Nên bỏ xét tuyển bằng học bạ?

“Tuyển sinh là linh hồn, là hơi thở của cơ sở giáo dục ĐH” - ông Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GDĐT) nhấn mạnh, đồng thời cảnh báo hệ lụy của việc đăng ký nguyện vọng tràn lan, khi năm 2025 có tới 7,6 triệu lượt nguyện vọng, tạo ra gánh nặng xử lý và tỷ lệ “ảo” cao. Theo ông Thảo, “đã đến lúc cần nhìn nhận lại trong thời gian tới có nên duy trì việc xét tuyển bằng học bạ nữa hay không”.

Thực tế, học bạ đang bộc lộ nhiều bất cập: tiêu chí chấm điểm khác nhau giữa các trường phổ thông, nguy cơ “làm đẹp” kết quả, dẫn tới sự thiếu đồng nhất. Năm nay, điểm chuẩn trung bình ở nhiều phương thức giảm từ 22,05 (2024) xuống còn 19,11, khiến không ít người lo ngại chất lượng đầu vào suy giảm.

Tuy vậy, từ góc nhìn học sinh, học bạ vẫn có giá trị. Một số học sinh bày tỏ, chỉ tiêu xét tuyển bằng học bạ nên giảm so với các phương thức khác để tạo sự công bằng cho thí sinh.

Thực tế cho thấy, học bạ ghi nhận quá trình học tập dài hạn, không chỉ dựa vào một kỳ thi duy nhất. Vì vậy, thay vì loại bỏ ngay, nhiều chuyên gia giáo dục đề xuất giải pháp dung hòa: chuẩn hóa việc chấm điểm học bạ, quy định giới hạn tỷ lệ chỉ tiêu cho phương thức này, đồng thời siết chặt số nguyện vọng để giảm ảo. Bên cạnh đó cần thêm một số điều kiện gắt gao. Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cũng yêu cầu phải cân nhắc sao cho “đảm bảo sự lựa chọn cao nhất của thí sinh, đỡ phức tạp cho việc xử lý nhưng vẫn bảo đảm quyền có nhiều lựa chọn”.

Quyết định bỏ hay giữ học bạ vì thế cần dựa trên dữ liệu khách quan: nếu chứng minh được năng lực học tập và tỷ lệ tốt nghiệp của nhóm tuyển bằng học bạ thấp hơn hẳn, việc thu hẹp hay loại bỏ sẽ hợp lý. Ngược lại, nếu học bạ phản ánh năng lực ổn định và mở ra cơ hội công bằng cho nhiều thí sinh, phương thức này vẫn nên được duy trì, song đi kèm cơ chế giám sát chặt chẽ.

Xét tuyển bằng học bạ, suy cho cùng, không chỉ là một công cụ kỹ thuật. Nó gắn với câu chuyện công bằng xã hội, với quyền được vào ĐH của hàng trăm nghìn học sinh. Vì vậy, câu trả lời không thể giản đơn là “bỏ hay giữ”, mà cần một lộ trình điều chỉnh khoa học, minh bạch, dựa trên bằng chứng.

Bích Hằng