Ngành gỗ với mục tiêu 18 tỷ USD

Ngành gỗ đối diện nhiều khó khăn. Ảnh: Anh Dũng.

Nhiều khởi sắc

Mặc dù gặp nhiều khó khăn do biến động từ thị trường tuy nhiên theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ tháng 5/2025 ước đạt 1,6 tỷ USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 5 tháng đầu năm 2025 đạt 6,99 tỷ USD, tăng 11,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Về thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần 54,4%. Nhật Bản và Trung Quốc là hai thị trường lớn tiếp theo với thị phần tương ứng là 12,8% và 10,5%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 4 tháng đầu năm 2025 sang thị trường Hoa Kỳ tăng 10,3%, thị trường Nhật Bản tăng 26,6%, thị trường Trung Quốc giảm 15,4%. Đáng chú ý, trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu chủ lực, Tây Ban Nha ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội nhất – lên tới 64%. Đây được xem là điểm sáng bất ngờ trong bức tranh xuất khẩu gỗ Việt. Ở chiều ngược lại, xuất khẩu sang Hà Lan giảm mạnh 24,6%, phản ánh sự phân hóa rõ rệt giữa các thị trường, trong bối cảnh kiểm soát nguồn gốc gỗ và yêu cầu về chứng nhận ngày càng khắt khe.

Bên cạnh tăng trưởng xuất khẩu, sản xuất lâm nghiệp trong nước cũng ghi nhận kết quả tích cực. Theo đó, trong tháng 5/2025, cả nước trồng mới 34,3 nghìn ha rừng tập trung, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm trước. Số cây lâm nghiệp trồng phân tán đạt 4,2 triệu cây, tăng 8,5%. Sản lượng gỗ khai thác đạt 2.467,3 nghìn m³, tăng 6,1% nhờ giá gỗ ổn định ở mức cao, khuyến khích khai thác đúng chu kỳ.

Với kết quả tăng trưởng rừng và xuất khẩu gỗ cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng để hướng tới mục tiêu 18 tỷ USD trong năm 2025, theo các chuyên gia trong ngành, cần đồng bộ từ chính sách đến năng lực kiểm soát chất lượng, nguồn gốc gỗ. Nhất là trong bối cảnh rủi ro thương mại gia tăng, việc xây dựng thương hiệu ngành gỗ có uy tín, đầu tư vào kiểm soát chất lượng và quản lý nguồn gốc nguyên liệu theo tiêu chuẩn quốc tế là yếu tố quyết định để đạt mục tiêu tăng trưởng.

Thách thức “kép”

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) ngành gỗ tăng trưởng nhưng đang đứng trước nhiều thách thức. Mới đây Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa tiếp nhận đơn đề nghị điều tra chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp (CTC) đối với sản phẩm gỗ dán cứng và trang trí nhập khẩu từ Việt Nam, Trung Quốc và Indonesia. Hơn 130 doanh nghiệp Việt Nam nằm trong danh sách bị cáo buộc.

Theo giới chuyên gia, động thái này không mới, nhưng lần mở rộng điều tra này được đánh giá sâu và kỹ hơn, áp dụng với cả DN chưa từng bị cáo buộc trước đây. Đáng lo là quy trình điều tra kéo dài nên ngay cả doanh nghiệp tuân thủ tốt cũng có thể bị ảnh hưởng nếu không chứng minh rõ nguồn gốc nguyên liệu. Các hồ sơ như hóa đơn, vận đơn, kiểm tra truy xuất gỗ đầu vào giờ đây phải cực kỳ chặt chẽ.

Theo ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Viforest, việc Việt Nam đạt thặng dư thương mại hơn 100 tỷ USD với Mỹ trong năm 2024 khiến nguy cơ bị điều tra chống bán phá giá hoặc áp thuế là rất rõ ràng. Riêng ngành gỗ có mức thặng dư lớn và “khó thoát khỏi tầm ngắm”. Hiện thuế suất đồ gỗ Việt Nam xuất sang Mỹ là 0%. Nếu bị áp thuế 25%, sẽ rất khó cạnh tranh với sản phẩm từ Trung Quốc và các nước khác.

Theo kế hoạch, năm 2025 ngành gỗ đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu 18 tỷ USD. Để hiện thực hóa điều này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã giao Cục Lâm nghiệp và các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn thiện chính sách, đôn đốc hiệp hội doanh nghiệp gỗ ổn định sản xuất, đồng thời tăng cường phối hợp với các địa phương trong kiểm soát chuỗi cung ứng. Tuy nhiên theo các chuyên gia hiện nay những chính sách thuế quan từ thị trường là thách thức mà DN phải vượt qua. Để giải quyết những khó khăn, thách thức, ngành gỗ tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, liên kết DN, liên kết các hiệp hội ngành nghề chế biến gỗ tại các địa phương lại với nhau. Các giải pháp này sẽ giúp ngành gỗ Việt Nam đáp ứng thêm những quy chuẩn ngày càng cao của thị trường xuất khẩu, giúp nâng cao thương hiệu gỗ Việt trên thị trường.

Bàn về giải pháp tháo gỡ cho ngành gỗ, tại hội nghị mới đây, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh giá kỹ lưỡng ảnh hưởng của chính sách thuế và vai trò của khối doanh nghiệp FDI trong ngành chế biến gỗ. Đồng thời, lưu ý đánh giá nguồn nguyên liệu đầu vào, gỗ có chứng chỉ và mã số vùng trồng, tránh để tình trạng gỗ DN nước ngoài gắn mác hàng Việt để xuất khẩu.

Khanh Lê