Người Thái ở bản Ngàm mong ước làm du lịch

Bà con người Thái chú trọng giữ gìn cảnh quan môi trường cũng như trang phục truyền thống trong tiếp đón du khách.

Tiềm năng thiên nhiên và bản sắc văn hóa đậm đà

Bản Ngàm nằm lọt thỏm giữa bốn bề núi non, nơi những triền rừng luồng xanh mướt nối dài theo dòng sông uốn lượn. Khí hậu ôn hòa, cảnh quan hoang sơ, hệ sinh thái phong phú, đã tạo cho nơi đây có phong cảnh tự nhiên hiếm có. Bên kia dòng sông Luồng là những thửa ruộng bậc thang uốn lượn mềm mại, được người Thái khai khẩn, vun đắp qua nhiều thế hệ, lưu giữ những giá trị đặc trưng về canh tác lúa nước vùng cao.

Dọc theo con đường độc đạo dẫn vào bản là hàng trăm héc ta rừng luồng, nứa, vầu, được ví như mạch sống của cư dân địa phương. Không chỉ là nguồn sinh kế chính, cây luồng còn được tận dụng để dựng nhà sàn, mở rộng homestay, làm phòng nghỉ, nhà tắm, vật dụng sinh hoạt. Vật liệu tre, nứa, luồng vừa giảm chi phí đầu tư, vừa giữ được bản sắc kiến trúc truyền thống, tạo nên không gian thân thiện với môi trường.

Sông Luồng - con sông được ví như món quà thiên nhiên dành tặng cho xã miền núi nơi đây, nước xanh ngọc bích, trong mát quanh năm, có nhiều loài thủy sản quý được bảo vệ bằng các quy ước cộng đồng như cá dốc, cá lăng... tạo nên nguồn thực phẩm đặc hữu phục vụ sinh hoạt và phát triển du lịch. Đặc biệt, những guồng nước làm từ luồng, tre được người dân lắp đặt dọc bờ sông không chỉ phục vụ tưới tiêu mà còn trở thành điểm check-in độc đáo cho du khách. Song song với cảnh quan thiên nhiên, bản Ngàm còn lưu giữ kho tàng văn hóa dân tộc Thái đặc sắc. Những nếp nhà sàn cổ, trang phục truyền thống, những điệu khặp, múa sạp, cho đến nghề dệt thổ cẩm vẫn còn lưu giữ... Tất cả những nét đặc trưng ấy chính là sức hút và níu chân du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Nhắc đến các điểm du lịch cộng đồng sẽ là thiếu sót nếu bỏ qua sự đặc sắc của ẩm thực người Thái bản địa. Đây là một trong những giá trị văn hóa truyền đời. Gạo nếp, xôi ngũ sắc, cá suối nướng than, canh măng chua, chẻo cá, vịt bầu, gà đồi, lợn cỏ... tạo nên hương vị rất riêng của núi rừng bản Ngàm, vừa mộc mạc vừa đậm đà bản sắc. Những năm gần đây, khi nhận thức về giá trị của du lịch cộng đồng được nâng lên, người dân bản Ngàm đã chủ động chỉnh trang nhà cửa, tham gia các lớp tập huấn, từng bước cải thiện chất lượng dịch vụ lưu trú, ăn uống và hướng dẫn trải nghiệm.

Khi khát vọng vẫn đang chờ "bệ đỡ"

Dù sở hữu “tài nguyên xanh” phong phú và chiều sâu văn hóa, du lịch bản Ngàm trên thực tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng vốn có. Hoạt động đón khách vẫn còn mang tính tự phát, nhỏ lẻ; số lượng cơ sở lưu trú đạt chuẩn còn ít; các sản phẩm trải nghiệm chưa được chuẩn hóa thành tour, tuyến cụ thể. Hạ tầng giao thông, bãi đỗ xe, hệ thống biển chỉ dẫn, điểm dừng chân... vẫn đang trong quá trình đầu tư. Mặc dù nhiều hộ dân đã mạnh dạn đầu tư cải tạo nhà sàn làm homestay, nhưng do thiếu vốn, thiếu kỹ năng vận hành, quảng bá, nên hiệu quả kinh tế chưa rõ nét. Việc kết nối với các điểm du lịch lân cận như động Bo Cúng, Cửa khẩu quốc tế Na Mèo vẫn còn rời rạc, chưa hình thành được chuỗi sản phẩm du lịch liên hoàn đủ sức hấp dẫn du khách lưu trú dài ngày.

Một góc bản Ngàm nhìn từ trên cao.

Chị Lục Thị Chim, chủ hộ homestay ở bản Ngàm cho rằng: "Bên cạnh việc đầu tư đồng bộ hạ tầng để phát triển du lịch, điều người dân trăn trở không chỉ là câu chuyện làm sao để có khách, mà sâu xa hơn là mong muốn có cơ chế, chính sách đồng hành lâu dài. Được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, được đào tạo bài bản về du lịch cộng đồng, được hỗ trợ truyền thông, xây dựng thương hiệu điểm đến".

Với Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Ngàm Lương Văn Duẩn, thì sự chuyển biến rõ nét từ khi bắt đầu làm du lịch là việc bà con ngày càng ý thức hơn trong việc giữ gìn cảnh quan, bảo vệ dòng sông, bảo tồn nhà sàn cổ, duy trì nghề dệt và các hoạt động văn hóa. Bà con đón khách bằng sự chân thành, mộc mạc, coi mỗi du khách như một người thân phương xa trở về với bản. Sau nhiều năm được đầu tư, lượng khách trong và ngoài tỉnh đã có xu hướng tăng dần, mang lại những tín hiệu tích cực cho đời sống kinh tế - xã hội địa phương. Một số hộ đã có thêm nguồn thu từ dịch vụ lưu trú, ẩm thực, bán sản phẩm thổ cẩm, nông sản.

Nói về những hạn chế, ông Duẩn cho rằng, dù đã được quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng từ khá lâu, song đến nay bản Ngàm mới có khoảng 10 hộ tham gia làm du lịch, con số vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng. Trong khi đó, nhiều hộ dân có nhu cầu phát triển loại hình du lịch này nhưng còn gặp khó khăn do hạ tầng giao thông và các dịch vụ du lịch tại bản chưa được đầu tư đồng bộ, dẫn tới lượng khách đến bản hàng năm còn hạn chế.

Nhận thức rõ thực trạng đó, tuyến đường kết nối từ Quốc lộ 217 vào trung tâm bản đang được đầu tư mở rộng, lắp đặt hệ thống chiếu sáng và rãnh thoát nước hai bên. Bản cũng đang đề xuất xây dựng một cây cầu treo bắc qua sông Luồng nhằm rút ngắn khoảng cách kết nối với trung tâm xã; đồng thời tạo tuyến tham quan thuận lợi ra khu ruộng bậc thang. Nếu hạ tầng được đầu tư đồng bộ, du lịch cộng đồng tại đây được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh hơn.

Bài và ảnh: Đình Giang