Nâng tầm báo Đảng địa phương

Báo Đảng địa phương trong dòng chảy trăm năm

* PV: Ông đánh giá thế nào về bức tranh tổng thể của báo Đảng địa phương trong dòng chảy 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam?

* PGS.TS Hà Huy Phượng: Báo Đảng địa phương là dòng chảy liên tục, gắn bó chặt chẽ với lịch sử Báo chí cách mạng Việt Nam ngay từ những ngày đầu thành lập.

Từ thời kỳ kháng chiến chống thực dân, đế quốc, các tờ báo Đảng ở địa phương đã đóng vai trò nòng cốt trong công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, phản ánh khí thế cách mạng từ cơ sở. Sau năm 1975, đặc biệt là từ thời kỳ Đổi mới (1986), báo Đảng địa phương phát triển mạnh mẽ, không ngừng đổi mới nội dung và hình thức, trở thành công cụ quan trọng trong việc đưa chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống.

Bước sang thế kỷ XXI, báo Đảng địa phương đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ, ứng dụng công nghệ, xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, mở rộng hoạt động trên không gian mạng và trở thành lực lượng tiên phong trong cuộc chiến thông tin, chống lại các luận điệu sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

* PV: Vậy theo ông, đâu là những thành tựu nổi bật mà báo Đảng địa phương đạt được trong chặng đường vừa qua?

* PGS.TS Hà Huy Phượng: Thành tựu đầu tiên và quan trọng nhất là giữ vững vai trò là cơ quan ngôn luận của Đảng bộ, tiếng nói của chính quyền và là diễn đàn tin cậy của nhân dân địa phương. Báo Đảng địa phương luôn sát dân, gần dân, bám cơ sở và phản ánh trung thực thực tiễn.

Thành tựu thứ hai là sự chủ động đổi mới, nâng cao chất lượng thông tin, tính định hướng và phản biện xã hội. Nhiều tờ báo địa phương đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, chuyển đổi sang đa nền tảng, bước đầu hình thành mô hình tòa soạn hội tụ, tích cực tham gia vào công cuộc chuyển đổi số.

Ngoài ra, báo Đảng địa phương còn là nơi đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ, phóng viên có bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần dấn thân vì cộng đồng - điều mà không phải cơ quan báo chí nào cũng có được.

* PV: Còn về những hạn chế của báo Đảng địa phương hiện nay là gì, thưa ông?

* PGS.TS Hà Huy Phượng: Hạn chế lớn nhất vẫn là tính hấp dẫn và sức lan tỏa thông tin chưa cao. Nhiều nội dung còn mang tính khuôn mẫu, hành chính hóa, chưa gần gũi với đời sống, chưa có tính tương tác mạnh mẽ với bạn đọc.

Thứ hai là tư duy làm báo chưa theo kịp thời đại. Không ít nơi vẫn tư duy theo lối làm báo “thủ công”, bị động, thiếu sáng tạo, chưa mạnh dạn ứng dụng công nghệ số, chưa khai thác hiệu quả các nền tảng số để tiếp cận công chúng.

Bên cạnh đó là khó khăn về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao; thiếu phóng viên có kỹ năng đa phương tiện, hiểu công nghệ và có tư duy báo chí hiện đại.

* PV: Có một vài luồng ý kiến cho rằng, những người làm báo Đảng địa phương đang “hài lòng” với cơ chế bao cấp. Nếu phải tự chủ tài chính thì sẽ rất khó tồn tại. Ông nghĩ sao về điều này?

* PGS.TS Hà Huy Phượng: Tôi nghĩ đây là nhận định xác đáng, vì thực tế không ít cơ quan báo chí địa phương vẫn sống dựa hoàn toàn vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, nếu chỉ trông chờ vào bao cấp thì không thể phát triển trong cơ chế thị trường hiện nay.

Tự chủ tài chính không có nghĩa là thương mại hóa báo chí, mà là làm báo chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn, tận dụng nguồn lực xã hội để phục vụ mục tiêu chính trị một cách bền vững. Để làm được điều đó, báo Đảng địa phương phải đổi mới toàn diện từ tổ chức, nhân lực đến sản phẩm và cách tiếp cận công chúng. Tôi tin rằng nếu có chiến lược rõ ràng, báo Đảng địa phương hoàn toàn có thể thích ứng, thậm chí phát triển mạnh mẽ hơn trong bối cảnh hiện nay.

Cần đổi mới, bứt phá mạnh mẽ hơn nữa

* PV: Ông có nhận xét, đánh giá thế nào về Báo Quảng Ngãi?

* PGS.TS. Hà Huy Phượng: Tôi đánh giá cao Báo Quảng Ngãi ở ba điểm: Thứ nhất, luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, phản ánh kịp thời thực tiễn địa phương, có nhiều chuyên mục sinh động, gần dân. Thứ hai, chủ động đổi mới nội dung - hình thức, tích cực tham gia chuyển đổi số với các sản phẩm podcast, video, đồ họa. Thứ ba, có đội ngũ lãnh đạo trẻ, tâm huyết, gắn bó với nghề và dám nghĩ, dám làm.

