Nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành dừa

Giá dừa tươi tăng khoảng 110-120%, trong khi dừa nguyên liệu tăng 150% so với cùng kỳ năm ngoái.

Giá dừa biến động cao nhất từ trước đến nay

Theo khảo sát giá dừa nguyên liệu tại Bến Tre đang được các thương lái thu mua với giá từ 180.000 đồng đến 190.000 đồng/10 quả. Đây được xem như giá dừa được thu mua cao nhất tính đến thời điểm hiện tại ở Bến Tre. Mặc dù vậy nhiều thương lái kêu khó trong việc tiếp cận với nguồn nguyên liệu.

Theo các tiểu thương nguyên nhân việc khan hiếm nguồn hàng đó là do thời điểm hiện tại đang vào mua dừa khô (trái mùa) nên sản lượng dừa nguyên liệu bị giảm hơn 50% so với trước. Mặt khác, nhu cầu sản xuất của các công ty hiện nay cao, nguồn cung hạn chế làm cho giá dừa tăng lên. Bên cạnh đó, các phụ phẩm chung quanh quả dừa đồng loạt tăng giá như: nước dừa, gáo dừa, chỉ xơ dừa, mụn dừa... phần nào kéo theo giá dừa tăng lên đạt mức kỷ lục từ trước đến nay. Hiện, các thương lái lùng sục khắp các vườn dừa để thu mua, tuy nhiên, không đủ sản lượng cung cấp cho thị trường.

Bến Tre có khoảng 80.000ha dừa, chiếm khoảng 42% diện tích dừa cả nước và khoảng 88% diện tích dừa vùng Đồng bằng sông Cửu Long với sản lượng bình quân trên 700 triệu quả.

Theo ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, nguyên nhân việc dừa tăng giá trong thời gian gần đây có một phần do chúng ta mở cửa được thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc và Mỹ. Việc này tạo hiệu ứng domino tới nhiều thị trường khác.

Thí dụ, thị trường Mỹ mở cửa thì các nước EU cũng mở cửa, nhiều nhà bán lẻ tăng cường tìm kiếm dừa Việt Nam. Việc này làm dịch chuyển nhu cầu tiêu dùng, trong đó có người tiêu dùng Trung Quốc. Nếu như trước đây, họ dùng dừa Philippines, Thái Lan thì nay họ chuyển sang dùng thử dừa Việt Nam và ưu tiên dùng dừa Việt Nam nhiều hơn.

Ông Khoa cũng phân tích, dừa nguyên liệu hiện giá tăng 150% so với cùng kỳ năm ngoái nguyên nhân là do những năm trước, giá dừa nguyên liệu không ổn định, được mùa mất giá, thị trường xuất khẩu chủ yếu xuất thô, qua đường tiểu ngạch.

Nhưng năm nay, giá tăng mạnh nhiều nhà đầu tư Trung Quốc thay vì mua nguyên liệu thô thì quay trở lại đầu tư chế biến sâu tại Việt Nam, họ chế biến nước cốt dừa, nước dừa cấp đông,… và nhiều sản phẩm bán nguyên liệu khác, từ đó xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Hiện tại, Việt Nam có khoảng 16 nhà máy nước ngoài và 35 nhà máy của Việt Nam chế biến sâu sản phẩm dừa nguyên liệu.

Hiện, các thương lái lùng sục khắp các vườn dừa để thu mua, tuy nhiên, không đủ sản lượng cung cấp cho thị trường.

