Ngày hội xoài Yên Châu - Kết nối nông sản vươn ra thị trường

Một góc bản Khá, xã Sặp Vạt, nơi tổ chức Ngày hội xoài Yên Châu.

Ngày hội xoài là hoạt động thường niên được UBND huyện Yên Châu tổ chức từ năm 2017. Năm nay, huyện Yên Châu tiếp tục lựa chọn bản Khá, xã Sặp Vạt, là địa điểm diễn ra các hoạt động chính của ngày hội. Nơi có tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng, với những cây xoài tròn cổ thụ hàng trăm năm tuổi.

Gian hàng trưng bày nông sản được bố trí dưới tán xoài cổ thụ bản Khá.

Yên Châu – vùng đất chuối ngọt, xoài thơm – đang vào vụ thu hoạch xoài. Toàn huyện có hơn 12.000 ha cây ăn quả, trong đó có 3.346 ha là xoài, sản lượng năm 2025 ước đạt 26.667 tấn, gồm các giống: Xoài tròn, xoài hôi bản địa, xoài Úc, xoài Đài Loan. Sản phẩm "Xoài tròn Yên Châu" đã được cấp Giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý và hệ thống nhận diện thương hiệu. Hiện toàn huyện có 207 ha xoài đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ; 298 ha được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu.

Xoài tròn Yên Châu.

Xoài Úc được trưng bày tại ngày hội.

Mận hậu Yên Châu nổi tiếng với vị ngọt, giòn, đậm vị.

Mở đầu ngày hội, du khách và bà con nhân dân được tham quan, trải nghiệm Lễ hội “Đông Sửa” tại khu rừng thiêng của bản. Lễ hội là một bộ phận của tín ngưỡng dân gian của đồng bào dân tộc Thái, cầu mong cho bà con, người dân trong bản ai cũng khỏe mạnh, mùa màng bội thu.

Nghi lễ Đông Sửa tại khu rừng thiêng của bản Khá.

Ông Quàng Văn Phanh, người uy tín ở bản Khá, xã Sặp Vạt, cho biết: Lễ hội được tổ chức hằng năm tại rừng thiêng theo truyền thống từ bao đời nay. Người dân cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Phần thi hái xoài bằng xào.

Tại ngày hội, đã diễn ra nhiều hoạt động sôi nổi, như: Thi gian hàng nông sản, thi hái xoài, khéo tay hay nghề, múa xòe, trò chơi dân gian và tham quan trải nghiệm vườn xoài. Năm nay là lần đầu tiên Ban tổ chức đưa vào phần thi trình diễn trang phục dân tộc nguyên bản và cách tân. Các đội chuẩn bị kỹ lưỡng từ thí sinh, trang phục, phụ kiện đến các tiết mục múa phụ họa và bài thuyết trình sâu sắc, giúp phần thi thêm cuốn hút, duyên dáng trong sắc phục truyền thống và cách tân của dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú.

Thi hái xoài bằng tay.

Phần thi hái xoài sôi động, hấp dẫn đã thu hút đông đảo người dân và du khách đến xem, cổ vũ. Tham gia có 9 đội đến từ các xã và thị trấn trong huyện. Các đội tranh tài ở hai nội dung, gồm: Hái xoài bằng sào trên cây xoài cổ thụ và hái xoài bằng tay tại vườn xoài 4-5 năm tuổi. Phần thi không chỉ thể hiện sự khéo léo, nhanh nhẹn mà còn mang lại không khí vui nhộn cho người xem.

Du khách tham quan, mua các sản phẩm trái cây tại ngày hội.

Trong chuỗi hoạt động tại bản Khá, dưới tán xoài cổ thụ, đã diễn ra phần thi trưng bày gian hàng của 15 đội đến từ các xã, thị trấn trong huyện Yên Châu. Các gian hàng được dựng bằng lán tre, trang trí bằng trái cây, cây cảnh và sản phẩm thủ công truyền thống, tạo nên không gian độc đáo, hấp dẫn. Mỗi sản phẩm đều được niêm yết giá, ghi rõ tên, địa chỉ cơ sở sản xuất và có thuyết trình giới thiệu quy trình, nguồn gốc sản phẩm.

Các gian hàng được trưng bày bắt mắt.

Chị Lưu Quỳnh Trang, du khách từ Hà Nội, chia sẻ: Tôi rất ấn tượng với không gian ngày hội, các gian hàng được bày dọc hai bên đường vào bản, rợp bóng xoài, me cổ thụ. Tôi được thưởng thức trái cây đầu vụ và mua nhiều loại xoài với giá hợp lý. Tôi còn xin số điện thoại chủ vườn để đặt hàng sau.

