Mỹ phát động tấn công lực lượng Houthi

Tổng thống Trump cho biết ông đã ra lệnh thực hiện một loạt cuộc không kích vào thủ đô Sana’a của Yemen vào hôm 15/3, đồng thời cam kết sẽ sử dụng “lực lượng sát thương áp đảo” cho đến khi phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ngừng các cuộc tấn công vào hoạt động vận chuyển dọc theo hành lang hàng hải quan trọng. Ông Trump tuyên bố các cuộc không kích khi ông dành cả ngày tại câu lạc bộ Golf Quốc tế Trump của mình ở West Palm Beach, bang Florida.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố phát động tấn công Houthi.

“Những chiến binh dũng cảm của chúng ta hiện đang thực hiện các cuộc tấn công trên không vào các căn cứ, thủ lĩnh và hệ thống phòng thủ tên lửa của bọn khủng bố để bảo vệ các tài sản vận chuyển, không quân và hải quân của Mỹ, đồng thời khôi phục tự do hàng hải”, ông Trump cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội. “Không có lực lượng khủng bố nào có thể ngăn cản các tàu thương mại và hải quân của Mỹ tự do đi lại trên các tuyến đường thủy của thế giới”.

Lực lượng Houthi đã báo cáo về một loạt vụ nổ trên lãnh thổ do họ kiểm soát vào tối 15/3. Các hình ảnh lan truyền trực tuyến cho thấy những đám khói đen bốc lên từ khu vực phức hợp sân bay Sana’a, bao gồm một cơ sở quân sự rộng lớn. Ít nhất 31 người đã thiệt mạng và 101 người khác bị thương trong các cuộc không kích của Mỹ, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, Anees al-Asbahi, người phát ngôn của Bộ Y tế Yemen do Houthi điều hành, cho biết trong một bản báo cáo cập nhật vào sáng 16/3. Văn phòng truyền thông Houthi cho biết các cuộc không kích của Mỹ đã tấn công "một khu dân cư" ở quận Shouab, phía Bắc Sana'a.

Một cuộc tấn công khác vào một nhà máy điện ở thị trấn Dahyan ở Sa'ada đã dẫn đến tình trạng mất điện, Đài truyền hình Al-Masirah đưa tin vào sáng sớm 16/3. Người dân ở Sana’a cho biết các cuộc không kích đã đánh trúng một tòa nhà trong cứ địa của Houthi. Các cuộc không kích cũng nhắm vào các địa điểm quân sự của Houthi ở thành phố Taiz, phía Tây Nam Yemen. Văn phòng chính trị của Houthi mô tả các cuộc tấn công là "tội ác chiến tranh". "Lực lượng vũ trang Yemen của chúng tôi đã chuẩn bị đầy đủ để ứng phó với sự leo thang bằng sự leo thang", Houthi cho biết trong một tuyên bố.

Lực lượng Houthi bị Tổng thống Mỹ Donald Trump xác định là “tổ chức khủng bố”.

Các cuộc không kích diễn ra vài ngày sau khi lực lượng Houthi tuyên bố sẽ tiếp tục tấn công các tàu của Israel đang di chuyển trong vùng biển ngoài khơi Yemen để đáp trả lệnh phong tỏa Gaza của Israel. Tuy nhiên, không có cuộc tấn công nào của Houthi được báo cáo kể từ đó.

Phiến quân Houthi đã tấn công hơn 100 tàu buôn bằng tên lửa và máy bay không người lái, đánh chìm 2 tàu và giết chết 4 thủy thủ trong chiến dịch nhắm vào các tàu quân sự và dân sự sau khi bắt đầu cuộc chiến giữa Israel và Hamas vào cuối năm 2023 cho đến tháng 1 năm nay, khi lệnh ngừng bắn mong manh ở Gaza có hiệu lực.

Các cuộc tấn công đã làm tăng đáng kể vị thế của lực lượng Houthi khi họ phải đối mặt với các vấn đề kinh tế và tiến hành đàn áp bất kỳ người bất đồng chính kiến và nhân viên cứu trợ nào trong nước trong bối cảnh cuộc chiến bế tắc kéo dài hàng thập kỷ ở Yemen đã tàn phá quốc gia nghèo nhất thế giới Arab này.

