Nghiện game, mối nguy âm thầm trong kỳ nghỉ hè

Một buổi sinh hoạt cộng đồng của bệnh nhân sức khỏe tâm thần tại bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: BVCC.

Thế giới ảo lấn át đời thực

Mùa hè với quỹ thời gian rảnh rỗi kéo dài, giảm tương tác xã hội, thiếu sự giám sát từ phụ huynh và nhà trường, không ít trẻ đã chìm vào thế giới ảo một cách mất kiểm soát, để rồi phải đối mặt với những hậu quả nặng nề về thể chất, tâm thần và hành vi.

Bệnh viện Bạch Mai từng tiếp nhận một nam sinh nhập viện trong tình trạng rối loạn cảm xúc và hành vi. Theo người nhà, cậu đã bắt đầu chơi game từ năm lớp 7, đến nay duy trì thói quen ngồi máy tính 10–12 giờ mỗi ngày, bỏ ăn, ít ngủ, tránh giao tiếp, tâm lý bất ổn kéo dài.

Không riêng gì người trẻ tuổi, các bác sĩ tại Viện Sức khỏe Tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai cho biết, số lượng bệnh nhân đến khám vì rối loạn liên quan đến game ngày càng gia tăng rõ rệt, trong đó nhiều trường hợp là học sinh trung học cơ sở, thậm chí tiểu học.

Thực tế, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi bệnh lý đã trở nặng. Một nam sinh lớp 8 ở Hà Nội được đưa đến khám trong tình trạng mất ngủ kéo dài, lo âu, cáu bẳn, thường xuyên bị điểm kém do mất tập trung. Cha mẹ không ngờ rằng nguyên nhân lại đến từ chiếc điện thoại tưởng như vô hại – nơi cậu chơi game thâu đêm suốt sáng, giấu giếm gia đình suốt cả kỳ nghỉ.

Tác động của nghiện game không dừng ở mặt tâm thần. Nhiều trẻ còn gặp các vấn đề nghiêm trọng về thể chất do thói quen sinh hoạt lệch chuẩn. Một bệnh nhân 19 tuổi được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng đau bụng dữ dội, ăn vào nôn ra, kết quả chẩn đoán cho thấy bị hẹp môn vị – một biến chứng do bỏ bữa kéo dài, ăn uống thất thường và stress tâm lý nặng. Bệnh nhân phải phẫu thuật dạ dày để khắc phục di chứng, nguyên nhân xuất phát từ việc nghiện game, chơi suốt đêm, ngủ ngày, bỏ bữa thường xuyên.

Ngoài rối loạn tiêu hóa, những hậu quả phổ biến khác có thể kể đến như: mỏi mắt, khô mắt, cận thị nặng; cong vẹo cột sống; rối loạn nhịp sinh học; suy giảm miễn dịch. Trẻ cũng có xu hướng tự cô lập, giảm vận động thể chất, giảm kỹ năng giao tiếp và chậm phát triển cảm xúc xã hội – những yếu tố cực kỳ quan trọng ở lứa tuổi đang hoàn thiện nhân cách.

BS thăm khám bệnh nhân tại Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai.

Khi game “kích nổ” cho hành vi lệch chuẩn

Nghiện game không chỉ để lại hậu quả về sức khỏe thể chất và tinh thần, mà còn có thể trở thành yếu tố kích hoạt các hành vi lệch chuẩn ở thanh thiếu niên. Không ít vụ việc đau lòng trong thời gian qua đã cho thấy mặt tối của thế giới ảo, khi trẻ đánh mất khả năng phân biệt đúng – sai, thực – ảo, dẫn đến những hành vi nguy hiểm cho bản thân và xã hội.

Một vụ án từng gây chấn động dư luận vừa xảy ra tại Hưng Yên. Hai thiếu niên 15 và 16 tuổi đã ra tay sát hại bà nội vì thường xuyên bị bà trách mắng do ham chơi game. Trước đó, một thanh niên 18 tuổi ở Gia Lai giết mẹ ruột, bán bò và dê lấy 45 triệu đồng để nạp thẻ game và mua điện thoại, sau đó bỏ trốn. Những vụ án như vậy, đang đặt ra câu hỏi nhức nhối: điều gì đã khiến những đứa trẻ trở thành kẻ sát nhân?

Nguyên nhân khiến trẻ dễ nghiện game, theo các chuyên gia, không chỉ nằm ở bản thân trò chơi mà xuất phát từ sự thiếu gắn kết cảm xúc trong gia đình và nhà trường. Trẻ thiếu hoạt động thể chất, không có bạn chơi, ít nhận được sự lắng nghe và chia sẻ từ cha mẹ, trong khi phải đối mặt với áp lực học tập hoặc kỳ vọng cao. Lúc này, game trở thành “chỗ dựa” duy nhất để giải tỏa cảm xúc, khẳng định bản thân và trốn tránh thực tại.

BS. Nguyễn Thành Long – Viện Sức khỏe Tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai, khuyến cáo: “Khi trẻ có dấu hiệu chơi game quá mức, cha mẹ không nên la mắng hay đánh đập, vì chỉ khiến trẻ thu mình hơn. Thay vào đó, cần quan sát kỹ thói quen sinh hoạt, thời gian chơi, mức độ cô lập và phản ứng khi bị nhắc nhở. Đây là những chỉ dấu quan trọng để nhận biết sớm nghiện game.”

Việc thiết lập ranh giới rõ ràng, ví dụ mỗi ngày chỉ chơi game tối đa 1 tiếng, không chơi sau 21h, không mang điện thoại lên giường... nên được xây dựng sớm và kiên trì duy trì. Bên cạnh đó, cha mẹ cần chủ động tạo sân chơi thay thế: tổ chức hoạt động ngoài trời, cho trẻ tham gia lớp năng khiếu, kết nối với họ hàng, bạn bè cùng trang lứa. Đặc biệt, trẻ cần được cha mẹ dành thời gian chất lượng để trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu, thay vì chỉ quản lý bằng cấm đoán.

Về phía nhà trường, cần đẩy mạnh truyền thông phòng chống nghiện game trong môi trường học đường, lồng ghép kỹ năng sử dụng thiết bị số vào chương trình giáo dục kỹ năng sống. Đồng thời, xây dựng các câu lạc bộ, sân chơi miễn phí trong kỳ nghỉ hè để tạo môi trường phát triển thể chất – tinh thần lành mạnh cho học sinh, đặc biệt ở lứa tuổi trung học cơ sở và phổ thông.

Nghiện game không phải là “bệnh của một đứa trẻ nào đấy”, mà là thách thức của cả xã hội trong bối cảnh công nghệ đang len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống. Trong khi chúng ta khó có thể loại bỏ hoàn toàn game khỏi đời sống giới trẻ, thì điều quan trọng là hướng dẫn trẻ sử dụng đúng cách, đúng giới hạn và có trách nhiệm. Một kỳ nghỉ hè lành mạnh không đến từ việc cấm đoán, mà đến từ sự đồng hành của người lớn với con trẻ.

Đức Trân