Nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh trong Chiến dịch Hồ Chí Minh: 'Cả dân tộc triệu người như một'

Mở đầu Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh quyết định chọn Tây Nguyên là hướng tiến công chủ yếu, đánh Buôn Ma Thuột là trận mở đầu, then chốt. Đó là quyết định đúng đắn, sáng suốt. Trong ảnh: Sở chỉ huy Mặt trận Tây Nguyên, tháng 3/1975. Ảnh: TTXVN

Chiến thắng vĩ đại này là kết quả từ sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh với đường lối quân sự đúng đắn, sáng tạo, phát động chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc, huy động cao nhất sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc để đánh bại kẻ thù xâm lược.

Cuộc chiến vì chính nghĩa do toàn dân tiến hành

Phát động chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc, lấy lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt là nội dung cốt lõi, xuyên suốt đường lối quân sự của Đảng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cũng như Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975. Đó là cuộc chiến tranh nhân dân, chiến tranh tự vệ, chính nghĩa, do toàn dân tiến hành, dưới sự lãnh đạo của Đảng, chống lại chủ nghĩa đế quốc.

Đi đôi với phát động chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc, Đảng đã chỉ đạo kết hợp chặt chẽ đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị, phối hợp tác chiến tập trung với tác chiến du kích. Các hình thức, phương thức đó được vận dụng hết sức linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng thời điểm, giai đoạn, gắn với từng địa bàn và đối tượng tác chiến cụ thể. Do đó, ta đã xây dựng được thế trận chiến tranh nhân dân rộng khắp, vững chắc, nhưng mạnh ở trọng điểm để có thể "mở mặt trận ở bất cứ nơi nào có bóng địch, đánh ở cả sau lưng địch, trong trung tâm phòng ngự của địch" và kéo địch ra khỏi hang ổ mà đánh, căng địch ra mà đánh, luồn sâu vào hậu phương địch mà đánh, bám thắt lưng địch mà đánh...

Bằng sự kết hợp chặt chẽ giữa khởi nghĩa của quần chúng với chiến tranh cách mạng, giữa chiến tranh chính quy với chiến tranh du kích, giữa nổi dậy và tiến công, giữa tiến công và nổi dậy, quân và dân ta đã phát huy được sức mạnh của toàn dân, thế mạnh của lực lượng vũ trang, thực hiện đánh địch ở nhiều quy mô khác nhau với nhiều hình thức tác chiến, buộc địch luôn luôn bị động về chiến dịch, chiến thuật, bị động về cách đánh, phải đánh theo cách đánh của ta.

Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, nhờ đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc mà ta vừa có điều kiện tập trung tiến hành các trận đánh quyết định ở các thành phố lớn, tiêu diệt và bắt hàng nghìn tên địch; đồng thời có điều kiện tiến công địch rộng khắp ở các chiến trường khác, diệt hàng nghìn máy bay, tàu chiến, từ đó góp phần làm nên đại thắng, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Phát huy sức mạnh cao nhất để chiến thắng

Pháo cao xạ quân giải phóng bảo vệ vùng trời Phước Long (Sông Bé). Ảnh: TTXVN

Một trong những nét độc đáo của nghệ thuật quân sự Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh được thể hiện trong Chiến dịch mang tên Người chính là phương thức tổ chức lực lượng, tiến hành chiến dịch hiệp đồng quân, binh chủng quy mô lớn, tạo ưu thế áp đảo địch về lực lượng.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta là cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, được tiến hành trên 3 vùng chiến lược, đánh địch bằng lực lượng vũ trang 3 thứ quân, trong đó, bộ đội chủ lực làm nòng cốt, bộ đội địa phương, dân quân du kích làm nền tảng. Đây chính là nghệ thuật tổ chức lực lượng toàn dân đánh giặc mang tính khoa học, thống nhất, độc đáo, làm cho cả dân tộc triệu người như một, phát huy sức mạnh cao nhất để chiến thắng kẻ thù.

Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, nghệ thuật tổ chức lực lượng toàn dân đánh giặc đã tạo điều kiện cho ta tập trung lực lượng chủ lực đánh lớn vào các thành phố, thị xã, tiêu diệt và làm tan rã một lực lượng chủ yếu, cơ quan đầu não của địch. Cùng với đó, ta thực hiện các đòn tiến công bắt đầu từ sự nổi dậy của quần chúng nhân dân, đánh địch rộng khắp, loại khỏi vòng chiến đấu hàng ngàn tên địch trên khắp các chiến trường, thực hiện tư tưởng chỉ đạo: kết hợp tiến công với nổi dậy, tiến công quân sự đi trước một bước và giữ vai trò quyết định.

