66 Luật Bảo hiểm xã hội tại điều khoản chuyển tiếp.

Quỳnh Nga