Tuy nhiên, để phát triển mạnh mẽ hơn trong thời đại số, trí tuệ nhân tạo (AI), Báo Quảng Ngãi cần tiếp tục xây dựng tòa soạn theo hướng số hóa, hội tụ chuyên nghiệp. Cần đầu tư phát triển đội ngũ làm báo số, tận dụng AI vào phân tích nhu cầu tiếp nhận thông tin của độc giả, nâng cao chất lượng nội dung và mở rộng tương tác xã hội. Quan trọng nhất, vẫn là giữ vững tôn chỉ, mục đích, giữ vững tính Đảng và lấy nhân dân làm trung tâm phục vụ, lấy đổi mới làm động lực phát triển.

* PV: Theo ông, Báo Quảng Ngãi cần phải làm gì để nâng cao chất lượng nội dung, hình thức để thích ứng với bối cảnh bùng nổ thông tin, mạng xã hội, đặc biệt là chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo như hiện nay?

* PGS.TS Hà Huy Phượng: Như trên đã đề cập, Báo Quảng Ngãi muốn nâng cao chất lượng trong thời đại số thì phải đổi mới cả tư duy làm báo, công nghệ sản xuất nội dung và cách tiếp cận công chúng.

Trong bối cảnh bùng nổ truyền thông xã hội, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, Báo Quảng Ngãi, cũng như các báo Đảng địa phương khác không thể tiếp tục làm báo như cũ cho một xã hội đã thay đổi. Vì thế, theo tôi có 5 nhóm giải pháp mang tính nền tảng mà Báo Quảng Ngãi cần quan tâm:

Một là, đổi mới tư duy làm báo từ truyền đạt sang lan tỏa. Báo Quảng Ngãi cần mạnh dạn thay lối thể hiện khô khan, hành chính hóa, thay vào đó là cách kể chuyện báo chí hiện đại, viết gần gũi với công chúng, dùng ngôn ngữ đời thường, giản dị; tăng tính phản biện, phân tích, hướng dẫn dư luận; chọn đề tài gắn với cuộc sống thay vì đưa nhiều tin lễ tân, hội họp. Ví dụ, cùng một cách thông tin về chỉ thị, nghị quyết, nếu thể hiện bằng Infographic, video ngắn, câu chuyện người thật, việc thật thì sức lan tỏa sẽ khác hoàn toàn.

Hai là, đầu tư công nghệ, xây dựng tòa soạn hội tụ. Không thể nâng cao chất lượng nếu quy trình sản xuất vẫn làm báo theo cách thủ công, truyền thống. Báo Quảng Ngãi cần số hóa toàn bộ quy trình làm báo, từ lên kế hoạch đến sản xuất, biên tập, xuất bản, đo lường tương tác. Cần xây dựng tòa soạn số chuẩn mực, hội tụ sản xuất nội dung cho nhiều nền tảng (báo in, điện tử, mạng xã hội, video, podcast...). Cần triển khai CMS (hệ quản trị nội dung) hiện đại, giúp phóng viên thao tác nhanh, đa phương tiện, đa định dạng.

Ba là, Báo cần tăng cường ứng dụng AI và phân tích dữ liệu độc giả. Trí tuệ nhân tạo không thay nhà báo, nhưng sẽ giúp họ làm việc hiệu quả hơn. Dùng AI để gợi ý tiêu đề hấp dẫn, phân tích xu hướng tìm kiếm của độc giả. Cá nhân hóa nội dung theo từng nhóm công chúng. Tạo bản tin audio tự động, chatbot trả lời nhanh, tổng hợp thông tin nhanh từ các nguồn chính thống.

Bốn là, tăng cường hiện diện trên mạng xã hội và nền tảng số. Thay vì chỉ “đẩy tin” từ website lên Facebook, cần chiến lược riêng cho từng nền tảng như TikTok (đưa tin nhanh, video ngắn, hậu trường thú vị...); Facebook (tường thuật sự kiện, livestream tương tác, đồ họa định hướng...); YouTube (phóng sự chuyên đề, nhân vật địa phương, bản tin chuyên mục). Mỗi nền tảng là một kênh tiếp cận độc giả tiềm năng, nếu không hiện diện hiệu quả, sẽ mất dần vai trò dẫn dắt dư luận.

Năm là, xây dựng đội ngũ báo chí đa kỹ năng. Muốn có nội dung chất lượng thì phải có người làm chất lượng, do đó Báo Quảng Ngãi cần đào tạo phóng viên có kỹ năng sản xuất nội dung số (ảnh, video, Infographics, podcast); bồi dưỡng tư duy báo chí dữ liệu, báo chí giải pháp; có chính sách thu hút nhân sự trẻ am hiểu công nghệ, có đam mê làm báo địa phương.

Tóm lại, Báo Quảng Ngãi phải thực sự trở thành một “tòa soạn thông minh”- nơi hội tụ giữa bản lĩnh chính trị, công nghệ truyền thông và nhu cầu thông tin của nhân dân. Không phải tòa soạn lớn mới là tòa soạn mạnh. Báo Đảng địa phương hoàn toàn có thể mạnh nếu biết đổi mới, dám bứt phá và dám khác biệt.

* PV: Xin cảm ơn Phó Giáo sư, Tiến sĩ!

THU LÝ (thực hiện)