Từ cuối năm 1973, cùng với quá trình gấp rút xây dựng lực lượng trên chiến trường, công tác chi viện của hậu phương miền Bắc được đẩy mạnh, kịp thời đáp ứng yêu cầu về nhân lực, vật lực cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng. Đảng đã chỉ đạo đẩy mạnh phát triển lực lượng vũ trang ba thứ quân (bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích), đặc biệt là tập trung phát triển nhanh các binh đoàn chủ lực. Trong năm 1974 và đầu năm 1975, chúng ta đã tổ chức thành lập liên tiếp 4 quân đoàn chủ lực và một số đơn vị binh chủng, quân chủng, tạo nên những "quả đấm thép" trên các địa bàn chiến lược. Đồng thời, tăng cường vũ khí, trang bị, vật chất cho chiến trường miền Nam, cả bộ đội chủ lực và lực lượng vũ trang địa phương.

Trong Chiến dịch, ta sử dụng 4 quân đoàn chủ lực (1 2, 3, 4) và Đoàn 232 (tương đương quân đoàn), cùng nhiều trung, lữ đoàn chiến đấu, bảo đảm, đặc công và các trung đoàn, tiểu đoàn, đại đội bộ đội địa phương tỉnh, thành phố, huyện trên địa bàn làm nhiệm vụ tiến công giải phóng các thành phố, thị xã. Ngoài ra, còn có Lữ đoàn Biệt động với hơn 60 tổ, đội chuyên trách, cùng lực lượng của các đoàn thể, dân quân tự vệ các tỉnh miền Đông Nam Bộ tham gia tác chiến, nổi dậy.

Phân tích về nghệ thuật tổ chức lực lượng trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Đại tá, Thạc sĩ Vũ Đình Anh, Chủ nhiệm Khoa Binh chủng (Học viện Chính trị) cho rằng, trước khi bước vào chiến dịch, xét toàn cục thì ta không có ưu thế hơn địch, nhất là về binh khí kỹ thuật. Tuy nhiên, ta khéo léo, linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức, sử dụng lực lượng nên đã tạo ra ưu thế để đánh thắng địch ở thời điểm quyết định.

Cụ thể, trên cơ sở chuẩn bị đầy đủ lực lượng, thế trận, khả năng cơ động, kết hợp chặt chẽ các yếu tố tạo nên sức mạnh trong chiến đấu, ta đã tạo ra ưu thế về lực lượng, phương tiện chiến đấu để thực hiện yêu cầu đánh địch theo hướng phát huy thế mạnh của ta, tạo sự áp đảo quân địch trên từng hướng tiến công ngay từ đầu. Do vậy, mặc dù phạm vi khu vực, mục tiêu, chiều sâu tiến công lớn (từ 60 đến trên 100 km), nhưng vì địch phòng ngự trong thế bị tan vỡ về chiến lược nên chiến dịch không tổ chức đội hình thê đội, không chia bước, chia đợt, mà tổ chức 5 hướng tiến công, giao khu vực, mục tiêu tiến công cho từng quân đoàn đảm nhiệm. Trên mỗi hướng tiến công, ta tổ chức thành các lực lượng để thực hiện đột phá tuyến phòng ngự của địch từ xa, kết hợp với vu hồi, hình thành thế bao vây, chia cắt các mục tiêu trọng điểm trong nội đô; kết hợp chặt chẽ giữa đột phá tiêu diệt quân địch phòng ngự với thọc sâu, lấy thọc sâu làm chính, đánh chiếm các mục tiêu then chốt, quan trọng, tạo thế để tiêu diệt toàn bộ quân địch.

Xe tăng quân Giải phóng chiếm phủ Tổng thống ngụy quyền Sài Gòn, trưa 30/4/1975. Ảnh: Mai Hưởng/TTXVN

Nghệ thuật quân sự trong Chiến dịch Hồ Chí Minh là sự kế thừa, phát triển sáng tạo nghệ thuật quân sự truyền thống của dân tộc và kinh nghiệm của Đảng ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Những kinh nghiệm trong Chiến dịch Hồ Chí Minh góp phần làm phong phú thêm nền khoa học nghệ thuật quân sự Việt Nam, nhất là nghệ thuật chiến dịch của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh. Đó là đỉnh cao của nghệ thuật chọn thời cơ, huy động và sử dụng lực lượng, nghệ thuật điều hành chiến dịch, nghệ thuật chọn hướng tiến công, nghệ thuật nắm bắt thời cơ, nghệ thuật kết thúc chiến tranh... Thắng lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 mãi để lại những bài học kinh nghiệm to lớn về nghệ thuật chiến dịch nói chung, nghệ thuật tổ chức sử dụng lực lượng nói riêng.

Hiền Hạnh (TTXVN)