Na Uy sắp trở thành quốc gia đầu tiên chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện

Dữ liệu do Cục Đường bộ Công cộng Na Uy, đơn vị chịu trách nhiệm về mạng lưới đường bộ quốc gia của đất nước, cho thấy xe điện chiếm hơn 96% số xe mới được bán ra trong vài tuần đầu năm nay.

Điều này giúp Na Uy tiến gần hơn đến mục tiêu hoàn toàn sử dụng xe điện, hiện thực hóa mục tiêu không ràng buộc được các nhà lập pháp thiết lập lần đầu tiên vào năm 2017.

Christina Bu, tổng thư ký của Hiệp hội Xe điện Na Uy (NEVA), đơn vị đại diện cho những người sở hữu xe điện tại quốc gia này, hy vọng Na Uy sẽ đạt được mục tiêu. Trên thực tế, Bu cho biết đang có kế hoạch tổ chức một bữa tiệc để kỷ niệm cột mốc lịch sử mà bà cho là sẽ diễn ra.

"Chúng tôi đã mời rất nhiều chính trị gia và các bên liên quan khác nhau đến dự tiệc vào ngày 13 tháng 2 sắp tới vì chúng tôi không biết chính xác năm nay sẽ kết thúc như thế nào, nhưng mọi người đều nói rằng chúng tôi sẽ đạt được mục tiêu từ 95% đến 100% trong năm nay", bà Bu nói. “Trong thời điểm như thế này khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận về khí hậu và mọi thứ, tôi nghĩ chúng ta cần ăn mừng những thành tựu mà chúng ta đã đạt được”.

Lệnh hành pháp của ông Trump, bị những người ủng hộ xe điện chỉ trích, được thiết kế để "xóa bỏ lệnh bắt buộc đối với xe điện (EV) và thúc đẩy sự lựa chọn thực sự của người tiêu dùng"

Trạng thái bình thường mới

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Na Uy Cecilie Knibe Kroglund cho biết các chính sách dài hạn và nhất quán được thiết kế để hỗ trợ việc tiếp nhận xe điện thay vì áp dụng các biện pháp cấm sử dụng xe động cơ đốt trong đã đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi của đất nước.

Liên minh Châu Âu đã thông qua luật để cấm bán xe ô tô thải carbon mới từ năm 2035, trong khi Vương quốc Anh tuyên bố sẽ cấm bán xe ô tô mới chỉ chạy bằng động cơ đốt trong vào năm 2030.

Một số ưu đãi về xe điện của Na Uy bao gồm miễn thuế VAT, giảm giá thuế đường bộ và thuế đỗ xe và quyền sử dụng làn xe buýt. Chính phủ cũng đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng sạc công cộng và nhiều hộ gia đình Na Uy có thể sạc xe tại nhà.

Kroglund mô tả những thay đổi này là "trạng thái bình thường mới" đối với quốc gia 5,5 triệu dân. Vận tải là một phần quan trọng trong câu trả lời cho các giải pháp thân thiện với khí hậu. “Chúng ta cần đảm bảo rằng một số thành công mà chúng ta đạt được với ô tô có thể được sử dụng cho các lĩnh vực khác của ngành vận tải”, Kroglund nhấn mạnh.

Kroglund nói đất nước có kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn sang xe buýt điện trong thành phố vào năm 2025, đồng thời sản xuất 75% xe hạng nặng có thể tái tạo vào cuối thập kỷ này.

Mặc dù doanh số bán ô tô mới ở Na Uy gần 100% là xe điện, nhưng vẫn còn rất nhiều xe có động cơ đốt trong trên đường. Bu của NEVA cho biết 28% ô tô là xe điện hoàn toàn ở cấp quốc gia, mặc dù con số này tăng lên hơn 40% ở thủ đô Oslo.

“Toàn bộ xã hội của chúng ta đã trải qua sự thay đổi về mặt tinh thần này. Ý tôi là không phải người Na Uy "xanh" hơn hay dễ làm những điều này hơn những người khác. Chính các chính sách đã tạo nên điều đó và mọi người đã nhanh chóng hiểu ra và thay đổi suy nghĩ của họ về vấn đề này”, bà nói thêm.

Việc thiếu một nhóm vận động hành lang của các hãng xe hơi ở Na Uy được cho là đã có lợi cho tỷ lệ áp dụng xe điện của quốc gia này trong những năm qua.

Thật vậy, bà Bu cho biết mặc dù thường xuyên có những cuộc tranh luận chính trị về lợi ích của việc chuyển đổi khỏi động cơ đốt trong, nhưng những người phản đối việc chuyển đổi này "chưa đủ mạnh hoặc đủ tổ chức".

Quan điểm khác biệt

Ngược lại với nỗ lực chuyển sang hoàn toàn bằng điện của Na Uy, xe điện chiếm 8,1% tổng doanh số bán hàng của Mỹ vào năm 2024. Con số đó tăng so với mức thị phần 7,8% vào năm 2023, theo công ty nghiên cứu thị trường Cox Automotive.

Tại Vương quốc Anh, dữ liệu ngành cho thấy xe điện chiếm gần 20% số xe đăng ký mới vào năm 2024.

Rico Luman, chuyên gia kinh tế cấp cao về vận tải và hậu cần tại ngân hàng ING của Hà Lan, cho rằng vị thế dẫn đầu về xe điện của Na Uy cho thấy các quốc gia khác cũng có thể làm theo.

“Na Uy là quốc gia đi đầu toàn cầu và về mặt này cũng là tấm gương cho các quốc gia khác. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhớ rằng Na Uy là một trong những quốc gia thịnh vượng nhất ở châu Âu, có thể dễ dàng chi trả cho các khoản ngân sách không ngừng nghỉ”, Luman nói.

“Một điểm nữa là năng lượng tương đối rẻ ở Na Uy là nước xuất khẩu dầu khí lớn, điều này khiến xe điện trở nên hấp dẫn hơn. Hầu hết các quốc gia khác không thể đạt được mức đó và hãy nghĩ đến những gì đã xảy ra ở Đức sau khi đột ngột chấm dứt trợ cấp cho công chúng sau những hạn chế về ngân sách”, Luman cho biết thêm.

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đã đột ngột xóa bỏ trợ cấp cho xe điện vào cuối năm 2023 sau một thỏa thuận nhằm vượt qua cuộc khủng hoảng ngân sách. Chính phủ liên minh cầm quyền của đất nước, đã sụp đổ vào cuối năm ngoái, kể từ đó đã đồng ý về một đề xuất cung cấp một số khoản giảm thuế cho ô tô điện trong bối cảnh doanh số bán hàng giảm.

Harald Nils Røstvik, một giáo sư tại Đại học Stavanger của Na Uy, nói ông không mong đợi Na Uy sẽ thụt lùi trong quá trình chuyển đổi sang xe điện.

"Những lợi thế của ô tô điện so với ô tô chạy bằng dầu diesel ồn ào là rất nhiều. Nó yên tĩnh, tiết kiệm hơn, trông đẹp, nó giống như một biểu tượng địa vị đối với nhiều người, nó sạch sẽ, bạn không cần phải thay bộ lọc dầu, bạn không cần phải mở nắp ca-pô", Røstvik nói. "Chúng tôi sẽ không quay lại với chiếc ô tô chạy bằng dầu diesel cồng kềnh, ồn ào và bẩn thỉu. Ý tôi là, đối với phần lớn mọi người”.

Hoàng Lâm