Nghiên cứu kỹ chính sách đặc thù, đặc biệt về phát triển đường sắt

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã giảm từ 10 chương, 87 điều xuống còn 4 chương, 59 điều (giảm 6 chương, 28 điều).

Cùng với đó, dự thảo Luật đã quán triệt các nguyên tắc quản lý cơ bản (Điều 4) về an toàn, tách bạch quản lý, kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng; chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt (Điều 5) được chỉnh lý rõ ràng, thu hẹp đúng đối tượng hưởng ưu đãi và bổ sung cơ chế giám sát của Quốc hội; cơ chế quy hoạch linh hoạt (Điều 20) được bổ sung yêu cầu cập nhật quy hoạch kịp thời và đưa vào diện giám sát tối cao, hạn chế nguy cơ lạm dụng.

Ngoài ra, thủ tục chuẩn bị dự án (Điều 33) đã được rút gọn có chọn lọc và cơ chế đặc thù trong đấu thầu (Điều 34) đã được bổ sung chặt chẽ để phòng, chống thất thoát…

Cơ bản nhất trí và đánh giá cao các nội dung cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu, tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì nghiên cứu kỹ lưỡng cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt trong dự thảo Luật, bảo đảm quán triệt 3 yêu cầu: khả thi, chặt chẽ và hiệu quả.

Theo Thường trực Ủy ban, hầu hết những quy định về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt quy định trong dự thảo Luật đều khác với luật hiện hành. Hơn nữa, có ý kiến nhận thấy, các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt này đang trong thời gian thực hiện tại một số nghị quyết cá biệt, thí điểm và chỉ áp dụng trong thời gian, phạm vi đã được xác định cụ thể, chưa được tổng kết, đánh giá làm cơ sở để luật hóa theo quy định; việc đánh giá tác động chính sách còn chung chung, nên có thể dẫn đến những tác động tiêu cực chưa thể lường trước được và khó bảo đảm tính khả thi, chặt chẽ, hiệu quả theo kết luận của cấp có thẩm quyền.

Thường trực Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ phát huy tối đa nguồn lực trong nước; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình soạn thảo Luật và triển khai thực hiện khi Luật được Quốc hội thông qua; chịu trách nhiệm đến cùng đối với nội dung dự thảo Luật do cơ quan mình trình.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao tinh thần tích cực, trách nhiệm cao của cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án Luật. Nêu rõ tính cấp thiết của dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay, đất nước đang triển khai nhiều dự án phát triển các tuyến đường sắt như: tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam; tuyến đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng… Do vậy, việc ban hành Luật Đường sắt (sửa đổi) với mong muốn hệ thống đường sắt phát triển bứt phá, để đất nước phát triển. Theo đó, luật áp dụng triệt để tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh cho Chính phủ quyết định.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ, rà soát kỹ các vấn đề khó khăn, vướng mắc để đề xuất sửa đổi, để khi luật được thông qua được thực thi hiệu quả.

Bổ sung hình thức đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày tóm tắt báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Trong phiên họp tối 24/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về bổ sung hình thức đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam (Dự án).

Theo Tờ trình của Chính phủ do Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày, Chính phủ đề xuất bổ sung vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV các nội dung: Chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đầu tư kinh doanh...) cho Dự án bên cạnh hình thức đầu tư công; đồng thời, giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền báo cáo Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định là đúng thẩm quyền. Có ý kiến cho rằng, việc thay đổi hình thức đầu tư có thể dẫn đến thay đổi cơ cấu nguồn vốn của Dự án nên cần thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư theo quy định.

Về sự cần thiết bổ sung hình thức đầu tư, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó xác định: "Mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia... như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị...".

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, trong đó quy định: "Nhà nước mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân vào các dự án trọng điểm có ý nghĩa lớn với sự phát triển kinh tế - xã hội, dự án quan trọng quốc gia thông qua hình thức đầu tư trực tiếp hoặc đầu tư theo phương thức đối tác công tư...".

Trên cơ sở đó, đến nay đã có một số nhà đầu tư quan tâm đề xuất đầu tư tư nhân cho Dự án. Do đó, để thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, triển khai thực hiện Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội, việc Chính phủ đề xuất bổ sung hình thức đầu tư cho Dự án, bên cạnh hình thức đầu tư công là phù hợp.

Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất bổ sung hình thức đầu tư cho Dự án, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 xem xét, quyết định; đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, chỉnh lý nội dung đưa vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 9 theo hướng bảo đảm tính khả thi, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về công tác quy hoạch

Cho ý kiến về giải pháp tiếp tục triển khai công tác quy hoạch gắn với sắp xếp đơn vị hành chính trong thời gian chưa ban hành Luật Quy hoạch (sửa đổi) tối 24/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định rút dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch ra khỏi chương trình Kỳ họp thứ 9 để sửa đổi tổng thể Luật Quy hoạch và trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu, rà soát, đề xuất một số vấn đề cấp bách liên quan đến công tác quy hoạch cần quyết định ngay theo kết luận của cơ quan có thẩm quyền về sửa đổi Luật Quy hoạch để đưa vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 9.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị rà soát và đề xuất những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội để đưa vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 9; những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao cho Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định chi tiết, bảo đảm sự phù hợp, linh hoạt và chủ động trong quá trình tổ chức thực hiện. Đối với các nội dung đang được quy định tại Luật Quy hoạch và các luật có liên quan đến quy hoạch đang có hiệu lực thi hành thì tiếp tục thực hiện, không đưa vào nghị quyết của Kỳ họp thứ 9.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục điều chỉnh quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 đã được cấp có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt trước ngày 1/7/2025 để kịp thời đáp ứng yêu cầu phát triển của các địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ tổng kết, đánh giá toàn diện các nội dung có liên quan đến quy hoạch trong các văn bản quy phạm pháp luật để sửa đổi, bổ sung và ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về công tác quy hoạch, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Trong thời gian các cơ quan có thẩm quyền chưa ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến quy hoạch thì được phép áp dụng các quy định tại Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý vướng mắc, khó khăn do quy định của pháp luật cho đến khi có quy định mới của pháp luật về quy hoạch.

Phan Phương (TTXVN)