Mỹ chuẩn bị phủ quyết việc Thụy Điển bán tiêm kích Gripen cho Colombia?

Phủ quyết này, được nhà phân tích quốc phòng SA Defensa dự đoán, cho thấy ý định của Washington nhằm kiểm soát việc chuyển giao máy bay tiên tiến cho Bogotá.

Đồng thời nhấn mạnh lợi ích chiến lược của Mỹ trong việc hạn chế sự phổ biến công nghệ quân sự cao, ngay cả đối với một đồng minh lâu năm như Colombia.

Động thái này diễn ra khi Colombia tìm cách hiện đại hóa phi đội máy bay ném bom chiến đấu Kfir cũ kỹ của mình, do các mối đe dọa an ninh ngày càng gia tăng trong khu vực, đặc biệt là từ nước láng giềng Venezuela, nơi vận hành các máy bay phản lực Su-30MK2 tiên tiến.

Chiến đấu cơ JAS-39 Gripen E, được ca ngợi vì chi phí hiệu quả, khả năng bay xa và tương thích với nhu cầu hoạt động của Colombia, đã nổi lên như một ứng cử viên hàng đầu.

"Gã khổng lồ" quốc phòng Thụy Điển Saab đã tích cực giới thiệu cho Bogotá về loại chiến đấu cơ này, họ nhấn mạnh khả năng tuần tra lãnh thổ rộng lớn của Colombia mà không cần tiếp nhiên liệu và tiềm năng thúc đẩy ngành công nghiệp địa phương thông qua quan hệ đối tác.

Tuy nhiên, quyền phủ quyết của Mỹ đã đe dọa làm chệch hướng các kế hoạch đó, khiến Colombia đứng trước ngã ba đường.

Quyền phủ quyết phản ánh các mục tiêu chính sách đối ngoại rộng hơn của Mỹ, bao gồm duy trì sự thống trị đối với hoạt động buôn bán vũ khí toàn cầu và ngăn chặn công nghệ nhạy cảm tiếp cận các khu vực mà Washington muốn hạn chế ảnh hưởng.

Động cơ F414, do General Electric sản xuất, là chốt chặn cho hiệu suất của tiêm kích JAS-39 Gripen E, khiến Saab không thể giao máy bay cho Colombia nếu không có sự chấp thuận của Mỹ.

Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ can thiệp vào các thỏa thuận quốc phòng ở Mỹ Latinh - các báo cáo trước đó vào tháng 1 đã ám chỉ đến sự miễn cưỡng của Washington trong việc cho phép các thành phần của Mỹ tham gia vào việc bán JAS-39 Gripen E cho Colombia, báo hiệu một mô hình kiểm soát đối với các nỗ lực hiện đại hóa quân sự trong khu vực.

Đối với Colombia, quyền phủ quyết có thể gây căng thẳng cho quan hệ đối tác quân sự kéo dài hàng thập kỷ với Mỹ, được hình thành thông qua các sáng kiến như kế hoạch Colombia, tập trung vào chống ma túy và chống nổi loạn.

Bogotá hiện phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn: hoặc từ bỏ JAS-39 Gripen E, có nguy cơ trì hoãn quá trình hiện đại hóa lực lượng không quân hoặc chuyển sang các lựa chọn thay thế từ các nhà cung cấp không phải phương Tây, chẳng hạn như J-10C Trung Quốc.

Saab JAS 39 Gripen là máy bay chiến đấu đa năng một động cơ, nhẹ, linh hoạt do công ty hàng không vũ trụ Thụy Điển Saab AB phát triển, được thiết kế để thực hiện tốt các nhiệm vụ không chiến, tấn công mặt đất và trinh sát.

Được biết đến với thiết kế cánh tam giác và cánh canard, chiến đấu cơ JAS-39 Gripen có thiết kế ổn định thoải mái và hệ thống điều khiển bay fly-by-wire, cho phép khả năng cơ động và thích ứng đặc biệt trong nhiều môi trường hoạt động khác nhau.

Được giới thiệu lần đầu tiên vào cuối những năm 1990, máy bay đã phát triển qua nhiều biến thể, mỗi biến thể được thiết kế riêng để đáp ứng nhu cầu của lực lượng không quân hiện đại trong khi vẫn đảm bảo tính hiệu quả về chi phí và dễ bảo trì.

Các mẫu Gripen A và B, được giới thiệu vào giữa những năm 1990, đánh dấu sự ra đời đầu tiên của máy bay trong biên chế Không quân Thụy Điển, thay thế các máy bay chiến đấu Saab Draken và Viggen cũ hơn.

Các phiên bản đầu tiên này là cấu hình một chỗ ngồi (A) và hai chỗ ngồi (B), được trang bị động cơ Volvo RM12, một sản phẩm phái sinh của General Electric F404.

