Mỹ có nguy cơ 'vuột mất' thương vụ trị giá 13,2 tỷ USD để bán F-35 cho Canada

Canada tháng 1/2023 thông báo đặt mua 88 tiêm kích tàng hình F-35 để thay thế dòng CF-18 lạc hậu. Thương vụ có trị giá 13,2 tỷ USD, đánh dấu khoản đầu tư lớn nhất cho không quân Canada trong vòng 30 năm. Theo hợp đồng, nhà sản xuất Lockheed Martin của Mỹ sẽ bàn giao lô đầu tiên gồm 4 chiếc vào năm 2026 và những chiếc cuối cùng trong năm 2032.

Canada đã thanh toán tiền cho 16 máy bay F-35 và chúng dự kiến được bàn giao trong năm 2026.

Tuy nhiên những căng thẳng giữa Washington và Ottawa đang leo thang sau khi Tổng thống Donald Trump nhiều lần nêu ý tưởng sáp nhập Canada làm bang thứ 51 của Mỹ. Ông Trump cũng tăng cường sức ép thuế quan, tuyên bố áp thuế 25% với hầu hết mặt hàng nhập khẩu từ Canada.

Chưa hết, những bước đi của Mỹ nhằm vô hiệu hóa vũ khí đã được cấp cho Ukraine trước đó, khiến nhiều đồng minh lo ngại, Washington có thể làm điều tương tự với các vũ khí mà họ đã bán, một khi có sự xung khắc trong quan hệ ngoại giao...

Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair

"Canada đang tích cực tìm kiếm các phương án tiềm năng nhằm thay thế tiêm kích tàng hình F-35 của Mỹ và sẽ trao đổi với những hãng sản xuất máy bay khác", Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair nói ngày 14/3, vài giờ sau khi được tái bổ nhiệm vào nội các của tân Thủ tướng Mark Carney.

Ông Bill Blair cho rằng Canada có thể tiếp nhận một số tiêm kích F-35 đã thanh toán, còn lại sẽ thay thế bằng phi cơ châu Âu, như dòng JAS 39 Gripen của Thụy Điển hay EF-2000.

Tiêm kích tàng hình F-35

Phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Bồ Đào Nha thông báo từ bỏ kế hoạch mua tiêm kích F-35 Mỹ để thay thế phi đội F-16 sắp hết niên hạn hoạt động.

Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo cho rằng cần xét đến "yếu tố địa chính trị" khi lựa chọn mẫu chiến đấu cơ mới, cảnh báo nguy cơ Mỹ áp đặt hạn chế về vận hành, bảo trì, nguồn cung phụ tùng và những yếu tố giúp đảm bảo tiêm kích Bồ Đào Nha có thể hoạt động trong mọi tình huống.

Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo

Trước đó, nhiều chuyên gia và cựu quan chức Đức ngày 8/3 bày tỏ lo ngại khả năng phi đội F-35 có "công tắc ẩn" cho phép Mỹ vô hiệu hóa chúng từ xa. Mỹ và tập đoàn quốc phòng Lockheed Martin đến nay chưa lên tiếng bác bỏ nghi vấn này.

Ngay cả khi không có "công tắc ẩn", quân đội các nước châu Âu vẫn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn phụ tùng, cập nhật phần mềm và hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ. Điều này cho phép Washington gây sức ép, thậm chí cản trở nỗ lực vận hành và triển khai khí tài của đồng minh.

Tiêm kích tàng hình F-35

Tiêm kích tàng hình F-35 có giá khoảng 80-100 triệu USD mỗi chiếc tùy phiên bản. Khoảng 1.000 chiếc đã xuất xưởng và bàn giao cho quân đội Mỹ cùng đồng minh. Các tiêm kích F-35 dự kiến hoạt động tới năm 2088, chương trình sẽ tốn hơn 2.000 tỷ USD để chế tạo và duy trì hoạt động.

Tiêm kích tàng hình F-35

F-35 là tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 của Mỹ, cùng với F-22 chúng là những chiếc máy bay thế hệ thứ 5 duy nhất đã bước vào hoạt động. Những đại diện của Nga, Trung Quốc, Nhật Bản vẫn còn trong giai đoạn thử nghiệm và hoàn thiện. Mặc dù bị nhiều tai tiếng, nhưng những kiểm nghiệm tập trận cho thấy F-35 là những chiến đấu cơ đáng sợ và có năng lực chiến đấu tuyệt vời.

Đối đầu với những tiêm kích thế kệ thứ 4 nổi tiếng như F-15 của Mỹ, Rafale của Pháp và Typhoon của Châu Âu, F-35 thường thắng ở thế gần như tuyệt đối. Giới quan sát cho rằng mỗi chiếc F-35 có thể đối đầu từ 4 tới 8 chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4.

Theo CBC, Aviationist

Việt Hùng

Theo CBC, Aviationist