Houthi, một phong trào vũ trang đã kiểm soát hầu hết Yemen trong thập kỷ qua, được coi là nhân tố chủ chốt trong "trục kháng chiến", một liên minh khu vực lỏng lẻo của các nhóm chiến binh do Iran xây dựng trong những năm gần đây để thể hiện sức mạnh và gây áp lực lên Israel. Nhưng, liên minh này đã bị Israel làm suy yếu đáng kể trong cuộc chiến ở Gaza kể từ tháng 10/2023 và cuộc xung đột ngắn ngủi ở Lebanon năm ngoái. Cả Hamas và Hezbollah, từng là thành viên hùng mạnh nhất, đều phải chịu tổn thất đáng kể. Chỉ còn Houthi được coi là thành viên duy nhất của liên minh không bị làm suy yếu.

Các cột khói bốc lên ở thủ đô Sana’a của Yemen, ngày 15/3.

Theo một quan chức Mỹ, chiến dịch tấn công phiến quân Houthi ngày 15/3 chỉ do Mỹ tiến hành. Đây là cuộc không kích đầu tiên nhằm vào phiến quân Houthi có trụ sở tại Yemen dưới thời chính quyền ông Trump nhiệm kỳ 2 và diễn ra sau một thời gian tương đối yên tĩnh trong khu vực.

Tham gia chiến dịch tấn công này có nhóm tác chiến tàu sân bay USS Harry S Truman, bao gồm tàu sân bay, 3 khu trục hạm của hải quân và một tàu tuần dương đang ở Biển Đỏ. Tàu ngầm tên lửa hành trình USS Georgia cũng đã hoạt động trong khu vực. Các cuộc không kích được thực hiện một phần bởi máy bay chiến đấu từ tàu sân bay Harry S Truman, hiện đang ở Biển Đỏ, các quan chức cho biết.

Bộ chỉ huy trung tâm của quân đội Mỹ, đơn vị giám sát quân đội ở Trung Đông, mô tả các cuộc không kích hôm 15/3 là sự khởi đầu của một chiến dịch quy mô lớn trên khắp Yemen. Các quan chức Mỹ cho biết sau đợt phát động tấn công hôm 15/3, các cuộc không kích có thể sẽ tiếp tục trong nhiều tuần.

Ông Donald Trump thông báo tấn công Houthi khi đang chơi golf tại câu lạc bộ của mình ở West Palm Beach, bang Florida.

Ngày 16/3, Bộ Ngoại giao Iran đã lên án các cuộc không kích của Mỹ. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei "lên án mạnh mẽ các cuộc không kích tàn bạo của Mỹ" trong một tuyên bố, lên án chúng là "vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc".

Cũng trong ngày 16/3, Bộ Ngoại giao Nga cho biết Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov đã kêu gọi Mỹ ngừng các cuộc không kích chống lại lực lượng Houthi của Yemen. Trong cuộc thảo luận về các cuộc không kích với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nhấn mạnh rằng, "các cuộc tấn công liên tục của Houthi vào các tàu vận tải thương mại và quân sự của Mỹ ở Biển Đỏ sẽ không được dung thứ", theo một bản thông báo từ Bộ Ngoại giao Mỹ. Mùa hè năm ngoái, Nga đã chuẩn bị cung cấp vũ khí cho Houthi nhưng đã rút lại sau áp lực từ Mỹ và Saudi Arabia.

Houthi đang nắm quyền kiểm soát tại Yemen.

Mỹ đã nỗ lực làm suy yếu năng lực của Houthi trong nhiều tháng khi nhóm phiến quân này nỗ lực phá hỏng các tuyến đường vận chuyển quốc tế ở Biển Đỏ, một trong những tuyến đường thủy đông đúc nhất thế giới. Houthi tuyên bố các cuộc tấn công nhắm vào các tàu hàng hải quốc tế là phản ứng của họ trước cuộc chiến của Israel chống lại Hamas ở Gaza.

Trước đây, Mỹ, Israel và Anh đã từng tấn công các khu vực do Houthi kiểm soát ở Yemen. Các cuộc tấn công bằng tên lửa trên diện rộng và được lên kế hoạch trước như vậy nhằm vào phiến quân Houthi đã được chính quyền ông Biden thực hiện nhiều lần để đáp trả các cuộc tấn công thường xuyên của phiến quân Houthi nhằm vào các tàu thương mại và quân sự trong khu vực. Chính quyền cựu Tổng thống Biden đã thực hiện các cuộc tấn công có mục tiêu vào các vị trí của Houthi ở Yemen, bao gồm cả tấn công các cơ sở lưu trữ vũ khí ngầm vào tháng 10 và tháng 11, nhưng các hành động này không ngăn chặn được các cuộc tấn công tiếp theo.

