Mở rộng không gian không khói thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng

TS. Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá phát biểu tại Lễ phát động chiến dịch

Thưa ông, chiến dịch thực hiện nhà hàng, khách sạn không khói thuốc lá có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thực hiện các giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá?

Như chúng ta đã biết, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm trên thế giới. Thuốc lá cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm, trong đó hơn 1,3 triệu người là những người không hút thuốc nhưng phải hít khói thuốc thụ động. Khói thuốc lá có chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có ít nhất 69 chất gây ung thư.

Điều đáng lo ngại là không có mức độ tiếp xúc nào với khói thuốc là an toàn. Tại Việt Nam, với hơn 15 triệu người hút thuốc, thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 104.000 ca tử vong mỗi năm (trong đó 84.500 người tử vong do hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do tiếp xúc thụ động với khói thuốc). Chính vì vậy, việc xây dựng môi trường không khói thuốc tại các địa điểm công cộng, đặc biệt là nhà hàng, khách sạn - nơi tập trung đông người - là cần thiết.

Thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt việc tuân thủ quy định cấm hút thuốc tại một số địa điểm còn hạn chế.

Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động giảm đáng kể tại nơi làm việc, cơ sở giáo dục, trên phương tiện giao thông công cộng nhưng tại một số địa điểm mặc dù giảm những vẫn còn ở mức khá cao như tại quán cà phê/giải khát là 54,3%, tại nhà hàng/quán ăn là 67%.

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá quy định, khách sạn, nhà hàng là các địa điểm cấm hút thuốc lá. Trong những năm qua, nhiều hoạt động xây dựng khách sạn nhà hàng không khói thuốc đã được các tỉnh thành phố triển khai và tỷ lệ hút thuốc thụ động tại các khách sạn nhà hàng đã giảm đáng kể (tại nhà hàng đã giảm từ 84% năm 2010 xuống 67% năm 2024).

Tuy nhiên qua theo dõi, chúng tôi thấy rằng, nhà hàng, khách sạn vẫn là các địa điểm có tỷ lệ người hút thuốc cao nhất so với các địa điểm công cộng cấm hút thuốc lá khác. Vì vậy việc xây dựng môi trường không khói thuốc tại đây vẫn cần phải được tiếp tục.

Vì thế chiến dịch thực hiện nhà hàng, khách sạn không khói thuốc lá có ý nghĩa trong việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật; góp phần duy trì và mở rộng các không gian không khói thuốc nhằm giảm phơi nhiễm khói thuốc thụ động, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Được biết, thời gian qua, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã hỗ trợ các tỉnh, thành phố triển khai các chương trình truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá. Xin ông có thể cho biết cụ thể hơn về các hoạt động này?

Những năm qua, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã có nhiều hoạt đọng hỗ trợ các Bộ, ngành, các tỉnh, thành phố và các cơ quan, tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tác hại thuốc lá.

Quỹ đã tổ chức xây dựng và phổ biến tài liệu hướng dẫn xây dựng khách sạn nhà hàng không khói thuốc cho các tỉnh, thành phố; hỗ trợ các tỉnh thành phố tổ chức các buổi tập huấn cho quản lý, nhân viên khách sạn nhà hàng về tác hại của hút thuốc và hút thuốc thụ động, các kỹ năng nhắc nhở khách không hút thuốc trong nhà hàng.

Quỹ cũng đã hỗ trợ và phối hợp với các lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý các cơ sở để xảy ra vi phạm; tổ chức, phối hợp tổ chức các hoạt động truyền thông, quảng bá cho những nhà hàng, khách sạn thực hiện tốt môi trường không khói thuốc.

Gắn biển Không khói thuốc lá cho nhà hàng Bếp khói (TP Huế)

Việc thực hiện môi trường không khói thuốc đã được các cơ quan, đơn vị, trường học và địa phương đã tích cực tổ chức thực hiện. Tại các cuộc họp, hội thảo, việc hút thuốc hầu như không còn. Nhiều nhà hàng, khách sạn, cơ sở lưu trú du lịch đã nghiêm túc thực hiện quy định cấm hút thuốc, treo, đặt biển báo, bố trí khu vực dành riêng cho người hút thuốc theo đúng quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Hàng trăm cơ sở dịch vụ đã treo biển cấm hút thuốc, bố trí khu vực riêng, nhân viên biết cách nhẹ nhàng nhưng kiên quyết nhắc nhở khách hàng. Điều quý giá nhất là thói quen tôn trọng không gian chung đã bắt đầu lan tỏa. Hình ảnh nhà hàng, khách sạn trong lành, văn minh không chỉ là cam kết trên giấy, mà đã trở thành niềm tự hào được du khách trong và ngoài nước ghi nhận.

Những hoạt động này đã đóng góp quan trọng trong nỗ lực làm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá và góp phần vào giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong do việc sử dụng thuốc lá gây ra. Tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá nam giới giảm từ 45,3% (năm 2015) xuống 38,9% (năm 2023), qua đó ngăn chặn được hàng trăm nghìn người mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra tại nước ta.

Trong thời gian tới, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ có những giải pháp hay hỗ trợ cụ thể nào để nhân rộng mô hình nhà hàng, khách sạn không khói thuốc, thưa ông?

Chiến dịch thực hiện nhà hàng, khách sạn không khói thuốc lá sẽ tiếp tục được triển khai tại các tỉnh, thành phố trọng điểm về du lịch

Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ tiếp tục hỗ trợ đẩy mạnh việc truyền thông qua các hình thức mới, ví dụ như tổ chức các chiến dịch, sáng kiến trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc; lan tỏa trên mạng xã hội các sáng kiến, mô hình, cách làm hay để nhân rộng mô hình;

Đồng thời, tăng cường sự vào cuộc của các cơ quan chức năng trong việc theo dõi, kiểm tra, giám sát, xử lý các vi phạm, các hành vi hút thuốc tại khách sạn, nhà hàng; đẩy mạnh việc triển khai hoạt động thực hiện quy định cấm hút thuốc tại khách sạn, nhà hàng thông qua việc tăng cường trách nhiệm của người quản lý, người đứng đầu các địa điểm cấm hút thuốc.

Trân trọng cảm ơn ông!

N. AN