Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương: Từ kỹ sư địa chất đến nguyên thủ quốc gia

Theo tiểu sử được công bố, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương ra tập kết miền Bắc năm 1955, ông đã vươn lên trên con đường học vấn, từ bậc học thấp nhất là sơ cấp địa chất tại Bộ Công Thương đến Đại học chuyên tu Mỏ - Địa chất. Khác với nhiều nhà lãnh đạo Việt Nam trưởng thành từ giai đoạn ấy - chủ yếu qua trận mạc hoặc được Đảng, Nhà nước cử đi học tập ở Liên Xô và các nước XHCN khi ấy, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương vươn lên trên con đường học vấn và tri thức hoàn toàn từ trong nước.

Sự nghiệp khoa học để đời của ông là đồng tác giả công trình nghiên cứu lập "Bản đồ địa chất tỷ lệ 1/500.000 miền Bắc Việt Nam" (công trình hợp tác Xô-Việt trong các năm 1960 - 1965). Đặc biệt, ông là đồng chủ biên cụm công trình nghiên cứu lập "Bản đồ địa chất Việt Nam tỷ lệ 1/500.000", công trình được xuất bản năm 1988 và được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2005.

Cũng vậy, con đường “quan lộ” của ông cũng thật thú vị và thật sự truyền cảm hứng. Ông đã trải qua tất cả các vị trí chuyên môn trong nghề nghiệp, từ một nhân viên kỹ thuật đến đội trưởng đội địa chất, Phó đoàn kỹ thuật, Cục phó Cục Bản đồ địa chất, Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất, Phó chủ nhiệm Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật của Quốc hội, Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (Phó thủ tướng Chính phủ), cho đến Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.

Là một nhà khoa học của thực tiễn, suốt mấy chục năm đầu trong sự nghiệp chuyên môn, ông đã lăn lộn trên khắp mọi miền rừng núi để nghiên cứu, khảo sát địa chất góp phần cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngoài giữ cương vị lãnh đạo, có thời điểm ông còn được phân công là đại diện thường trực CHXHCN Việt Nam tại Hội đồng Tương trợ Kinh tế (SEV).

Tháng 9.1997, từ cương vị Phó thủ tướng, ông đã được Quốc hội bầu làm Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Giai đoạn ông đảm nhiệm cương vị người đứng đầu Nhà nước là lúc Việt Nam đã và đang bắt đầu bước vào sân chơi lớn toàn cầu, hội nhập sâu rộng với quốc tế với thay đổi tư duy về đối ngoại từ Đại hội VII của Đảng năm 1991 là Việt Nam “muốn là bạn” với các nước trên thế giới. Trên cương vị của mình, ông đã cùng tập thể lãnh đạo từng bước đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng với quốc tế.

Năm 1995, Việt Nam và Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Tháng 9.2000, trên cương vị Chủ tịch nước, ông tham dự hội nghị Thiên niên kỷ của Liên Hiệp Quốc, tại đây ông đã gặp chính thức Tổng thống Bill Clinton tại New York và chính thức mời tổng thống Mỹ đến thăm Việt Nam.

Tổng thống Mỹ Clinton sau đó đã có chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 16 - 19.11.2000. Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ tới Việt Nam. Chuyến đi lịch sử này đã giúp Việt - Mỹ hiểu nhau hơn, cùng vượt lên những khác biệt để hàn gắn vết thương chiến tranh. Sự kiện này có thể xem là dấu mốc quan trọng đặt tiền đề cho sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ.

Tháng 8.1998, Chủ tịch nước Trần Đức Lương có chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và chuyến thăm này lần đầu tiên, Tổng thống Nga Boris Nikolaevich Yeltsin khẳng định Nga coi Việt Nam là đối tác chiến lược ở Đông Nam Á…

Sau khi nguyện vọng không tái cử để thực hiện chủ trương trẻ hóa đội ngũ cán bộ lãnh đạo được chấp thuận, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương nghỉ hưu năm 2006 song ông vẫn đảm nhiệm cương vị Chủ tịch danh dự Hội Chữ thập đỏ Việt Nam nhiều năm sau đó, và tham gia nhiều sự kiện đối nội, đối ngoại quan trọng của đất nước.

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương không những được trao tặng Huân chương Sao vàng - huân chương cao quý nhất của Đảng và Nhà nước Việt Nam dành cho những người có công lao đóng góp đặc biệt, ông còn được trao tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh hạng nhất của Pháp vì đã có công trong việc vun đắp mối quan hệ hữu nghị Việt - Pháp. Ông là nguyên thủ quốc gia đầu tiên của Việt Nam đến thăm Pháp và cũng là lãnh đạo cấp cao đầu tiên của Việt Nam có vinh dự nhận huân chương cao quý nhất của nước Pháp.

Ngày 3.2.2025, nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Thành ủy Hà Nội đã tổ chức lễ trao Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng tặng đồng chí Trần Đức Lương - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch nước CHXNCN Việt Nam.

Tại lễ trao tặng Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh: "Dù ở bất kỳ cương vị nào, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương luôn thể hiện tinh thần tiên phong, gương mẫu của người đảng viên, trung thành tuyệt đối với Đảng và Tổ quốc, tận tụy vì nhân dân, hoàn thành xuất sắc mọi trọng trách được giao, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân".

Vũ Trung Kiên