'Nghỉ phép kinh nguyệt' gây tranh cãi ở Trung Quốc

Đầu tháng 11, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) công bố chính sách cho phép phụ nữ bị đau bụng kinh nghiêm trọng được nghỉ tới 2 ngày với điều kiện có giấy của bác sĩ.

Đây là một trong những nỗ lực nhằm tăng cường sự bảo vệ cho lao động nữ, đồng thời khuyến khích người sử dụng lao động triển khai các phúc lợi khác như trợ cấp vệ sinh ít nhất 35 nhân dân tệ (5 USD) hoặc sản phẩm tương đương.

Thông tin này gây ra cuộc tranh luận trên mạng xã hội Trung Quốc, khi từ khóa "nghỉ phép kinh nguyệt" lọt top thịnh hành trên các nền tảng như Weibo, hút hơn 100 triệu lượt xem, theo Sixth Tone.

Theo đó, cuộc tranh luận phơi bày một khoảng cách rõ rệt giữa việc đề ra chính sách và việc thực hiện nó trong thực tế. Nhiều phụ nữ tỏ ra ngạc nhiên, nói họ chưa bao giờ nghe đến chế độ nghỉ kinh nguyệt, trong khi số khác nói khó tận dụng kỳ nghỉ này bởi rào cản thủ tục, như yêu cầu phải có giấy của bác sĩ và nỗi sợ bị kỳ thị tại nơi làm việc.

E ngại

Tại các văn phòng làm việc trên khắp Trung Quốc, kinh nguyệt thường được coi là vấn đề riêng tư, khiến nhiều phụ nữ phải chịu đựng sự khó chịu trong im lặng hoặc giải quyết một cách kín đáo. Một số phải dùng đến thuốc giảm đau để vượt qua những ngày này khi làm việc, số khác cảm thấy áp lực nếu dùng ngày nghỉ phép năm để nghỉ ngơi, từ bỏ những ngày nghỉ lẽ ra có thể dành cho các hoạt động cá nhân hoặc giải trí.

Đối với Zoey Zhang (27 tuổi, ở Thâm Quyến), các rào cản trong việc xin nghỉ kinh nguyệt thường khiến chính sách này trở nên vô nghĩa. Cô gái làm việc trong ngành công nghiệp Internet chưa bao giờ sử dụng chế độ phúc lợi này, ngày nghỉ đó cũng không được tính lương ở công ty cô. Zhang còn thấy việc yêu cầu có giấy chẩn đoán của bác sĩ là không thực tế.

"Tôi đã đau quằn quại rồi thì làm sao có thể đến bệnh viện xin giấy? Và nếu tôi đủ khỏe để rời khỏi nhà thì đến đó làm gì nữa? Chính sách này chỉ tồn tại trên giấy tờ vì những yêu cầu không thực tế như vậy đấy", cô nói.

Nhiều phụ nữ bị đau dữ dội trong kỳ kinh nguyệt. Ảnh minh họa: Pexels.

Zhang còn cho rằng văn hóa cạnh tranh tại nơi làm việc của cô khiến việc xin nghỉ phép năm vốn đã khó khăn, chứ đừng nói đến việc xin nghỉ vì đau bụng kinh. Cô lo ngại rằng những chính sách này có thể phản tác dụng, tạo cho người sử dụng lao động nhiều lý do hơn để phân biệt đối xử nhân viên nữ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như của cô, nơi việc cắt giảm nhân sự diễn ra thường xuyên.

"Ngay cả khi chính sách trở nên dễ thực hiện hơn, tôi vẫn lo về việc nó có thể củng cố định kiến giới tiêu cực. Không đáng để mạo hiểm bị coi là kém năng lực hay không nghiêm túc vì một lý do nào đó như đau bụng kinh", cô chia sẻ.

Bắt đầu có từ năm 1993, chế độ nghỉ kinh nguyệt cho phép người lao động nữ nghỉ 1-2 ngày với giấy xác nhận của bác sĩ. Tuy nhiên, chính sách này vẫn còn hạn chế ở nhiều nơi tại Trung Quốc, ví dụ như 5 tỉnh chỉ áp dụng cho phụ nữ làm những công việc đòi hỏi thể lực và 11 tỉnh yêu cầu phải có giấy chứng nhận y tế.

