Nguy hiểm thói quen dùng lại đơn thuốc cũ

Bệnh nhân nhập viện vì tai biến mạch máu não do không sử dụng thuốc hạ huyết áp thường xuyên. Ảnh: BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương thông tin, vừa tiếp nhận trường hợp bị tai biến mạch máu não do tự mua thuốc uống, không thực hiện khám định kỳ. Khai thác tiền sử, các bác sĩ phát hiện, cách đây 8 năm, bà C.T.H. (66 tuổi, ở Hải Dương) bị tai biến mạch máu não, để lại di chứng liệt nửa người bên trái. Sau sự kiện này, bà được chẩn đoán mắc bệnh tăng huyết áp và bắt đầu điều trị bằng thuốc, tuy nhiên bà H. không thực hiện các kiểm tra sức khỏe định kỳ trong suốt thời gian sau đó và thường xuyên quên uống thuốc huyết áp, chủ yếu dùng theo đơn thuốc từ 8 năm trước.

Việc kiểm soát huyết áp không hiệu quả đã dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng sau này. Trong những lần huyết áp tăng cao, bà H. tự mua thuốc hạ huyết áp mà không thăm khám lại để điều chỉnh đơn thuốc phù hợp với tình trạng hiện tại.

Mới đây, bà H. xuất hiện tình trạng ý thức suy giảm dần, nói chậm, miệng bị méo và được gia đình đưa đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng hôn mê. Bà được chẩn đoán xuất huyết não do tăng huyết áp. Ngay lập tức, bệnh nhân được đặt ống nội khí quản thở máy và chỉ định chụp CT sọ não cấp cứu. Kết quả chụp CT sọ não cho thấy ổ xuất huyết não tại vị trí cạnh nhân bèo phải.

Do nguy cơ tử vong rất cao, bệnh nhân đã được chỉ định phẫu thuật cấp cứu ngay lập tức vào giữa đêm khuya. Hai chuyên gia hàng đầu về sọ não, BS Tạ Việt Phương và BS Nguyễn Quang Thành - Khoa Ngoại chấn thương, chỉnh hình và thần kinh cột sống đã thực hiện ca mổ trong tình huống khẩn cấp. Cuộc phẫu thuật được tiến hành gấp gáp với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kéo dài hơn 1 giờ và khối máu tụ được lấy ra.

Thực tế, các bệnh viện trên cả nước vẫn rải rác ghi nhận không ít bệnh nhân phải nhập viện vì thói quen sử dụng thuốc một cách tùy tiện, sử dụng đơn thuốc cũ, đơn thuốc của người khác mà bỏ qua việc thăm khám sức khỏe.

Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) thông tin, những năm qua đã tiếp nhận và điều trị nhiều ca bị suy tuyến thượng thận do tự dùng thuốc xịt mũi. Một trong những trường hợp điển hình, đó là thấy con bị viêm mũi, phụ huynh mua thuốc xịt mũi về dùng qua giới thiệu hoặc xin đơn thuốc cũ của người quen. Trẻ nhập viện trong tình trạng chân và tay rậm lông, thêm xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy chỉ số cortisol thấp (3,43 nmol/l), các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid, viêm mũi xoang cấp.

Các bác sĩ cho biết, suy thượng thận thứ phát do thuốc là tình trạng giảm tiết cortisol của tuyến thượng thận do sự ức chế từ nồng độ corticoid cao quá mức cho phép trong máu trong một thời gian dài. Việc sử dụng tràn lan các sản phẩm thuốc chứa corticoid như thuốc tân dược, thuốc hít, thuốc xịt và đặc biệt là các thuốc trộn, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc… là nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng này.

BS Lại Thùy Dương - Khoa Khám bệnh (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, tình trạng người bệnh ngại đi khám, dùng lại đơn thuốc cũ khá phổ biến. Qua thực tế thăm khám cho thấy, cứ 10 bệnh nhân thì khoảng 3 - 4 bệnh nhân tự ý mua thuốc theo đơn cũ mà không đi tái khám.

GS.TS Ngô Quý Châu - Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam cũng cảnh báo, tình trạng một số bệnh nhân khi thấy có dấu hiệu gợi ý nhiễm trùng như hơi sốt, ho đã ra hiệu thuốc mua thuốc kháng sinh. Có người lại dùng lại đơn thuốc cũ cách đây 3 - 4 năm. Nhiều người ra hiệu thuốc kể bệnh, người bán thuốc tự động kê đơn, thông thường bao giờ cũng kèm thuốc kháng sinh. Việc tự mua thuốc như vậy có thể dẫn đến dùng sai loại thuốc hoặc liều lượng không phù hợp với bệnh.

Chuyên gia lý giải, mỗi đơn thuốc do bác sĩ kê thường chỉ có giá trị một lần khám và chỉ được sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định là bởi mỗi bệnh lý cần thời gian theo dõi khác nhau. Ví dụ, các bệnh lý cấp tính như viêm tai mũi họng chỉ cần dùng thuốc và theo dõi trong vòng 5 -7 ngày là có thể ổn định. Tuy nhiên, ở thời điểm khác mức độ bệnh, thể trạng của người bệnh cũng khác, vì thế bắt buộc phải đến cơ sở y tế khám để bác sĩ cho đơn thuốc mới.

Các bác sĩ cũng cảnh báo về tình trạng bệnh nhân chuyền tay nhau đơn thuốc, thậm chí lan truyền trên internet và tin vào những “bác sĩ Google”. Điều này rất nguy hiểm vì cùng một triệu chứng có thể do những bệnh lý khác nhau, không thể dùng chung một loại thuốc. Chẳng hạn, cùng là mất ngủ, nhưng có người do kích thích quá độ, có người lại do suy giảm chức năng, nên cách điều trị hoàn toàn khác nhau. Ngay cả khi hai người mắc cùng một bệnh, nhưng tiền sử bệnh khác nhau, đáp ứng của cơ thể đối với thuốc cũng khác nhau, nên chưa hẳn có thể dùng thuốc như nhau.

Theo các chuyên các bác sĩ, người bệnh tuyệt đối không dùng lại đơn thuốc cũ, không sử dụng đơn thuốc của người khác hoặc cho người khác mượn đơn thuốc của mình, cũng như không tự ý thêm hoặc bớt thuốc. Khi bị bệnh, cần đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và chỉ định điều trị, tránh những hậu quả đáng tiếc.

Đức Trân