Nghị quyết 57 – Động lực xây dựng dữ liệu số ngành y tế

Những năm qua, y học trên thế giới cũng như trong nước đã có những bước phát triển vượt bậc nhờ vai trò to lớn của việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, thành tựu của thời đại 4.0 vào công tác dự phòng, chẩn đoán, khám chữa bệnh, sản xuất dược phẩm – vật tư và thiết bị y tế. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được xem là động lực thúc đẩy ngành y tế sớm xây dựng được dữ liệu quốc gia về y tế.

Thanh toán không tiền mặt ở Bệnh viện Bạch Mai

Là bệnh nhân lớn tuổi có bệnh nền, tháng nào cũng vậy, ông Nguyễn Đức Hiển ở Ba Đình, Hà Nội lại đi khám lấy thuốc bằng bảo hiểm y tế. Từ hơn một năm nay, những bệnh nhân như ông Hiển chỉ cần xuất trình căn cước công dân là có thể vào khám chứ không cần mang theo thẻ Bảo hiểm y tế trước đây.

Tiện ích này có được nhờ nỗ lực của ngành y tế trong việc phối hợp cùng Bộ Công an và Bảo hiểm Xã hội Việt Nam kết nối, chia sẻ các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm. Đây là cơ sở để ngành y tế tiếp tục xây dựng hồ sơ Bệnh án điện tử, với mục tiêu đến năm 2028, tất cả các cơ sở khám, chữa bệnh trên toàn quốc phải triển khai Hồ sơ Bệnh án điện tử bao gồm đầy đủ thông tin về dữ liệu khám, chữa bệnh, các dữ liệu liên quan. Điều này không chỉ tốt cho mỗi người bệnh trong trường hợp cần cấp cứu hay trước khi cần can thiệp y tế mà còn tạo điều kiện thúc đẩy việc hình thành Cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế và liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia chuyên ngành khác.

Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin y tế quốc gia, Bộ Y tế Nguyễn Trường Nam nhận định: "Dữ liệu khám, chữa bệnh là dữ liệu lớn và trọng yếu đối với cả dữ liệu y tế. Do đó cần phải được liên thông, chia sẻ và khai thác hiệu quả với định hướng làm sao phải khai thác và chia sẻ các dữ liệu này, thì Bộ Y tế cũng đã làm việc với Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, đặc biệt là liên quan đến Bộ Công an và Đề án 06 về xác thực cơ sở dữ liệu về dân cư".

Trung tâm Thông tin Y tế quốc gia (Bộ Y tế) cho biết, đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành y tế đã đem lại nhiều kết quả tích cực, như 100% bệnh viện đã triển khai hệ thống thông tin bệnh viện, gần 100% bệnh viện đã triển khai phần mềm quản lý xét nghiệm,… Hệ thống Telehealth đã kết nối tới tất cả các cơ sở y tế tuyến huyện. Chuyển đổi số y tế đang hướng tới xây dựng y tế số, y tế thông minh, để có thể giúp các bệnh viện quản lý kho, cung ứng thuốc, lập kế hoạch mua sắm, đấu thầu, quản lý nhân sự, thanh toán bảo hiểm y tế,… một cách nhanh chóng. Hiện, nhiều cơ sở y tế đã thực hiện đặt lịch khám bệnh và trả kết quả trực tuyến cho người bệnh. Đặc biệt, tất cả các cơ sở khám, chữa bệnh trên toàn quốc đã triển khai khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế bằng căn cước công dân gắn chip hoặc qua ứng dụng VNeID - ứng dụng định danh điện tử của Bộ Công an.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Doãn Ngọc Hải - Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y tế công cộng (Bộ Y tế) - việc tiếp tục đầu tư và ứng dụng các công nghệ tiên tiến sẽ giúp ngành đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân: "Lợi ích ở việc ứng dụng công nghệ thông tin là bảo hiểm y tế sẽ ổn hơn, không phải có vài chục người để đi rà soát như hồ sơ giấy. Thứ hai là nếu có một người bệnh đến bệnh viện khám, có một bác sỹ khám, có một máy siêu âm, một vỉ thuốc và có một chỗ thu tiền, thì đơn giản. Vậy muốn thành 1.000 người khám, nếu không ứng dụng công nghệ thông tin chúng ta không thể sử dụng được hiệu quả hàng nghìn người, mà vẫn khám được bệnh nhân".

