Nền tảng vững chắc cho nền kinh tế tri thức, kinh tế số

Theo đó, Chính sách mới cho phép các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập có thể thành lập hoặc tham gia thành lập doanh nghiệp nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học. Điều này không chỉ khuyến khích việc ứng dụng thực tiễn của các nghiên cứu, mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế từ tri thức. Viên chức, nhà nghiên cứu trong các tổ chức này được phép góp vốn, quản lý hoặc điều hành doanh nghiệp khi được sự đồng ý của cấp trên. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc chuyển giao công nghệ từ nghiên cứu sang thực tiễn sản xuất, tạo động lực để các sáng kiến khoa học có thể đi vào cuộc sống, phục vụ trực tiếp cho nền kinh tế.

Một trong những điểm đột phá của Nghị quyết là chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học. Cụ thể, các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự nếu họ đã tuân thủ đầy đủ quy trình nghiên cứu. Điều này khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, giúp các nhà khoa học mạnh dạn hơn trong việc thử nghiệm những hướng đi mới, từ đó tạo điều kiện cho việc phát triển các công nghệ đột phá.

Chính sách cũng thí điểm áp dụng cơ chế quỹ để cấp kinh phí nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Các quỹ này sẽ hoạt động độc lập, được giám sát và đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả. Ngoài ra, hình thức khoán chi trong nghiên cứu khoa học cũng được triển khai, theo đó kinh phí sẽ được cấp dựa trên sản phẩm đầu ra thay vì chỉ dựa vào dự toán chi tiết. Điều này tạo điều kiện cho các tổ chức nghiên cứu chủ động hơn trong việc quản lý tài chính và tập trung vào kết quả thực tế, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

Một điểm quan trọng khác của Nghị quyết là quyền sở hữu kết quả nghiên cứu. Các tổ chức chủ trì nghiên cứu sẽ được cấp quyền sở hữu trí tuệ đối với kết quả nghiên cứu được tài trợ từ ngân sách nhà nước, tạo động lực lớn để họ đầu tư vào đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ vào thực tế. Ngoài ra, việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu cũng được tạo điều kiện thuận lợi hơn thông qua các cơ chế chính sách hỗ trợ, từ đó giúp nghiên cứu khoa học gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp và thị trường, tạo cầu nối giữa lý thuyết và ứng dụng thực tế.

Nghị quyết cũng đặc biệt chú trọng đến chuyển đổi số quốc gia. Ngân sách trung ương sẽ được sử dụng để đầu tư, mua sắm, thuê và vận hành các nền tảng số quy mô quốc gia, giúp tối ưu hóa hiệu quả và tránh lãng phí nguồn lực. Đồng thời, chính sách cũng hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp viễn thông trong việc triển khai nhanh hạ tầng mạng 5G và phát triển các tuyến cáp quang kết nối quốc tế, từ đó thúc đẩy hạ tầng số của đất nước. Một điểm nhấn quan trọng trong chính sách là việc thí điểm dịch vụ viễn thông vệ tinh quỹ đạo tầm thấp, tạo điều kiện để Việt Nam tham gia vào xu hướng công nghệ viễn thông tiên tiến trên thế giới. Việc thử nghiệm có kiểm soát loại hình dịch vụ này sẽ giúp đánh giá hiệu quả và tác động của công nghệ trước khi triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao năng lực công nghệ của quốc gia.

Một chính sách quan trọng khác trong Nghị quyết là hỗ trợ tài chính cho việc xây dựng nhà máy sản xuất chip bán dẫn đầu tiên tại Việt Nam. Chính phủ sẽ hỗ trợ 30% tổng mức đầu tư dự án trong trường hợp nhà máy được nghiệm thu và đi vào hoạt động trước năm 2030, với tổng mức hỗ trợ không vượt quá 10.000 tỷ đồng. Đây là một chiến lược dài hạn nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh công nghệ và giảm phụ thuộc vào nguồn cung chip từ nước ngoài, đồng thời góp phần thúc đẩy nền công nghiệp bán dẫn trong nước phát triển mạnh mẽ hơn.

Nghị quyết này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số của Việt Nam. Không chỉ tạo điều kiện cho nghiên cứu khoa học phát triển, chính sách này còn mở ra cơ hội cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo, hướng đến một nền kinh tế tri thức, bền vững và hiện đại. Với việc triển khai đồng bộ các chính sách đột phá, Việt Nam có cơ hội vươn lên trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển trong tương lai.

Trần Hương