Lý do có thể buộc Nhật Bản phải tăng lãi suất sớm hơn dự báo

BoJ cảnh giác với lạm phát lương thực

Cuộc họp tuần trước của BoJ kết thúc không có gì bất ngờ. Tuy nhiên, với những người theo dõi sát sao hoạt động của BoJ, thông điệp về việc cần phải thận trọng trước áp lực lạm phát do giá lương thực lại mang một hàm ý quan trọng: BoJ có thể sẽ tăng lãi suất sớm hơn dự kiến.

Thống đốc BoJ Kazuo Ueda phát biểu tại buổi họp báo ở Sao Paulo vào ngày 29/2/2024. Ảnh: Kyodo

Tương tự như nhiều ngân hàng trung ương khác trên thế giới, chính sách thuế quan rộng rãi của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với các đối tác thương mại đã làm gia tăng bất ổn cho lộ trình tiền tệ của Nhật Bản, khi các nhà hoạch định chính sách đang thận trọng đánh giá tác động từ các gói thuế mới của Washington.

Tuy nhiên, lạm phát lương thực dai dẳng có xu hướng kéo dài, cùng với triển vọng tăng lương ổn định, nhiều khả năng sẽ khiến BoJ tiếp tục kế hoạch tăng lãi suất đều đặn. Điều này trái ngược với xu hướng giảm lãi suất mà các ngân hàng trung ương ở Mỹ và châu Âu đang phát đi tín hiệu.

Thống đốc BoJ Kazuo Ueda hôm 24/3 khẳng định, ngân hàng này sẵn sàng nâng lãi suất nếu dự báo lạm phát cơ bản đạt mục tiêu 2%. Ông nhấn mạnh rằng ngay cả khi BoJ phải đối mặt với các khoản lỗ từ việc nắm giữ trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB), điều này cũng không cản trở quyết định siết chặt chính sách tiền tệ của BoJ trong tương lai.

Trái ngược với những đánh giá trước đây cho rằng lạm phát lương thực chỉ là tạm thời, Thống đốc Ueda cho biết, giá lương thực tăng cao liên tục có thể có tác động lâu dài đến lạm phát cơ bản và dự đoán của công chúng về biến động giá trong tương lai, vốn là hai yếu tố được BoJ coi là chìa khóa để xác định tốc độ và thời điểm tăng lãi suất tiếp theo.

Theo Thống đốc BoJ, giá lương thực tăng thường được xem là cú sốc nguồn cung có thể bỏ qua. Tuy nhiên, giá gạo tăng kéo dài đồng nghĩa với việc không thể xem nhẹ nguy cơ giá cả leo thang sẽ ảnh hưởng đến kỳ vọng lạm phát và tâm lý người dân. Do đó, BoJ cần theo dõi sát sao những rủi ro này.

Lạm phát cơ bản ở mức 3% trong tháng 2, trong đó giá lương thực tăng 5,6% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu 7 tháng leo dốc liên tiếp. Giá gạo tại Nhật Bản đã nhảy vọt tới hơn 81%, chứng kiến mức tăng nhanh nhất trong gần nửa thế kỷ.

Xem thêm: Kế hoạch tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản gặp trở ngại?

Trước đó, trong tháng 12/2024, lạm phát lõi đã tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, tốc độ tăng hàng năm nhanh nhất trong 16 tháng. Đến tháng 1/2025, lạm phát lõi tăng lên 3,2%, mức tăng nhanh nhất trong 19 tháng.

Lãi suất có thể tăng sớm hơn dự báo?

Chắc chắn là BoJ không vội vàng tăng lãi suất khi mà mức lương tăng vẫn chưa gây ra sự đột biến về lạm phát dịch vụ, vốn đang ở mức 1,3% trong tháng 2.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, việc Thống đốc Ueda nhấn mạnh rủi ro lạm phát vượt quá mục tiêu là một dấu hiệu đáng chú ý, điều này cho thấy rằng chỉ riêng những bất ổn xung quanh chính sách thuế quan của Tổng thống Trump sẽ không ngăn cản BoJ tiếp tục siết chặt chính sách tiền tệ.

Hiện tại, quan điểm của phần lớn thị trường là BoJ sẽ giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp ngày 30/4-1/5 để có thêm thời gian đánh giá tác động từ các chính sách thuế quan của ông Trump. Một cuộc thăm dò của Reuters cho thấy nhiều nhà phân tích dự đoán đợt tăng lãi suất tiếp theo của BoJ sẽ diễn ra vào quý 3, rất có thể là vào tháng 7.

Xem thêm: Nhật Bản để ngỏ khả năng tiếp tục tăng lãi suất

Mặc dù vậy, một số chuyên gia, bao gồm cả cựu quan chức BoJ Nobuyasu Atago, cho rằng dữ liệu gần đây về tiền lương và giá cả là lý do đủ thuyết phục để Ngân hàng TƯ Nhật Bản hành động ngay từ ngày 1/5.

"Khi giá cả hàng hóa thiết yếu tăng liên tục trong thời gian dài, các ngân hàng TƯ không thể khoanh tay đứng nhìn. Tôi tin rằng BoJ rất lưu tâm đến rủi ro nếu không kiểm soát được lạm phát lương thực” - chuyên gia Atago nhấn mạnh.

Nguyễn Thu