Trong khi đó, tình trạng đau bụng kinh rất phổ biến, với hơn một nửa số phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt cảm thấy khó chịu trong 1-2 ngày mỗi tháng. Một báo cáo năm 2021 về sức khỏe phụ nữ Trung Quốc cho thấy 1/3 phụ nữ bị đau vừa, 10% bị đau dữ dội, ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tinh thần và thể chất.

Thay đổi

Cece Zhang, doanh nhân tại Thượng Hải, là người tích cực triển khai chế độ nghỉ kinh nguyệt tại công ty start up về sức khỏe của mình. Cô cho biết định kiến xã hội về kinh nguyệt thường khiến phụ nữ ngần ngại giải quyết nhu cầu của bản thân.

"Một số phụ nữ vẫn cảm thấy xấu hổ về những điều cơ bản như mang băng vệ sinh ra ngoài nơi công cộng", cô nói.

Cece cho rằng một trong những rào cản lớn là việc nâng cao nhận thức, bởi nhiều nhân viên không biết mình có những lựa chọn gì.

"Ngay từ khi tuyển dụng, tôi đã thảo luận về chế độ nghỉ kinh nguyệt. Song ngay cả khi đó, một số người vẫn ngần ngại sử dụng chế độ này, hoặc vì họ cảm thấy không cần thiết hoặc họ không chắc chắn khi nào thì áp dụng", cô cho hay.

Tuy nhiên, Cece cho biết những nhân viên thuộc thế hệ trẻ, đặc biệt như Gen Z, đã tự tin hơn khi tận dụng phúc lợi này.

Theo Zhang Xue, luật sư tại Công ty luật Yingke Bắc Kinh, nhiều nhà tuyển dụng có thể ngại áp dụng chính sách nghỉ phép kinh nguyệt vì e ngại có người lao động sử dụng sau mục đích và khiến chi phí nhân sự tăng cao.

Nhiều công ty và người lao động dần cởi mở hơn trong việc thảo luận về nghỉ phép kinh nguyệt. Ảnh: VCG.

Một nhà sử dụng lao động chia sẻ rằng việc cho phép nhân viên nữ nghỉ 2 ngày mỗi tháng, suy ra có thể lên tới 24 ngày/năm, vì lý do đau bụng kinh sẽ khiến công việc bị ảnh hưởng đáng kể nếu nhiều nhân viên nghỉ phép cùng lúc.

“Lao động nữ vốn đã cần thời gian nghỉ để sinh con (1-2 lần). Việc thêm thời gian nghỉ kinh nguyệt chỉ làm tăng thêm chi phí lao động, có thể khiến các công ty ưu tiên tuyển dụng lao động nam”, người này nói thêm.

Luật sư Zhang khẳng định để giải quyết những thách thức này đòi hỏi nhiều bên nỗ lực phối hợp. Cô cho rằng chính phủ phải tinh chỉnh luật pháp và cải thiện việc giám sát để khiến chế độ nghỉ kinh nguyệt trở nên thiết thực và có thể thực thi được.

"Người sử dụng lao động nên hỗ trợ nhu cầu của nhân viên nữ, trong khi đó xã hội cũng phải nỗ lực xóa bỏ định kiến và thúc đẩy sự tôn trọng quyền của phụ nữ", cô nói.

Trong bối cảnh nhận thức xã hội ngày càng nâng cao, một số nhà tuyển dụng cũng đang thực hiện các bước đi sáng tạo để giải quyết vấn đề này.

Guan Qing'ao, nhân viên 26 tuổi ở Bắc Kinh, từng bị đau bụng kinh đến mức quằn quại ở chỗ làm, chóng mặt, nôn mửa. Cuối cùng, đồng nghiệp phải đưa cô đến bệnh viện. Tình huống này đã thúc đẩy công ty cô đưa ra chế độ nghỉ kinh nguyệt, cho phép nhân viên nữ nghỉ 1 ngày sau khi gửi ảnh chụp màn hình ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt.

Guan giải thích rằng quy trình này đề cao quyền riêng tư, các yêu cầu được nhóm quản trị xử lý một cách bảo mật - chỉ nhân viên và quản trị viên mới biết, không phải cấp trên trực tiếp.

“Mọi người đều rất vui mừng. Cảm giác như một vấn đề chưa được nói ra cuối cùng đã được giải quyết trực tiếp. Kinh nguyệt là một quá trình sinh học tự nhiên, giống như ăn hoặc ngủ. Nó xứng đáng được thảo luận cởi mở. Quyết định của công ty khiến chúng tôi cảm thấy thực sự được hỗ trợ và tôn trọng”, Guan chia sẻ.

Mai An