Mặt khác tại Indonesia, nơi có sản lượng dừa lớn nhất thế giới, hiện nay đã bắt đầu áp thuế đối với dừa nguyên liệu thô xuất khẩu. Theo lộ trình, hướng tới trong năm nay nước này sẽ cấm xuất khẩu dừa nguyên liệu nhằm ưu tiên cho các nhà máy nội địa để đẩy mạnh chế biến sâu. Thông tin này làm cho các nhà đầu tư chế biến sâu dịch chuyển, tìm kiếm thị trường có vùng nguyên liệu tiềm năng, lâu bền, thí dụ như Việt Nam, Thái Lan…

Trong khi đó, hiện Việt Nam vẫn đang còn bỏ ngỏ các chính sách thuế đối với dừa nguyên liệu xuất khẩu. Do đó, các thị trường như Ấn Độ, Pakistan, Sri Lanka, Trung Quốc và nhiều nhất là Thái Lan tập trung thu mua dừa nguyên liệu quả Việt Nam khiến cho giá thành tăng cao.

Khẩn trương quy hoạch vùng trồng dừa

Giá dừa tăng cao trong thời gian qua vừa cơ hội thúc đẩy ngành dừa Việt Nam phát triển đồng thời bộc lộ rõ về những vấn đề bất cập hiện nay trong việc quy hoạch và phát triển vùng trồng.

Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng, hiện nay Việt Nam chưa có quy hoạch vùng trồng dừa. Các vùng trồng chủ yếu tự phát ai muốn trồng loại dừa gì thì trồng, việc này dẫn đến thu mua không đồng bộ, trong khi đó, việc xuất khẩu hàng đi thì đòi hỏi yêu cầu đồng bộ sản phẩm, việc này dẫn đến yếu năng lực cạnh tranh cho Việt Nam.

“Đơn hàng dừa xuất khẩu lớn, các doanh nghiệp cũng rất “hồi hộp” do thu mua nguyên liệu dừa tươi không ổn định. Có những chỗ họ trồng dừa xiêm, có chỗ họ trồng dừa lửa, nơi lại trồng dừa dứa,… khiến việc xuất khẩu gặp khó. Việc một container xuất khẩu mà có 2-3 loại dừa trong đó làm cho vị giác và xúc giác, mùi vị khác nhau, việc này làm giảm năng lực cạnh tranh của dừa tươi Việt Nam trên thị trường thế giới”, ông Cao Bá Đăng Khoa chia sẻ.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng, hiện nay việc doanh nghiệp đứng ra tự đầu tư vùng nguyên liệu thì nguồn vốn quá lớn, còn việc bắt tay liên kết với nông dân thì doanh nghiệp lo ngại tình trạng “bẻ kèo”.

Do đó, để nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành dừa, ông Khoa cũng cho biết: Hiệp hội dừa Việt Nam đang phối hợp với các bên để cung cấp các gói tín dụng ưu đãi và tiện ích riêng cho bà con nông dân, hợp tác xã, cơ sở thu mua và cộng đồng doanh nghiệp ngành dừa, liên quan đến dừa (hơn 600 doanh nghiệp)…. Chương trình dự kiến sẽ triển khai thí điểm tại 5 tỉnh gồm: Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh và Sóc Trăng sau đó triển khai rộng đến các tỉnh miền đông, miền tây và miền trung.

“Việc này nhằm đáp ứng nguồn nguyên liệu dừa trong nước ổn định cho các doanh nghiệp đang sản xuất, gia công ngành dừa. Khai thác các vùng nguyên liệu tiềm năng nhằm bảo đảm sinh kế ổn định cho người dân trồng dừa trên cả nước. Khai thác giá trị tiềm năng các làng nghề, tổ hợp tác để làm cầu nối cung cấp nguyên liệu thô, nguyên liệu sơ chế ổn định cho các doanh nghiệp sản xuất. Góp phần giữ vững vùng nguyên liệu (trên nguồn tài chính hỗ trợ từ ngân hàng) và doanh nghiệp an tâm sản xuất sản phẩm giá trị cao. Từ đó, hạn chế tình trạng xuất khẩu nguyên liệu thô, giá trị thấp; đồng thời, hạn chế tình trạng được mùa mất giá, được giá mất mùa”, ông Khoa chia sẻ.

PHÚC HUY-HÀ MY