Houthi từng hứa sẽ ngừng các cuộc tấn công vào tàu thuyền ở Biển Đỏ miễn là thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas được duy trì. Tuy nhiên, trong hơn một năm qua, nhóm này đã thực hiện các cuộc tấn công vào tàu chở hàng trong cái mà họ gọi là hành động trả thù Israel vì chiến dịch quân sự của nước này ở Gaza, dẫn đến một cuộc khủng hoảng kéo dài ở hành lang vận chuyển đông đúc trên biển này.

Houthi cho biết "hành động phong tỏa này sẽ tiếp tục cho đến khi các cửa khẩu vào Dải Gaza được mở và nhu cầu về thực phẩm và thuốc men của họ được phép vào". "Đây không phải là lệnh cấm duy nhất. Đây là khởi đầu của một loạt các sự kiện đang diễn ra và sẽ kéo dài trong nhiều ngày nếu không muốn nói là nhiều tuần”, một nguồn tin thân cận với chiến lược này nói với kênh truyền hình CNN. “Không có và sẽ không bao giờ có cuộc xâm lược hoặc quân đội trên bộ. Nhưng, sẽ có một loạt các cuộc tấn công có mục tiêu chiến lược đang diễn ra”.

Đầu năm nay, Tổng thống Trump đã ký một lệnh chỉ định Houthi là “tổ chức khủng bố nước ngoài”.

Trong thông điệp của mình, ông Trump cho biết cách tiếp cận của chính quyền cựu Tổng thống Biden đối với lực lượng Houthi là "yếu ớt một cách thảm hại, vì vậy Houthi không kiềm chế mà cứ tiếp tục tiến lên". "Đã hơn một năm kể từ khi một tàu thương mại treo cờ Mỹ đi qua kênh đào Suez, Biển Đỏ hoặc vịnh Aden một cách an toàn. Tàu chiến Mỹ cuối cùng đi qua Biển Đỏ vào 4 tháng trước đã bị phiến quân Houthi tấn công hơn một chục lần", ông viết.

Khi đánh Houthi, Tổng thống Donald Trump cũng đồng thời đưa ra một thông điệp tới Iran, cảnh báo nước này phải ngừng hỗ trợ phiến quân Houthi, đồng thời cam kết sẽ buộc quốc gia này “hoàn toàn chịu trách nhiệm” về các hành động của lực lượng ủy nhiệm của mình.

Chỉ huy cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran Hossein Salami đã phản ứng vào hôm 16/3 bằng cách nói rằng lực lượng Houthi hành động độc lập và tự đưa ra quyết định chiến lược và hoạt động của riêng họ. "Chúng tôi cảnh báo kẻ thù của mình rằng Iran sẽ đáp trả quyết liệt và tàn khốc nếu họ thực hiện các mối đe dọa của mình", ông Hossein Salami nói với phương tiện truyền thông nhà nước.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cho biết: Chính phủ Mỹ "không có thẩm quyền quyết định chính sách đối ngoại của Iran". "Hãy chấm dứt việc ủng hộ nạn diệt chủng và khủng bố của Israel. Hãy ngừng giết người Yemen", ông viết trong một bài đăng trên X vào sáng 16/3.

Gần đây, Washington đã tăng cường áp lực trừng phạt đối với Iran trong khi cố gắng đưa nước này vào bàn đàm phán về chương trình hạt nhân của mình. Một câu hỏi quan trọng được các nhà quan sát khu vực đặt ra là “liệu ông Trump có sử dụng các biện pháp quân sự chống lại Tehran hay không, cụ thể là do áp lực từ Israel?”. Đó cũng có thể là một hành động nhắm đến “mục tiêu chiến lược” nào đó đã được vạch sẵn trên bàn làm việc của ông Trump, đặc biệt là khi ông đang cố gắng dàn xếp cho xong cuộc chiến “quá nguy hiểm” ở Ukraine càng sớm càng tốt để dành thời gian giải quyết một số “vấn đề khác”.

Trương Hùng (Tổng hợp)