Lưu giữ, phát huy giá trị dòng kiểng cổ mai nu

Trên địa bàn xã Thạnh Nhựt có khoảng 1.210 hộ dân trồng mai nu. Số hộ tham gia nghề kiểng cổ là 308 hộ, có khoảng 323 lao động của khu vực làm nghề, tập trung nhiều nhất là ấp Thạnh Lạc Đông và ấp Tân Thạnh.

Từ nghề trồng kiểng mai nu, nhiều gia đình trở nên khá giả, vươn lên làm giàu chính đáng.

Trong đó, nhiều hộ dân chuyên trồng mai nu để bán giống kết hợp tạo hình tác phẩm. Một số hộ dân tận dụng đất vườn trồng xen cây mai nu nguyên liệu, sau đó bán lại cho nghệ nhân để tạo hình thành tác phẩm có giá trị. Hiện kiểng cổ, bonsai các cây thành phẩm có khoảng 12.454 cặp, cây bán thành phẩm 12.454 cặp, cây nguyên liệu khoảng 119.761 gốc.

Theo các nghệ nhân, cây mai nu Gò Công, đặc biệt là dòng mai chiếu thủy nu với dáng vẻ cổ kính, nghệ thuật tạo hình độc đáo, không chỉ là loại kiểng có giá trị thẩm mỹ cao, mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng đất Gò Công. Đặc biệt, cây mai chiếu thủy nu có nhiều u nần giống mặt khỉ nên còn được gọi là nu mặt khỉ.

Giá trị ở chỗ có nhiều u nần, lâu năm tạo thành dãy nu, da có màu xám đặc trưng, được nhiều nghệ nhân ưa thích và sẵn sàng trả giá cao đối với những gốc được trồng lâu năm, được tạo hình đặc biệt và mang nhiều ý nghĩa triết lý.

Dáng thế của từng cây là do bàn tay khéo léo uốn sửa của các nghệ nhân. Còn những u nần, sần sùi của gốc, thân hay nhánh mai chiếu thủy nu Gò Công là do tự nhiên mà thành. Chính điều đó tạo sự độc đáo, tạo nên nhãn hiệu đặc trưng cho vùng đất Gò Công nói chung và cái nôi của cây mai chiếu thủy nu Thạnh Nhựt nói riêng.

Từ cây mai nu mặt khỉ, các nghệ nhân đã tạo ra các loại bonsai trung, tiểu, mini. Bên cạnh đó, các nghệ nhân đã sáng tạo những tác phẩm kiểng cổ mai nu tam cang, ngũ thường, tam tòng, tứ đức, kiểng cổ theo tấm gương Bác Hồ… Để phục vụ thị hiếu của người chơi mai, người dân trong làng thường trồng mai kiểng, tạo dáng rồng bay thành các hình chân thú long, lân, quy, phụng đẹp mắt.

Theo các nghệ nhân, kỹ thuật trồng mai kiểng phải theo đúng quy trình, người trồng phải mất nhiều công chăm sóc. Có thể nhân giống mai bằng chiết cành, giâm cành hoặc ghép cành và trồng trên nhiều loại đất khác nhau. Lợi nhuận bình quân của 1 hộ trồng kiểng cổ mai nu từ 100 đến 300 triệu đồng/năm, tùy loại và tùy vào giá thị trường.

Đồng chí Phạm Văn Trọng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang cùng lãnh đạo huyện Gò Công Tây và các đại biểu tham quan triển lãm mai nu chiếu thủy.

Ngoài ra, các hộ trong làng nghề còn giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Zalo… mở rộng kênh tiêu thụ vừa góp phần quảng bá sản phẩm thu hút khách hàng tiềm năng cũng như đáp ứng được nhu cầu thị trường và nhiều khách hàng khác nhau trong và ngoài nước.

Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh huyện Gò Công Tây Lê Văn Hạnh cho biết, đối với người dân nơi đây, trồng mai nu không chỉ là thú vui, mà đã trở thành ngành nghề kinh doanh cho thu nhập cao. Những năm gần đây, nghề trồng mai nu đã đem lại cuộc sống sung túc cho nhiều gia đình. Nhờ cây mai, nhiều gia đình xây dựng nhà cửa khang trang, nuôi con ăn học thành tài.

Càng thuận lợi hơn khi cây mai nu Gò Công được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Mai chiếu thủy nu Gò Công” vào tháng 12-2021, mở ra nhiều triển vọng cho làng mai nu Gò Công, trong đó có xã Thạnh Nhựt và giới thiệu tiềm năng, lợi thế cũng như nâng cao giá trị thương hiệu cho sản phẩm đến khách hàng và người thưởng lãm trong và ngoài huyện.