Khách hàng check in bên các gian hàng nông sản.

Với chủ đề “Kết nối nông sản vươn ra thị trường”, gian hàng trưng bày nông sản của xã Chiềng Hặc được đánh giá cao nhờ cách bài trí khoa học, bắt mắt và phần thuyết trình ngắn gọn, súc tích, giúp người nghe hiểu rõ hành trình xây dựng thương hiệu trái cây. Kết quả, gian hàng của xã Chiềng Hặc đã giành giải nhất tại phần thi năm nay.

Ông Hà Văn Phương, Chủ tịch UBND xã Chiềng Hặc, chia sẻ: Từ năm 2010, xã đã chuyển đổi đất dốc, đất trồng cây kém hiệu quả sang trồng xoài Úc, xoài Đài Loan, nhãn, vải… Hiện nay, toàn xã có 510 ha xoài, sản lượng năm 2025 ước đạt trên 3.000 tấn. Nhờ ứng dụng khoa học kỹ thuật, sử dụng phân hữu cơ và sản xuất theo quy trình VietGAP, xoài Đài Loan của xã đã được cấp mã số vùng trồng, tem truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý và xuất khẩu sang các thị trường khó tính, như: Mỹ, Australia, Trung Quốc. Tham gia ngày hội, chúng tôi rất vui khi gian hàng không chỉ được Ban giám khảo đánh giá cao, mà còn thu hút đông đảo du khách đến tham quan, trải nghiệm và mua sắm.

Tiết mục văn nghệ tại ngày hội.

Ông Lù Văn Cường, Chủ tịch UBND huyện Yên Châu, Trưởng Ban tổ chức ngày hội, cho biết: Ngày hội xoài Yên Châu được tổ chức hằng năm nhằm quảng bá thương hiệu "Xoài Yên Châu", tôn vinh người trồng xoài, đồng thời giới thiệu vùng đất, bản sắc văn hóa các dân tộc địa phương đến du khách. Đây cũng là động lực thúc đẩy du lịch Yên Châu phát triển xứng tầm tiềm năng.

Trao quyết định và trao Bằng công nhận 5 cây di sản Việt Nam cho đại diện các bản.

Đặc biệt, Ngày hội xoài năm nay còn diễn ra Lễ công bố và trao Bằng công nhận 5 cây di sản Việt Nam, gồm: Cây me, cây xoài ở bản Khá (xã Sặp Vạt); cây đa, cây chè ở bản Luông, bản Ôn Ốc (xã Mường Lựm); cây sấu ở bản Nà Ngà (xã Chiềng Hặc). Đây đều là những cây cổ thụ quý hiếm, gắn liền với lịch sử, văn hóa và quá trình phát triển của cộng đồng địa phương.

Các nghệ nhân, thợ thủ công tay nghề cao tham gia thi khéo tay hay nghề.

Cây xoài được công nhận không chỉ vì tuổi đời hàng trăm năm mà còn là chứng nhân lịch sử, gắn bó với đời sống văn hóa, tinh thần của nhiều thế hệ người dân địa phương. Việc công nhận cây di sản Việt Nam khẳng định giá trị sinh học, lịch sử và văn hóa, đồng thời góp phần bảo tồn tài nguyên bản địa, thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững gắn với du lịch sinh thái.

Bài trí hoa quả tạo sự hấp dẫn cho gian hàng.

Đồng chí Tráng Thị Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, đánh giá cao tinh thần sáng tạo và nỗ lực của bà con nông dân, doanh nghiệp và các địa phương huyện Yên Châu trong phát triển cây xoài, mang lại giá trị kinh tế cao và đóng góp tích cực cho nông nghiệp tỉnh. Để thương hiệu “Xoài Yên Châu” phát triển bền vững, đồng chí yêu cầu các sở, ngành của tỉnh và huyện Yên Châu tiếp tục hỗ trợ nâng cao kỹ năng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; đồng thời kết nối thị trường, thúc đẩy tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Đề nghị các doanh nghiệp và nhà phân phối đồng hành cùng người nông dân xây dựng chuỗi giá trị và mở rộng thị trường.

Ngày hội xoài Yên Châu 2025 thu hút hàng chục nghìn người dân và du khách trong, ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm và mua sắm, góp phần quảng bá nông sản và văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Yên Châu ra cả nước và thế giới. Sự kiện cũng cổ vũ nhân dân thêm yêu lao động, giữ gìn bản sắc văn hóa, đồng thời củng cố niềm tin vào chủ trương phát triển vùng chuyên canh cây ăn quả và ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh.

Minh Thu - Ngọc Khiêm