Mứt cau kiểng: Vị Tết quê nhà

Từng quả cau kiểng tròn, tươi xanh treo tòn teng trên thân cây được má cẩn thận lựa hái vô làm mứt ăn Tết. Má nói: “Cau không già cũng không non. Non thì vị chưa đậm, già thì cứng, dai. Khoảng 160 ngày từ khi đậu quả tới hái trái là mần mứt ngon nhứt nách, còn không là thua”.

Nhìn má tỉ mẩn từng công đoạn từ lúc chọn quả cho đến khi mứt cau đỏ óng phơi dưới ánh nắng xuân, tôi hiểu rằng sự tận tâm và tình yêu là “nguyên liệu” quan trọng nhất để tạo nên hương vị đặc biệt cho món mứt quê chuẩn vị nhà làm.

Quả cau kiểng khoảng 160 ngày làm mứt ngon nhất

Mứt cau kiểng không khó làm, nhưng để có được hương vị thơm ngon đúng điệu thì cần kiên nhẫn và tỉ mỉ trong từng khâu. Đầu tiên, quả cau sau khi hái về sẽ được má dùng chày đập nhẹ để tách vỏ, lấy phần ruột trắng bên trong. Phần ruột sẽ được má rửa sạch với nước pha muối và chanh để khử vị chát. Sau đó, cau được luộc vài ba lần trong nước pha chút muối và chanh để phần ruột vừa trắng vừa mềm mà vẫn giữ được độ dẻo tự nhiên. “Công đoạn này là quan trọng nhất nghen bây. Nó quyết định đến độ ngon và màu sắc của mứt” - má tôi biểu chế Hai, mắt vẫn chăm chú nhìn từng quả cau trong nồi đang sôi, như thể mỗi công đoạn đều mang một phần hồn của ngày Tết vào từng mẻ mứt.

Cau kiểng sau khi luộc lại được ngâm qua đêm với nước chanh pha loãng để giảm thêm vị chát và ngấm dần vị chua nhẹ, làm nền cho hương vị của món mứt. Ngày hôm sau, phần ruột cau được xả sạch nhiều lần với nước để đảm bảo không còn dư vị chát rồi cho vào rổ để thật ráo nước.

Tiếp theo là ướp đường. Má chọn mật mía để tẩm ướp, vì màu vàng nâu tự nhiên của mật mía làm cho mứt có màu sắc bắt mắt, nhìn là muốn ăn. Cau và mật mía với tỷ lệ “gia truyển” được trộn đều trong thau, để vài giờ trước khi đun trên lửa nhỏ. Khi nước đường dần cạn và hỗn hợp trở nên sền sệt, má đem mứt trải đều lên mâm nhôm rồi mang ra nắng phơi. Những ngày nắng đẹp, mứt sẽ khô nhanh và đạt được độ dẻo mềm hoàn hảo.

Khi hoàn thành, mứt cau kiểng có màu đỏ óng, thơm dịu nhẹ, chua ngọt hài hòa, hợp khẩu vị nhiều người. Viên mứt tròn tròn, vừa dẻo, vừa mềm, để lại dư vị ngọt thanh nơi đầu lưỡi, ngon thiệt là ngon.

Đó không chỉ là món ngon của ngày Tết được bày biện trên mâm mà còn là ký ức ngọt ngào về những ngày thơ ấu bên gia đình trong ba ngày Xuân.

Mứt cau kiểng má làm

Khi trưởng thành, sống xa quê, hương vị ấy vẫn theo tôi. Mỗi khi Tết đến, dù bận rộn thế nào, tôi cũng cố gắng tự tay làm một mẻ mứt cau kiểng theo “công thức” của má, như cách để kết nối với quá khứ xưa cũ. Giữa bộn bề cuộc sống, mứt cau kiểng như một khoảng lặng, giúp tôi tìm lại hương vị của quê nhà, của tuổi thơ, của những giá trị truyền thống mà tôi luôn trân quý.

Giữa biết bao loại mứt được bày bán trong chợ Tết, từ mứt dừa, mứt bí cho đến những loại mứt đắt tiền, người ta có thể dễ dàng mua sắm để đãi đằng nhau, nhưng với tôi, mứt cau kiểng vẫn luôn là “linh hồn” của món ăn ngày Tết, là sợi dây gắn kết tôi với làng xóm và gia đình. Từng miếng mứt không chỉ là món ngon ngọt lành, mà còn là chuyện về tình yêu thương, về sự đoàn tụ trong những ngày Tết.

Mỗi mùa Xuân, khi nhìn mấy cây cau kiểng trước sân nhà hàng xóm, tôi lại nhớ về hình bóng má bên gian bếp, nhớ tiếng cười nói rộn ràng của cả nhà bên mâm cơm ngày Tết. Và tôi hiểu, dù cuộc sống có bộn bề ra sao, hương vị mứt cau kiểng, những món ăn má làm, bà làm vẫn mãi đọng lại trong tôi, như một phần ký ức không dễ phai mờ.

Tết Con Rắn đến nơi rồi, tôi về quê sớm để ngồi bên hiên nhà cùng má với cảm giác bình yên lắng lại. Má sẽ không mình ên làm mứt cau kiểng, vì đã có tôi hụ hợ. Về để thưởng thức hương vị quê nhà, để tôi thấy tôi như được trở về với mùa Xuân trong veo của những ngày thơ dại. Mứt cau kiểng không chỉ là món ăn mà còn là tình yêu và niềm tự hào của tôi với những giá trị truyền thống mà má đã dạy, để tôi tiếp tục lưu truyền và kể lại cho con cháu mình nghe.

Với tôi, mùa Xuân sẽ không trọn vẹn nếu thiếu hình ảnh má bên gian bếp cùng mùi thơm nồng nàn của món mứt cau kiểng và những hương vị riêng có trong ngày Tết. Hương vị ấy nhắc nhở tôi về những ngày tháng ấm áp nơi quê nhà và về ý nghĩa sâu xa của sự sum vầy và yêu thương!

Cao Minh Tèo