Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh: 'Để trở thành một thanh đồng tốt, phải có ý thức và sự kỷ luật'

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh sinh ra và lớn lên ở một vùng quê hiền hòa bên dòng sông Lam và ngọn núi Hồng, xuất thân là một gia đình có truyền thống cách mạng.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh trong một giá hầu. Ảnh: NVCC

Đối với riêng bản thân nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh, đạo Mẫu có vai trò rất đặc biệt. Kể từ khi bén duyên với Mẫu, bà nhận thấy rằng những khó khăn trong cuộc sống cũng như bệnh tật bấy lâu nay được thuyên giảm và khắc phục đáng kể.

Suốt những năm tháng đầu tiên, bà thường theo người thầy của mình đi khắp nơi để hầu thánh. Trải qua một thời gian dài hoạt động tín ngưỡng, bà được biết đến Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia. Nhờ có trung tâm tổ chức các buổi liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ mà một đồng nghèo như nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh vẫn có nhiều cơ hội để được lên sập hầu thánh ở đền cao phủ lớn, nên bà rất biết ơn vì điều đó. Không chỉ vậy, bà nhận thức được đây là một sân chơi lành mạnh cho tất cả thanh đồng, kể cả những đồng nghèo lính khó cũng có thể học hỏi được rất nhiều kiến thức cơ bản và nâng cao đầy bổ ích về Đạo Mẫu, những lời hay ý đẹp từ những bậc tiền bối trong trung tâm. Do vậy, bà nhận định rằng để trở thành một thanh đồng tốt, xứng danh là người con của Mẫu thì bản thân phải có ý thức và sự kỉ luật.

Bên cạnh đó, nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh cũng cảm thấy vô cùng tự hào với những người thân trong gia đình và cộng đồng khi được vinh dự ôm bó hoa tươi thắm cùng giấy khen trên sập hầu thánh sau mỗi lần diễn xướng.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh được tặng hoa và giấy chứng nhận tại Liên hoan Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt tại đền Thánh mẫu nhân lễ giỗ lần thứ 599 năm Thánh mẫu Phạm Thị Ngọc Trần.

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, góp phần tăng cường vị trí, vai trò của di sản đối với xã hội, làm giàu thêm bức tranh đa dạng của văn hóa Việt Nam và của nhân loại. Điều này sẽ làm cho cộng đồng, những người thực hành di sản như nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh nhận thức sâu sắc thêm về di sản của mình để họ tự hào và tích cực hơn trong công tác tham gia bảo vệ và phát huy giá trị của tín ngưỡng thờ Mẫu.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh nhớ lại, lần đầu tiên Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam - Hàn Quốc tổ chức hầu diễn xướng ở đền Mỏ Hạc Linh Từ, người thầy của bà hỏi rằng có muốn tham gia hay không thì bà lưỡng lự vì thực sự lúc đó không có đồng ngân đồng xuyến nào.

Mặc dù người thầy của nghệ nhân cũng vất vả không kém, nhưng vì thương trò nên đã xoay sở, hỗ trợ cho bà đủ tiền để được hầu thánh. Kinh phí không nhiều nhưng đã làm cho ba giá hầu của nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh hôm đó thật rực rỡ và đầy ý nghĩa, nhận được rất nhiều lời khen ngợi. Vậy nên, đó là động lực để bà luôn cố gắng tham gia hoạt động diễn xướng mọi lúc mọi nơi nhiều nhất có thể, duy trì đến nay đã hơn 30 năm.

Là hội viên Câu lạc bộ Bảo tồn và Phát huy các giá trị Di sản tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh luôn cùng các thanh đồng và các nhà nghiên cứu dày công hỗ trợ cho Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia; tham gia các buổi hội thảo, tọa đàm khoa học ở các tỉnh, thành, địa phương về hoạt động tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ; đồng thời, luôn dìu dắt, hướng dẫn và truyền dạy cho các đệ tử con nhang của mình hiểu về tín ngưỡng thờ Mẫu để thực hành một cách đúng đắn.

Bà luôn tâm niệm người làm con của Mẫu phải giữ gìn được đạo đức, tu dưỡng bản thân để tôn vinh được đạo Mẫu, ra sức lan tỏa tín ngưỡng dân gian này ngày càng rộng rãi hơn.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh cùng Câu lạc bộ Bảo tồn và Phát huy các giá trị di sản tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt trong chuyến công tác từ thiện hướng về miền Bắc trong trận bão số 3 năm 2024. Ảnh: NVCC

Bà quan niệm, việc thực hành tín ngưỡng không nên đưa lên sân khấu, vì hầu xướng có nét uy linh của Mẫu nên phải được diễn trên sập hầu ở đền, điện trang nghiêm.

Ngoài những đóng góp lớn trong công tác bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa đạo Mẫu, nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh luôn dành một quỹ thời gian, công sức và tiền bạc của mình để tham gia các công tác thiện nguyện vì cộng đồng, giúp đỡ những gia đình nghèo khó, đồng bào thiên tai lũ lụt, những mảnh đời bất hạnh trong xã hội…

Nghệ nhân Nguyễn Thị Trinh tâm niệm, khi bản thân đã được khoác lên mình chiếc áo của Mẫu và đồng thời là thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia thì sẽ luôn cống hiến hết mình để không hổ thẹn với Mẫu, với tập thể và với lương tâm mình.

Như Yến