Mưa lớn kỷ lục ở miền Trung có bất thường?

Lần đầu tiên trong lịch sử cảnh báo mưa lên cấp cao nhất

Mưa lớn diễn ra ở các tỉnh miền Trung, đặc biệt là tại Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế trong nhiều ngày qua, đỉnh điểm từ chiều 12/10, dự báo kéo dài trong nhiều ngày tới. Chỉ tính riêng từ 19h ngày 13/10 đến 8h ngày 14/10 có nơi mưa trên 250mm như Bạch Mã (Thừa Thiên Huế) 253.2mm, Hòa Phú (Đà Nẵng) 339.4mm, Hòa Phong (Đà Nẵng) 298.2mm, Núi Thành (Quảng Nam) 257.8mm.

Dự báo từ ngày 14/10 đến sáng 16/10, khu vực Quảng Bình đến Quảng Ngãi tiếp tục có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến từ 150-250mm, có nơi trên 400mm, khu vực Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam 300-500mm, có nơi trên 800mm. Khu vực Hà Tĩnh có mưa vừa, mưa to với lượng mưa phổ biến 70-120mm, có nơi trên 150mm.

Cơ quan khí tượng cảnh báo, giai đoạn từ ngày 16-17/10, do tác động của vùng áp thấp gần bờ kết hợp nhiễu động gió Đông nên khu vực từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi tiếp tục có mưa lớn 150-300mm, có nơi trên 700mm. Sau ngày 17/10 mưa lớn ở miền Trung còn kéo dài và diễn biến phức tạp.

Lần đầu tiên trong lịch sử, cơ quan khí tượng đưa ra mức cảnh báo mưa lớn cao nhất cho Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế.

Trước tình hình mưa lớn kéo dài, lần đầu tiên trong lịch sử, cơ quan khí tượng phát đi cảnh báo rủi ro thiên tai cấp 4 (nâng một cấp so với ngày hôm qua) ở Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế do mưa lớn. Tỉnh Quảng Nam hứng chịu rủi ro thiên tai cấp 3. Ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế hứng chịu rủi ro thiên tai cấp 2, Hà Tĩnh cấp 1.

Theo quy định của Việt Nam, rủi ro thiên tai gồm 5 cấp, trong đó cấp 3 là rủi ro thiên tai lớn, cấp 4 là rủi ro thiên tai rất lớn, cấp 5 là mức thảm họa thiên tai.

Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết, Nguyên nhân của đợt mưa lớn này là do ảnh hưởng của các đợt không khí lạnh phía Bắc liên tục tràn xuống, tương tác với một dải hội tụ nhiệt đới trên cao đi qua khu vực Trung Bộ, cùng lúc trên các tầng khí quyển trên cao từ 1.500 - 5.000 m, có đới gió Đông hoạt động mạnh. Tổ hợp hình thái thời tiết này đã gây ra đợt mưa lớn trên diện rộng khu vực miền Trung.

Đồng thời, thời tiết tháng 10 là một trong những tháng mưa lớn nhất trong năm ở miền Trung. Do đó, từ 11/10 đến nay, ở Bắc và Trung Trung Bộ liên tiếp xảy ra lượng mưa rất lớn, trong đó khu vực Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam là trọng tâm.

Trả lời câu hỏi mưa lũ dồn dập ở miền Trung có bất thường không, ông Nguyễn Văn Hưởng cho biết, tháng 10 là tháng có lượng mưa đặc biệt lớn và lớn nhất ở khu vực miền Trung. Vì vậy, lượng mưa phổ biến ở khu vực này thường ở mức 600-800 mm trong tháng 10 hàng năm. Vì vậy, lượng mưa đang diễn ra trong khu vực không phải bất thường, tuy nhiên trong 2 ngày qua, lượng mưa ở Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng là tương đối lớn so với trung bình nhiều năm.

Vùng áp thấp trên biển tiếp tục gây mưa lớn

Vùng áp thấp đang hình thành ở ven biển Quảng Ngãi tới Đà Nẵng và có xu hướng di chuyển theo hướng Tây -Tây Bắc. Theo TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai, vùng áp thấp này sẽ gây mưa lớn ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế trong giai đoạn từ nay đến 16/10.

"Sau đó vùng áp thấp gây mưa lớn tới Quảng Trị, Quảng Bình và Hà Tĩnh - Nghệ An trong khoảng từ 17-20/10. Nguy cơ lụt và sạt lở trước mắt xảy ra ở Quảng Nam, Đà Nẵng, Huế, Quảng Trị,... sau đó tới Quảng Bình, Hà Tĩnh và Nghệ An", TS Huy nhận định.

Về diễn biến mưa những ngày tới, ông Nguyễn Văn Hưởng cho biết, do ảnh hưởng của tổ hợp hình thái thời tiết nêu trên, nên từ nay đến 16-10, khu vực từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, lượng mưa phổ biến từ 150-250 mm, có nơi trên 450 mm. Khu vực Thừa Thiên-Huế, Quảng Ngãi, Quảng Nam lượng mưa phổ biến từ 300-500 mm, có nơi trên 800 mm.

Khu vực Hà Tĩnh có mưa vừa, mưa to, lượng mưa phổ biến từ 70-120 mm, có nơi trên 150 mm.Với lượng mưa phổ biến từ 300-500 mm, có nơi trên 800 mm, khu vực Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng có cấp độ rủi ro thiên tai do mưa lớn là cấp 4 cấp cao nhất; khu vực Quảng Nam cấp 3; khu vực Quảng Nam; khu vực Quảng Bình, Quảng Ngãi cấp 2; Hà Tĩnh cấp 1.

Từ ngày 17/10 trở đi, khu vực từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi tiếp tục có mưa rất lớn và mưa lũ khu vực miền Trung còn diễn biến phức tạp.

Do mưa lớn kéo dài nên các sông từ Nghệ An đến Quảng Nam xuất hiện một đợt lũ. Biên độ lũ trên các sông ở thượng lưu từ 3-8 m, hạ lưu từ 1-4 m. Trong đợt lũ này, mực nước đỉnh lũ ở thượng lưu sông La (Hà Tĩnh), các sông từ Quảng Bình đến Quảng Nam lên mức báo động 1 (BĐ1)-BĐ2 và trên BĐ2; trên các sông nhỏ có khả năng lên mức BĐ3; hạ lưu sông La dao động ở mức BĐ1.

Nguy cơ cao lũ quét, sạt lở đất xảy ra tại khu vực vùng núi, ngập lụt cục bộ vùng trũng thấp ven sông và khu đô thị tại các tỉnh từ Nghệ An đến Quảng Nam, trong đó Đà Nẵng và Thừa Thiên-Huế xảy ra ngập lụt trên diện rộng.

Để chủ động ứng phó với vùng áp thấp, Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai đề nghị Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các tỉnh, thành phố theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo, cảnh báo, để có thông báo kịp thời đến các chủ phương tiện hoạt động trên biển. Đồng thời, các đơn vị sẵn sàng lực lượng, phương tiện cứu hộ, cứu nạn để nhanh chóng xử lý khi có tình huống.

Tô Hội