Ngành khai thác khoáng sản: Hướng đến phát triển xanh

Trữ lượng cát, đá… khá lớn

Trên địa bàn tỉnh, tài nguyên khoáng sản chủ yếu là khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, không có khoáng sản kim loại, khoáng sản quý hiếm khác. Qua điều tra xác định sơ bộ cho thấy, trữ lượng đá xây dựng trên địa bàn tỉnh là gần 5 tỷ 122 triệu m3, sét gạch ngói gần 620 triệu m3, cát xây dựng gần 24,4 triệu m3, đất sạn sỏi trên 14,5 triệu m3; tập trung chủ yếu tại các huyện Bắc Tân Uyên, Phú Giáo, Bàu Bàng và Dầu Tiếng.

Hoạt động khai thác khoáng sản tại mỏ đá Thường Tân (huyện Bắc Tân Uyên)

Ông Lê Văn Tân, Trưởng phòng Quản lý tài nguyên nước và khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), cho biết trên địa bàn tỉnh có 22 mỏ đá xây dựng được cấp giấy phép khai thác, trong đó có 19 mỏ giấy phép còn hiệu lực; tổng trữ lượng đá xây dựng khoảng 171,74 triệu m3; tổng công suất cấp phép là 15,1 triệu m3/năm. Hiện tại, có 4 mỏ đang hoạt động có khả năng cung ứng ra thị trường với trữ lượng 66 triệu m3, công suất 4,4 triệu m3/năm. Đối với loại khoáng sản sét gạch ngói, toàn tỉnh có 26 mỏ đã được cấp giấy phép khai thác, trong đó có 18 mỏ giấy phép còn hiệu lực. Hiện nay, tỉnh đang áp dụng Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 16-4-2012 của Thủ tướng Chính phủ hạn chế sử dụng sét là gạch ngói nung, nên một số mỏ đã ngưng khai thác, lập hồ sơ đóng cửa mỏ hoặc trả lại giấy phép…

Toàn tỉnh có 8 mỏ khai thác cát xây dựng được UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác. Trữ lượng cát được cấp phép khai thác gần 2.918.000m3; công suất khai thác cát đã được cấp phép là 424.000 m3/ năm. Tuy nhiên, hiện chỉ có 2/8 mỏ đang hoạt động với trữ lượng 888.977m3, công suất 127.000m3/năm; 6 mỏ còn lại ngưng hoạt động do chưa có giấy phép môi trường, chưa triển khai dự án... Trong khi đó, đất san lấp có3 nguồn, gồm đất tầng phủ từ các mỏ đá xây dựng đã được cấp phép; đất san lấp dôi dư được thu hồi từ dự án công trình như xây dựng nhà xưởng, xây dựng khu dân cư, khu chưng cư cao tầng; các mỏ đất san lấp đã quy hoạch. Tỉnh đã khoanh vùng quy hoạch diện tích là 125 ha với trữ lượng khoảng 6 triệu m3 đất san lấp nhưng đến nay chưa có đơn vị nào đầu tư, lập thủ tục cấp phép.

Theo lãnh đạo Sở TN&MT, việc quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản phải phù hợp với chiến lược quốc gia về khoáng sản, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh và các đơn vị hành chính tỉnh. Hiện nay, định hướng của tỉnh là chuyển không gian quy hoạch hoạt động khoáng sản lên phía Bắc, ưu tiên những vùng đất xấu, bạc màu sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả.

Kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản tại mỏ sét ở huyện Bắc Tân Uyên

Sử dụng hiệu quả khoáng sản

Ông Lê Văn Tân cho hay, đối với các mỏ đá, hiện nay doanh nghiệp đã lắp ráp các công nghệ khai thác, chế biến tiên tiến như sử dụng kíp nổ phi điện làm giảm lực văng đá và giảm tiếng ồn, giảm độ rung khi nổ mìn, lắp đặt các loại máy sàng - nghiền, cho ra nhiều loại sản phẩm như đá 0 x 4, 4 x 6, 1 x 2… dùng trong xây dựng, không xuất bán sản phẩm thô (đá sau nổ mìn) ra thị trường. Các doanh nghiệp lắp đặt băng chuyền vận chuyển từ khu vực chế biến ra cảng sông Đồng Nai, vừa hiệu quả vừa không gây ảnh hưởng đến đường vận chuyển. Đối với mỏ sét, các doanh nghiệp sử dụng sét làm vật liệu cho các nhà máy sản xuất gạch, ngói, không xuất bán sét ra bên ngoài; một số doanh nghiệp đã đầu tư sản xuất gạch ngói cao cấp để xuất khẩu, điển hình như Công ty Cổ phần Gạch ngói Đồng Nai.

Để hoạt động khai thác khoáng sản phát triển bền vững, tăng trưởng xanh, Bộ TN&MT đã lấy ý kiến các cơ quan, ban, ngành nhằm hoàn thiện Dự thảo Luật Khoáng sản mới thay thế Luật Khoáng sản năm 2010 trình Chính phủ để trình Quốc hội khóa XV thông qua. Theo lãnh đạo Sở TN&MT, sau khi nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện Luật Khoáng sản mới có hiệu lực, tỉnh sẽ chỉ đạo các ngành chức năng tích cực tuyên truyền phổ biến các quy định của pháp luật; khẩn trương áp dụng các quy định trong công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác; sớm hướng dẫn thi hành luật mới để đạt hiệu quả cao trong công tác quản lý nhà nước về địa chất, khoáng sản trong tình hình mới...

Trong Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2023, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có phương án khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Theo đó, tỉnh tăng cường sử dụng công nghệ, trang thiết bị mới, hiện đại, thân thiện môi trường, tuần hoàn khép kín, có khả năng thu hồi tối đa khoáng sản, sử dụng ít nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng; tận dụng tối đa nguồn đất, đá thải tại các mỏ làm vật liệu san lấp mặt bằng các dự án phát triển hạ tầng giao thông, đô thị…

TIẾN HẠNH - VÕ LUYẾN