Qua đó, giúp các chủ thể trồng, kinh doanh sản phẩm mai nu Gò Công có điều kiện mở rộng giao lưu, mua bán với đối tác ở trong, ngoài tỉnh, kể cả xuất khẩu ra nước ngoài. Bên cạnh đó, kiểng cổ đuôi lân Tám Bỉnh (Cơ sở sản xuất - kinh doanh kiểng cổ đuôi lân Tám Bỉnh ở ấp Tân Thạnh, xã Thạnh Nhựt) được Cục Bản quyền tác giả cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả vào năm 2017.

Năm 2018, Cơ sở sản xuất - kinh doanh kiểng cổ đuôi lân Tám Bỉnh được chứng nhận Tốp 50 thương hiệu ưa chuộng do người tiêu dùng bình chọn. Năm 2024, sản phẩm mai nu mặt khỉ - kiểng cổ đuôi lân của cơ sở sản xuất này được công nhận sản phẩm OCOP hạng 3 sao. Và mới đây, UBND huyện Gò Công Tây tổ chức Lễ công bố Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang công nhận Làng nghề Kiểng cổ mai nu Thạnh Nhựt.

PHÁT HUY GIÁ TRỊ KINH TẾ - VĂN HÓA ĐẶC TRƯNG

Phát biểu tại buổi Lễ công bố Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang công nhận Làng nghề Kiểng cổ mai nu Thạnh Nhựt, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Văn Trọng cho rằng, nghề kiểng cổ nai nu đã có bề dày lịch sử hàng trăm năm, với những sản phẩm không chỉ đẹp về hình thức, mà còn mang đậm giá trị văn hóa, tinh thần của người dân nơi đây.

Từ nghề trồng kiểng mai nu, nhiều gia đình trở nên khá giả, vươn lên làm giàu chính đáng.

Những sản phẩm kiểng cổ được làm ra từ bàn tay khéo léo, tâm huyết của nghệ nhân đã góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa địa phương và trở thành những tác phẩm nghệ thuật có giá trị. Làng nghề Kiểng cổ mai nu đã tạo dấu ấn kinh tế - văn hóa đặc trưng, thúc đẩy chuyển dịch cơ cầu kinh tế nông thôn và nâng tầm thương hiệu địa phương.

Những năm gần đây, nghề kiểng mai nu tại xã Thạnh Nhựt phát triển mạnh, thu hút ngày càng nhiều hộ dân tham gia sản xuất, kinh doanh, góp phần nâng cao đời sống của người dân. Điều này thể hiện vai trò ngày càng rõ nét của làng nghề trong cơ cấu kinh tế địa phương, đó không còn là nghề phụ mà đã trở thành mũi nhọn phát triển kinh tế nông thôn theo hướng sinh thái - nghệ thuật - văn hóa.

Thêm vào đó, việc thương hiệu Mai chiếu thủy nu Gò Công được công nhận và bảo hộ chính thức đã tạo điều kiện thuận lợi để sản phẩm tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, bền vững hơn, kể cả tiềm năng xuất khẩu trong tương lai.

Giá trị của cây mai nu không chỉ về mặt kinh tế, mà với những thế cây uốn lượn, những dáng vẻ cổ kính của từng gốc mai nu là sự kế thừa từ bao đời nghệ nhân, là nơi lưu giữ ký ức văn hóa làng nghề. Nghề mai nu Thạnh Nhựt đã tạo nên một không gian văn hóa sống động, vừa mang tính nghệ thuật, vừa góp phần xây dựng nông thôn mới gắn với bản sắc riêng.

Việc thành lập Làng nghề Kiểng cổ mai nu Thạnh Nhựt là bước đi đúng đắn trong việc bảo tồn, phát triền và khẳng định giá trị của nghề truyền thống. Đây cũng là cơ sở để địa phương tiếp tục được hỗ trợ về quy hoạch, kỹ thuật, đào tạo nghề, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm và xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu dùng.

Để quản lý, duy trì, bảo tồn và phát triển làng nghề trong thời gian tới, đồng chí Phạm Văn Trọng đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công thương, UBND huyện, UBND xã Thạnh Nhựt quan tâm nhiều hơn nữa việc tiếp tục tuyên truyền triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển làng nghề, trong đó cần tập trung tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở sản xuất và hộ gia đình trong làng nghề tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho làng nghề…

Đồng thời, triển khai đến các doanh nghiệp, hộ sản xuất, kinh doanh trong làng nghề tiếp cận các cơ chế, chính sách để phát triển như: Các dự án phát triển làng nghề, chính sách đào tạo nghề, tín dụng... Cùng với đó là thường xuyên vận động, hướng dẫn các hộ gia đình và cơ sở sản xuất trong làng nghề tích cực tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP); tổ chức các lớp đào tạo, truyền dạy nghề, nâng cao tay nghề cho các nghệ nhân trẻ, tạo điều kiện để Làng nghề Kiểng cổ mai nu phát triển bền vững.

QUẾ ANH - KIM LAN