Người dân vùng biên ở Hùng Sơn vươn lên từ du lịch cộng đồng

Như ngôi làng Cha’nốc (xã Hùng Sơn) nay đã đổi khác, người làng thoát khỏi nghèo đói và lạc hậu, kể từ sau cuộc “chỉnh trang lịch sử” chưa từng có ở vùng biên này.

Đổi thay từ khu dân cư kiểu mới

Từ trên cao nhìn xuống, Cha’nốc hệt như một thị tứ. Những con đường “mắt núi” sâu hun hút theo hình ô bàn cờ được thiết kế sau thời điểm địa phương tiến hành chỉnh trang khu dân cư kiểu mới, tạo nên nét độc đáo ở ngôi làng vùng biên có đến 120 hộ/509 nhân khẩu đồng bào Cơ Tu sinh sống.

Một góc làng Cha’nốcvới những ngôi nhà mới kiên cố, khang trang.

Ông Alăng Nhướt, Trưởng ban Công tác mặt trận ở làng Cha’nốc, cho biết vài năm trở lại đây, có thêm vài hộ khác mở tiệm tạp hóa, phục vụ nhu cầu mua sắm ở làng. Ngoài phục vụ cộng đồng, các hàng quán ở Cha’nốc còn là nơi thường xuyên lui tới của khách hàng từ bên kia biên giới. Họ là người Lào, thuộc các cụm bản Bhalêê, Tàvàng, Achiing (huyện Kà Lừm, Sê Kông) tìm đến mua sắm, thông qua đường chính ngạch cặp cửa khẩu phụ Tây Giang - Kà Lừm.

“Bây giờ, không phải đi xa nữa. Muốn mua thứ gì chỉ cần đi vài bước là có chỗ bán, rất thuận lợi” - ông Alăng Nhướt tâm sự.

Còn theo ông Cơlâu Hênh, Trưởng thôn Cha’nốc, hiện nay cả thôn Cha’nốc có 14ha đảng sâm, 23ha lúa nước, 10ha bắp, 5ha quế, cùng 6ha cây lâm nghiệp. Bằng các mô hình phát triển kinh tế, nhiều hộ dân thoát nghèo, trở thành điểm dựa cho cộng đồng, điển hình như hộ Alăng Ngôi, Alăng Ngôih, Alăng Adốc, Bhling Ný…

Đi qua những khu dân cư kiểu mới ven đường Hồ Chí Minh trên địa bàn xã Hùng Sơn (là xã mới được sáp nhập từ 4 xã biên giới Tr'hy, Axan, Ch'ơm, Gari của huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam trước đây) sẽ dễ nhận thấy cuộc sống của đồng bào nơi đây đang dần đổi thay, phát triển.

Tại các khu dân cư kiểu mới này có những ngôi nhà mới đã, đang được dựng lên, hệ thống giao thông, điện, nước sạch cũng đã được xây mới, có đất sản xuất, đồng bào tích cực phát triển sản xuất, chăn nuôi...Bài toán xóa nghèo đang có lời giải.

Không chỉ vậy, trên vùng biên ở xã Hùng Sơn đang có nhiều ý tưởng mới, những con đường mới đã được mở ra, du khách bây giờ không còn khó khăn khi đến với những làng bản để trải nghiệm với người dân vùng cao, thưởng thức đặc sản, tham quan, nghỉ dưỡng tại các homestay cùng với những loại nông sản đã trở thành đặc sản làm quà.

Có HTX đóng vai trò dẫn dắt

Hiện nay người dân ở xã Hùng Sơn là chủ thể để làm du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Nhiều điểm du lịch, nhiều homestay đã thu hút hàng trăm lượt du khách trong và ngoài nước ghé thăm hằng tháng. Điều này góp phần không nhỏ vào việc thay đổi sắc diện vùng cao.

HTX Nông dược và Du lịch Lộc Trời đóng vai trò dẫn dắt đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương tham gia làm du lịch cộng đồng.

Là nơi tập trung đông bà con dân tộc thiểu số, việc phát triển mô hình trồng cây dược liệu gắn cùng du lịch cộng đồng với vai trò dẫn dắt của HTX được kỳ vọng mang lại cuộc sống ấm no cho bà con ở vùng cao này. Đặc biệt, ở độ cao hơn 1300m, những lợi thế của núi rừng đã được khai thác và phát huy. Người Cơ Tu giờ đây đã biết bảo vệ rừng để làm du lịch, trồng cây dược liệu phát triển kinh tế.

Mô hình HTX vừa phục vụ du lịch cộng đồng vừa phát triển trồng cây dược liệu ở Hùng Sơn có thể kể đến trường hợp điển hình như HTX Nông dược và Du lịch Lộc Trời.