Ứng dụng khoa học, công nghệ để nghiên cứu, phát triển thuốc mới, vaccine mới, cũng như các phương pháp mới trong chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh tật, đặc biệt là những bệnh nan y, dịch bệnh mới nổi,… ngành cũng đã và đang nghiên cứu, phát triển và ứng dụng nhiều giải pháp công nghệ như: chăm sóc sức khỏe từ xa (Telemedicine), tạo lập hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán và điều trị, ứng dụng công nghệ in 3D để tạo ra các mô hình giải phẫu chính xác, sản xuất các bộ phận thay thế và thiết bị y tế tùy chỉnh, phù hợp với từng bệnh nhân, nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học để phát triển các thuốc mới, vaccine mới, phương pháp điều trị mới.

Tuy nhiên, bên cạnh mặt thuận lợi, không ít khó khăn, thách thức cũng đặt ra cho ngành khi tham gia vào cuộc cách mạng số, đặc biệt là việc kết hợp giữa đơn vị nghiên cứu và các doanh nghiệp, đơn vị ngoài công lập để huy động các nguồn lực cho phát triển nghiên cứu khoa học và kịp thời đưa các kết quả nghiên cứu khoa học ứng dụng vào thực tiễn. Vướng mắc này được chỉ ra là do chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể và phù hợp về tài sản công, sở hữu trí tuệ, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học không sử dụng ngân sách nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho rằng: "Trong giai đoạn tiếp theo, xác định khó khăn, thách thức đối với ngành Y tế còn rất lớn, ngành Y tế sẽ tiếp tục đổi mới, phát triển toàn diện; đẩy mạnh công tác đào tạo, công tác nghiên cứu khoa học; công tác xây dựng thể chế; tăng cường năng lực quản lý và nâng cao chất lượng chuyên môn, rèn luyện y đức; nâng cao năng lực y tế cơ sở, tiếp tục đoàn kết bảo đảm công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân ngày một tốt hơn, góp phần cùng đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới".

Khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về khoa học công nghệ, đầu tư, mua sắm công, cải cách phương thức quản lý, cơ chế tài chính, giao quyền tự chủ cho đơn vị, cho phép thí điểm, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao … được xem là những giải pháp tháo gỡ các điểm nghẽn trong chuyển đổi số ngành y tế.

Ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam khẳng định Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị với quan điểm “các quy định pháp luật phải tạo điều kiện cho phát triển”sẽ tạo động lực cho ngành y tế nói riêng, xây dựng một môi trường phát triển thuận lợi: "Nghị quyết 57 đặt ra yêu cầu là tạo môi trường phát triển thuận lợi nhất cho doanh nghiệp và khoa học công nghệ. Người đứng đầu của Đảng nhấn mạnh rất rõ là thay “tư duy không quản lý được thì cấm” thì sang là “các quy định pháp luật phải tạo điều kiện cho phát triển”. Hiện nay các quy định pháp luật còn rất nhiều hạn chế, chúng tôi kỳ vọng là trong thời gian tới sẽ có sự rà soát như Tổng Bí thư yêu cầu, để tất cả những quy định pháp luật bất hợp lý thì được tháo gỡ".

Thời gian tới, để xây dựng các dịch vụ y tế số, liên thông dữ liệu; cũng như sử dụng các nền tảng công nghệ hỗ trợ kết nối, quản lý trạm y tế xã, quản lý tiêm chủng, hỗ trợ khám chữa bệnh từ xa, nền tảng hồ sơ sức khỏe điện tử… ngành y tế đang cần nhiều hơn nữa các doanh nghiệp công nghệ thiết kế các sản phẩm, nền tảng số phù hợp với đặc thù của ngành, để các cơ sở y tế có thể triển khai đơn giản, hiệu quả, giúp công tác chăm sóc sức khỏe người dân nhanh hơn, chất lượng hơn. Đây là cơ sở để ngành thực hiện hiệu quả Nghị quyết 57 được xem là động lực, mở ra nhiều cơ hội quý cho ngành trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ, tăng cường hiệu quả chẩn đoán và điều trị, cũng như nâng cao trải nghiệm và sự hài lòng của bệnh nhân.

Mai Hạnh/VOV1