Được trang bị radar PS-05/A, các mẫu máy bay này được thiết kế cho các vai trò chiếm ưu thế trên không và tấn công mặt đất cơ bản, có pháo Mauser BK-27 27mm và khả năng mang nhiều loại tên lửa không đối không như AIM-9 Sidewinder và vũ khí không đối đất như bom dẫn đường bằng laser.

Mặc dù vẫn còn hạn chế sử dụng, các biến thể này được coi là cơ sở cho dòng máy bay Gripen, nổi tiếng với sự đơn giản và chi phí vận hành thấp.

Gripen C và D, được giới thiệu vào đầu những năm 2000, là một bản nâng cấp đáng kể, kết hợp hệ thống điện tử hàng không tiên tiến, hệ thống radar được cải tiến và khả năng vũ khí được nâng cao.

Các mẫu máy bay này vẫn giữ nguyên động cơ RM12 nhưng có radar PS-05/A Mk 4 có khả năng hơn, cung cấp khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu tốt hơn.

Phiên bản C là phiên bản một chỗ ngồi, trong khi phiên bản D là phiên bản huấn luyện hai chỗ ngồi, cả hai đều có khả năng mang nhiều loại đạn dược hơn, bao gồm AIM-120 AMRAAM để giao chiến ngoài tầm nhìn và các loại đạn dược dẫn đường chính xác tiên tiến như GBU-49.

Tập trung vào chiến tranh lấy mạng làm trung tâm, các biến thể này bao gồm các hệ thống truyền thông hiện đại và khả năng tác chiến điện tử, khiến chúng phù hợp cho các hoạt động liên minh và nhiệm vụ phức tạp trong môi trường cạnh tranh.

JAS-39 Gripen E và F, phiên bản mới nhất được giới thiệu vào những năm 2010, đưa máy bay vào thế hệ máy bay chiến đấu 4.5, tự hào có công nghệ tiên tiến và hiệu suất được cải thiện.

Được trang bị động cơ General Electric F414G mạnh mẽ hơn, JAS-39 Gripen E có lực đẩy lớn hơn, tầm bay mở rộng và khả năng mang tải trọng nặng hơn qua mười giá treo, có thể mang các loại vũ khí tiên tiến như tên lửa tầm xa Meteor, tên lửa tầm ngắn IRIS-T và nhiều loại bom thông minh và tên lửa chống hạm.

Phiên bản E được trang bị radar Selex ES-05 Raven AESA hiện đại, hệ thống tìm kiếm và theo dõi hồng ngoại (IRST) và bộ tác chiến điện tử tiên tiến, mang lại khả năng nhận thức tình huống và tự vệ vượt trội.

Máy bay JAS-39 Gripen F hai chỗ ngồi, được thiết kế để huấn luyện và linh hoạt trong hoạt động, phản ánh những khả năng này, đảm bảo tích hợp liền mạch vào lực lượng không quân hiện đại.

Các biến thể này cũng kết hợp giao diện máy móc giữa người và máy do AI điều khiển, mạng lưới liên lạc im lặng để phối hợp chiến thuật và kiến trúc điện tử hàng không dạng mô-đun cho phép nâng cấp nhanh chóng, đảm bảo JAS-39 Gripen vẫn có khả năng cạnh tranh với các mối đe dọa tiên tiến trong nhiều thập kỷ.

Trên tất cả các biến thể, JAS-39 Gripen được thiết kế để triển khai nhanh chóng và hỗ trợ hậu cần tối thiểu, có khả năng hoạt động từ các căn cứ đường bộ phân tán hoặc đường băng ngắn chỉ với một phi hành đoàn mặt đất nhỏ.

Khả năng tiếp nhiên liệu và tái vũ trang trong vòng chưa đầy 20 phút cho các nhiệm vụ không đối không làm nổi bật hiệu quả hoạt động của nó, một lợi thế quan trọng trong các tình huống chiến đấu nhịp độ cao.

Cho dù tuần tra ở vùng khí hậu Bắc Cực hay hoạt động trong môi trường nhiệt đới, thiết kế mạnh mẽ và hệ thống thích ứng của tiêm kích JAS-39 Gripen khiến nó trở thành sự lựa chọn ưu tiên cho các quốc gia đang tìm kiếm một máy bay phản lực chiến đấu mạnh mẽ nhưng tiết kiệm chi phí.

Với hơn 271 máy bay đã được bàn giao cho đến nay, hiện dòng chiến đấu cơ này cũng đang nhận được sự quan tâm từ các quốc gia như Ukraine và Brazil

Việt Hùng

Theo Bulgarianmilitary