Ngăn tiêu cực trong kê đơn thuốc

Trong đó yêu cầu bác sĩ kê đơn thuốc phải tuân thủ các nguyên tắc về chẩn đoán và điều trị chính xác, nhằm bảo đảm mục tiêu an toàn, hợp lý, hiệu quả. Dự thảo Thông tư này có nhiều điểm mới giúp hạn chế những tiêu cực trong kê đơn thuốc.

Giảm sai sót, tăng minh bạch

Thời gian qua, tình trạng kê đơn thuốc sai hoặc không phù hợp với tình trạng bệnh lý của người bệnh vẫn xảy ra tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh (KCB). Nhiều đơn thuốc kê thực phẩm chức năng, không phải là thuốc. Trước thực tế đó, Bộ Y tế dự thảo Thông tư đề xuất quy định về đơn thuốc, việc kê đơn thuốc, đang được lấy ý kiến công khai các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Dự kiến, Thông tư này thay thế Thông tư số 52/2017/TT-BYT và các văn bản sửa đổi, bổ sung.

Người dân chờ lấy thuốc tại Nhà thuốc Bệnh viện đa khoa Đức Giang, Hà Nội. Ảnh: Công Hùng

Theo dự thảo Thông tư, bác sĩ chỉ được kê đơn thuốc sau khi có kết quả khám bệnh và chẩn đoán bệnh chính xác nhằm bảo đảm thuốc được chỉ định đúng bệnh, đúng tình trạng của người bệnh, tránh tình trạng kê đơn thiếu căn cứ hoặc lạm dụng thuốc. “Việc kê đơn phải tuân thủ mục tiêu an toàn, hợp lý và hiệu quả, giúp người bệnh nhận được phương án điều trị tối ưu nhất. Việc kê đơn cũng cần phải phù hợp với các tài liệu chuyên môn, chẳng hạn như hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế, cơ sở khám bệnh hoặc dược thư quốc gia” – dự thảo nêu rõ.

Đặc biệt, số lượng thuốc kê đơn sẽ căn cứ vào các hướng dẫn điều trị, nhưng không được vượt quá 30 ngày, trừ trường hợp kê đơn thuốc gây nghiện, thuốc giảm đau cho người bệnh ung thư hoặc AIDS, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất.

Dự thảo cũng chỉ rõ, các loại thuốc không được kê vào đơn thuốc, bao gồm các thuốc không có mục đích phòng bệnh, chữa bệnh, thuốc chưa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm. Để bảo đảm tính rõ ràng và chính xác, đơn thuốc cần ghi đầy đủ thông tin của người bệnh như số định danh cá nhân hoặc số căn cước công dân (nếu có), địa chỉ nơi người bệnh thường trú hoặc tạm trú.

Đối với trẻ dưới 72 tháng tuổi phải ghi thêm số tháng tuổi, cân nặng, tên của bố hoặc mẹ. Thời hạn đơn thuốc phải ghi rõ ngày, tháng, năm có giá trị và không được sớm hơn ngày kê đơn, trừ trường hợp kê đơn thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất. Đối với thuốc có một hoạt chất, ghi theo tên chung quốc tế (INN, generic). Nếu kê đơn thuốc độc, phải ghi thuốc độc trước khi ghi các thuốc khác.

Theo dự thảo, đơn thuốc điện tử sẽ được tạo, hiển thị, ký số, chia sẻ, lưu trữ bằng phương thức điện tử và có giá trị pháp lý tương đương với đơn thuốc giấy. Cơ sở KCB cần bảo đảm việc lưu trữ các đơn thuốc để có thể trích xuất dữ liệu khi cần thiết.

Việc kê đơn thuốc điện tử thực hiện theo lộ trình. Cụ thể, từ ngày Thông tư này có hiệu lực, các cơ sở KCB có hình thức tổ chức là bệnh viện (BV) chuyên sâu sẽ phải thực hiện kê đơn thuốc điện tử. Chậm nhất đến ngày 1/1/2026, cơ sở KCB có hình thức tổ chức là bệnh viện được xếp cấp khám bệnh, chữa bệnh cơ bản phải thực hiện kê đơn thuốc bằng hình thức điện tử. Chậm nhất đến ngày 1/1/2027, các cơ sở KCB khác có hoạt động kê đơn thuốc theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh và về dược phải thực hiện kê đơn thuốc bằng hình thức điện tử.

