Nguy cơ cuốn trôi dự án kè hơn 82 tỷ bên bờ sông Mã

Như chúng tôi từng phản ánh, bờ sông Mã đoạn qua thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ, xã Vĩnh Hòa bắt đầu sạt lở từ năm 2017, thời kỳ đầu, mỗi năm sông Mã lấn vào đất liền khoảng 7 - 10m. Riêng trong năm 2023, tình trạng sạt lở diễn biến nhanh hơn, nghiêm trọng hơn, đặc biệt là vào thời điểm tháng 8, do mưa lớn và thủy điện Trung Sơn xả lũ từ thượng nguồn.

Tình trạng sạt lở đã khiến hơn 12.000m2 đất sản xuất nông nghiệp của 29 hộ dân bị cuốn trôi, cá biệt có những vị trí sạt lở lấn vào đất nông nghiệp 50 - 70m... Để đảm bảo an toàn cho người và vật nuôi, chính quyền địa phương đã phối hợp với đơn vị khai thác cát sử dụng bao cát, đóng cọc tre kè ven bờ nhưng chỉ được một thời gian nước cuốn trôi hết. UBND xã Vĩnh Hòa sau đó lắp camera giám sát hoạt động trên sông, căng dây, cắm biển cảnh báo nguy hiểm dọc bờ sông nhưng hiệu quả không đáng là bao.

Bờ sông Mã đoạn qua xã Vĩnh Hòa, sạt lở nghiêm trọng năm 2023.

Sau khi các cơ quan báo chí phản ánh, UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo các đơn vị liên quan vào cuộc kiểm tra, xác minh tình trạng sạt lở bờ sông Mã qua xã Vĩnh Hòa. Tiếp đó, UBND tỉnh Thanh Hóa ban hành Công văn số 17229/UBND-CN ngày 14/11/2023, về việc tạm dừng hoạt động khai thác khoáng sản mỏ cát số 18 xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc của Công ty TNHH Minh Chung. Đồng thời yêu cầu các sở, ngành và chính quyền địa phương khẩn trương xử lý và khắc phục tình trạng sạt lở bờ sông Mã, đoạn qua thôn Nghĩa Kỳ và Giang Đông, xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc. Cụ thể, UBND tỉnh Thanh Hóa yêu cầu Công ty TNHH Minh Chung phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường), Ban Phòng chống thiên tai và tìm kiến cứu nạn tỉnh, UBND huyện Vĩnh Lộc và các đơn vị có liên quan khảo sát, đánh giá, có giải pháp kịp thời thi công chống sạt lở bờ sông Mã - đoạn qua khu vực mỏ cát số 18, với chiều dài khoảng 200m.

Điều dễ nhận thấy, từ khi hoạt động khai thác cát tạm ngừng, tình trạng sạt lở bờ sông Mã đoạn qua thôn Nghĩa Kỳ và thôn Giang Đông, xã Vĩnh Hòa đã có chuyển biến rõ rệt, bờ sông không còn sạt lở liên tục như trước, các loài cỏ, cây tự nhiên bắt đầu tái sinh trên những đoạn sạt lở cũ.

Sau khi các cơ quan chức năng kiểm tra, khảo sát, đánh giá tình hình sạt lở bờ sông Mã đoạn qua xã Vĩnh Hòa, ngày 17/7/2024, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa có Quyết định số 2993 phân bổ ngân sách tỉnh hỗ trợ cho dự án xử lý sự cố sạt lở bờ sông Mã với tổng kinh phí là 62,4 tỷ đồng, trong có phần kế hoạch vốn năm 2024 tỉnh giao là 25 tỷ đồng. Trên cơ sở kế hoạch vốn được giao, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện triển khai đầu tư. Đến ngày 7/10/2024 dự án đã được UBND huyện Vĩnh Lộc phê duyệt triển khai với tổng mức đầu tư 82,3 tỷ đồng. Theo đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Vĩnh Lộc, dự án trên đã triển khai thi công từ tháng 12/2024, hiện nhà thầu thi công đang tập trung thi công xây dựng phần chân kè đá hộc, khối lượng đến nay ước đạt khoảng 10%, dự kiến tháng 3/2026 sẽ hoàn thành.

Ngày 21/10/2024, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đức Giang ký ban hành Quyết định số 4185/QĐ -UBND về việc cho phép Công ty TNHH Minh Chung được trả lại một phần diện tích khu vực khai thác tại mỏ cát số 18, xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc theo Giấy phép khai thác khoáng sản và thuê đất số 148/GP-UBND ngày 26/4/2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa. Cụ thể, diện tích được phép trả lại 3,95 ha và đóng cửa một phần diện tích mỏ để bảo vệ bờ bãi sông và giao đất cho UBND xã Vĩnh Hòa quản lý theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật khác có liên quan.

Sau đó không lâu, UBND tỉnh Thanh Hóa có văn bản cho phép Công ty TNHH Minh Chung khai thác diện tích mỏ còn lại là 3,05 ha, công suất khai thác 17.000 m3/năm; trữ lượng khoáng sản được phép khai thác bằng tổng công suất khai thác theo thời gian còn lại của Giấy phép số 148/GP-UBND ngày 26/4/2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa, đến hết ngày 26/4/2029 (Theo Giấy phép số 148/GP - UBND ngày 26/4/2014 của UBND tỉnh).

Thời gian gần đây, có từ mỗi ngày có từ 5-7 tàu khai thác cát hoạt động cả ngày lẫn đêm, tiếp tục làm sạt lở tiếp mái bờ sông, khiến người dân địa phương bất an. Các hộ dân sống dọc bờ bãi sông xã Vĩnh Hòa đã có đơn phản ánh và kiến nghị về tình trạng khai thác cát trên. Vào cuộc kiểm tra, chính quyền địa phương xã Vĩnh Hòa và huyện Vĩnh Lộc phát hiện một phần ranh giới của mỏ cát số 18 đang khai thác trở lại nằm trên mái và bãi sông hiện trạng, một phần chồng lên tuyến kè được bờ sông đang được thi công. Trước tình hình trên, UBND huyện Vĩnh Lộc đã có Báo cáo số 94/BC-UBND và đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa xem xét về việc tạm dừng khai thác mỏ cát số 18 tại xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc của Công ty TNHH Minh Chung để đánh giá và điều chỉnh ranh giới khai thác của mỏ cát số 18 ra ngoài phạm vi lòng, bãi sông khu vực xây dựng tuyến kè, đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật. Đồng thời, chỉ đạo huyện Yên Định có phương án quản lý hoạt động mỏ cát số 54 của Công ty TNHH Nam Lực (địa bàn huyện Yên Định). Theo UBND huyện Vĩnh Lộc, trên đoạn sông này có hai mỏ cát giáp ranh nhau là mỏ số 18 của Công ty TNHH Minh Chung và mỏ số 54 của Công ty TNHH Nam Lực đang cùng hoạt động.

Trước sự việc trên, mới đây, Công an tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản chỉ đạo, giao Phòng Cảnh sát kinh tế tiến hành điều tra, xác minh tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Mã.

Trần Thắng