Từ khi được địa phương hướng dẫn, hỗ trợ, anh Bhling Miêng, Giám đốc HTX, đã mạnh dạn xây dựng khu homestay mang đậm bản sắc của đồng bào dân tộc Cơ Tu, phục vụ những món ăn truyền thống.

Anh Bhling Miêng cho biết, điểm du lịch ở Hùng Sơn cách trung tâm thành phố Đà Nẵng hơn 120km, song lượng khách tham quan, trải nghiệm vẫn khá đều đặn.

Theo anh Bhling Miêng, hoạt động chính được du khách lựa chọn là vượt rừng lên rẫy, hái chè dây, ba kích, đảng sâm; thưởng thức các món ăn, thức uống chế biến từ dược liệu. Ngoài ra, du khách còn có thể săn mây, cắm trại suối, lưu trú tại homestay Lộc Trời, trải nghiệm văn hóa đồng bào Cơ Tu.

“Sau chuyến trải nghiệm, du khách hiểu thêm về các loại dược liệu quý của đồng bào Cơ Tu, có thể mua làm quà hoặc sử dụng trong việc nâng cao sức khỏe. Đây là cơ hội để ba kích, đảng sâm, chè dây có thêm đầu ra, giúp đồng bào vùng cao nâng cao thu nhập”, vị giám đốc HTX Nông dược và Du lịch Lộc Trời chia sẻ.

Cũng theo anh Bhling Miêng, từ ngày làm du lịch cộng đồng thì đời sống của bà con cũng tốt hơn rất nhiều. Trước đây làm nương rẫy, có khi cả năm họ không dư dả được gì. Còn hiện nay, khi cùng HTX làm du lịch thì bà con có thêm được thu nhập đáng kể.

Gắn du lịch với bảo vệ rừng

Thời gian qua Liên minh HTX Việt Nam cùng với Liên minh HTX Tp. Đà Nẵng cũng như Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam trước đây cũng đã dành sự quan tâm, hỗ trợ các HTX vừa hoạt động sản xuất nông nghiệp vừa kết hợp du lịch cộng đồng như trường hợp HTX Nông dược và Du lịch Lộc Trời.

Chính quyền xã Hùng Sơn đang nỗ lực phát triển du lịch cộng động gắn với bảo vệ rừng.

Đơn cử như tổ chức các chương trình tập huấn nhằm trang bị và nâng cao nghiệp vụ du lịch cho các tổ chức, cá nhân, thành viên HTX về nghiệp vụ du lịch, kỹ năng thực hành, thuyết minh, văn hóa, thái độ phục vụ khách du lịch. Bên cạnh đó là việc tạo sự hỗ trợ, liên kết giữa HTX với đơn vị lữ hành, công ty du lịch để quảng bá sản phẩm đến đông đảo khách du lịch. Đồng thời, có chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng nhằm nâng cao năng lực cho HTX.

Với những lợi thế về thiên nhiên, bản sắc, giá trị văn hóa, chính quyền xã Hùng Sơn đang nỗ lực thu hút đầu tư phát triển du lịch cộng đồng, xem đây là ngành kinh tế mũi nhọn.

Trong những năm gần đây, các lễ hội như: mừng lúa mới, tạ ơn rừng, lễ dựng cây nêu...cũng được phục dựng và tổ chức bài bản nhằm giữ gìn, phát huy những nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Cơ Tu.

Thông qua những hoạt động trong những năm vừa qua, bà con dân tộc thiểu số ở Hùng Sơn cũng đã từng bước thấy được việc phát triển du lịch cộng đồng đòi hỏi cần bảo tồn, gìn giữ nét đẹp văn hóa của bản địa, vừa tiếp cận được môi trường xã hội và có nguồn thu nhập nhất định trong việc khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương.

Dù du lịch đã đổi thay rất lớn trong đời sống của đồng bào dân tộc Cơ Tu ở vùng biên này. Thế nhưng người dân ở đây cũng ý thức rất rõ làm du lịch phải gắn với bảo vệ rừng, không phát triển ồ ạt. Bà con vẫn giữ được tập tục đi làm nương rẫy và sinh hoạt như bình thường, không đảo lộn cuộc sống. Bởi mô hình sản xuất kinh tế truyền thống vốn góp phần làm nên bản sắc của người Cơ Tu.

Với phương châm đó, chính quyền xã Hùng Sơn đã khơi dậy ý thức trách nhiệm trong cộng đồng để bảo vệ rừng. Nhờ đó, hệ thống rừng tại đây với nhiều khu rừng nguyên sinh có trị đến nay vẫn được bảo tồn, phát triển.

Trên nền tảng những tiềm năng, lợi thế có được đó, tin rằng đời sống người dân vùng biên ở Hùng Sơn sẽ ngày càng được nâng lên, hóa giải được bài toán xóa nghèo, nhất là phát triển du lịch cộng đồng theo hướng mang đậm sắc thái của rừng và đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống.

Thanh Loan