Như vậy, có thể thấy, quy định về kê đơn thuốc bằng hình thức điện tử không chỉ giúp đơn giản hóa quá trình quản lý đơn thuốc mà còn góp phần hiện đại hóa hệ thống y tế. Việc đưa ra các quy định rõ ràng về nguyên tắc kê đơn thuốc, đơn thuốc điện tử giúp giảm thiểu sai sót trong việc ghi chép, quản lý đơn thuốc, bảo vệ sức khỏe người bệnh, giảm thiểu chi phí điều trị không cần thiết, đồng thời nâng cao tính minh bạch và bảo mật thông tin y tế.

Cần “bàn tay” của cơ quan quản lý Nhà nước

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, trong đó, quy định cho phép loại hình kinh doanh thuốc theo phương thức thương mại điện tử (bán thuốc online). Việc bán lẻ thuốc online chỉ được áp dụng với thuốc không kê đơn. Theo đánh giá của người dân, việc mua bán thuốc sẽ thuận lợi hơn, dễ dàng tiếp cận thuốc hơn khi nhiều lựa chọn với giá cả hợp lý hơn, an tâm hơn khi sử dụng thuốc.

Cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) Vũ Tuấn Cường nhấn mạnh, việc luật hóa hoạt động bán thuốc online không chỉ giúp người dân dễ dàng tiếp cận các loại thuốc mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành dược phẩm.

Thị trường bán thuốc online tại Việt Nam bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ năm 2017 - 2018 và hiện nay đã chiếm khoảng 5 - 8% thị phần bán thuốc, với hơn 1.000 cơ sở kinh doanh dược phẩm trực tuyến. Theo ông Nguyễn Tuấn Cường, số lượng người tiêu dùng kết nối internet tại Việt Nam đã tăng mạnh và dự báo sẽ đạt 40 triệu người vào năm 2025. Tuy nhiên, việc bán thuốc online cũng phải đối mặt với nhiều thách thức.

Theo Thông tư 04/2022/TT-BYT ban hành ngày 12/7/2022, Bộ Y tế quy định lộ trình đến 31/12/2022 các BV từ hạng 3 trở lên phải thực hiện kê đơn thuốc bằng hình thức điện tử; đối với các cơ sở KCB khác phải hoàn thành trước ngày 30/6/2023. Liên thông đơn thuốc điện tử vào hệ thống đơn thuốc quốc gia tạo sự minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý bán thuốc kê đơn, tránh việc sử dụng thuốc tùy tiện, dẫn tới nhờn, kháng thuốc.

Tuy nhiên, việc quản lý bán thuốc theo đơn hiện nay còn gặp nhiều thách thức. Việc triển khai của các đơn vị đang chậm trễ, thậm chí quá hạn đã lâu nhưng không có đơn vị nào nhắc nhở, xử phạt. Dù đã quá hạn để các cơ sở KCB thực hiện liên thông đơn thuốc điện tử tới hệ thống đơn thuốc quốc gia, nhưng trong khoảng hơn 60.000 cơ sở KCB (công lập, tư nhân) trên toàn quốc, mới có khoảng hơn 8.000 cơ sở thực hiện liên thông đơn thuốc quốc gia, chỉ đạt mức hơn 16%.

Hiệu quả kê đơn thuốc điện tử rất rõ ràng trong cả công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực y tế. Đây là một việc làm cần thiết, hiệu quả của Bộ Y tế, thực hiện đúng chủ trương của Đảng và Chính phủ nhưng vẫn chưa được triển khai đồng bộ.

Do đó, theo các chuyên gia, để việc quản lý kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn qua đơn thuốc điện tử được thực thi quyết liệt, triệt để, hiệu quả hơn cần có thêm tác động mạnh mẽ từ cơ quan quản lý Nhà nước. Việc kiểm tra, giám sát bán thuốc online tử sẽ được thực hiện một cách chặt chẽ để bảo đảm người tiêu dùng được sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả.

Thanh Bình