Luật Dữ liệu: Bước ngoặt quan trọng trong bảo vệ, quản lý dữ liệu ở Việt Nam

Talkshow có sự góp mặt của nhiều cán bộ quản lý, chuyên gia, khách mời uy tín trong lĩnh vực

Tại sự kiện, các chuyên gia đã chia sẻ những thông tin cần biết về Luật Dữ liệu, giúp người dân, các DN công nghệ, DN ứng dụng có dữ liệu người dùng lớn (như ngân hàng, viễn thông, hàng không, bán lẻ)… hiểu, nắm bắt và thực thi đúng các quy định khi Luật Dữ liệu có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Talkshow quy tụ nhiều diễn giả, khách mời, chuyên gia uy tín trong ngành, như ông Lâm Đình Thắng (Giám đốc Sở TT&TT TP HCM, nay là Sở KH&CN), ông Nguyễn Đình Thắng (Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam), ông Lâm Nguyễn Hải Long (Chủ tịch Hội Tin học TP HCM), ông Nguyễn Mạnh Cường (Phó Chánh Văn phòng Bộ KH&CN - Giám đốc Văn phòng phía Nam), ông Vũ Anh Tuấn (Tổng Thư ký Hội Tin học TP HCM), Tiến sỹ - Luật sư Đặng Thị Thu Huyền (Trưởng khoa Luật, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, nguyên Phó Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT)… cùng lãnh đạo các Sở ban ngành, cơ quan thông tấn báo chí.

Đông đảo doanh nghiệp quan tâm, tham gia Tọa đàm

“Cộng đồng DN chờ đợi Luật về dữ liệu đã lâu lắm rồi”

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Anh Tuấn (Tổng Thư ký Hội Tin học TP HCM) cho biết, talkshow được tổ chức với mong muốn và mục đích truyền thông về Luật Dữ liệu sẽ có hiệu lực từ 1/7/2025.

“Chúng ta đều biết các DN công nghệ, DN sở hữu nhiều dữ liệu, những Cty điều hành mảng data center (trung tâm dữ liệu), hosting, y tế, giáo dục, bán lẻ… thì cơ sở dữ liệu (CSDL) rất nhiều. Trong thời gian qua, sau khi Luật Dữ liệu đã được Quốc hội thông qua, chúng tôi rất mong muốn tìm hiểu Luật Dữ liệu như thế nào, phải làm gì để đến khi Luật có hiệu lực và thực thi; sẽ tuân thủ đúng, bảo đảm được quyền lợi của người dùng trên mạng xã hội; là vấn đề được báo chí nói rất nhiều. Một vấn đề nữa, các đơn vị đang sở hữu các CSDL đó phải làm gì để bảo vệ CSDL; và trách nhiệm, quyền lợi, quyền hạn đến đâu”, ông Tuấn nói.

Ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Thư ký Hội Tin học TP HCM

Ông Tuấn cho biết talkshow này là số đầu tiên trong một chuỗi các số sắp tới để đi sâu vào các lĩnh vực pháp luật liên quan sở hữu trí tuệ, quyền riêng tư trên không gian mạng; cũng như bảo vệ quyền lợi người dân, người dùng trên mạng internet.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, chia sẻ: “Là một người tham gia trong Hội Tin học Việt Nam, cũng là đại diện một DN, thì cộng đồng DN chúng tôi chờ đợi Luật về dữ liệu đã lâu lắm rồi. Xưa nay làm, mọi người thường nói: “Ai có thông tin và xử lý thông tin nhanh nhất thì người đó là “bá chủ thế giới”. Bây giờ chúng ta hay nói, dữ liệu là tài nguyên. Và tài nguyên thì phải khai hoang, khai phá. Đến thời kỳ trí tuệ nhân tạo Ai, rõ ràng không có dữ liệu thì có lẽ có hỏi AI cũng chỉ biết lắc đầu. Điều đó cho thấy dữ liệu quan trọng như thế nào. Và từ ngày 1/7, những quy định pháp luật về dữ liệu sẽ có hiệu lực để chúng ta biết được làm gì với dữ liệu, sử dụng dữ liệu như thế nào cho đúng và phục vụ cho từng mục đích phát triển DN, quốc gia và khu vực, hướng tới chuyển đổi dữ liệu xuyên quốc gia”.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam

Theo ông Thắng, trên nền tảng số, mỗi cá nhân cũng là một kho dữ liệu. “Dữ liệu là nền tảng cho chuyển đổi số (CĐS), vì nếu chuyển đổi số (CĐS) mà không có dữ liệu thì không thể làm gì. Đây vừa là nền tảng, vừa là công cụ, phương tiện, vừa là nguyên liệu để tạo ra sự phát triển của nền kinh tế”.

Đại diện báo PLVN tại talkshow, Phó Tổng Biên tập Vũ Hồng Thúy nhận định trong lĩnh vực CSDL, thì Luật Dữ liệu là luật gốc, luật mới, điều chỉnh toàn bộ các vấn đề liên quan đến dữ liệu, nên đạo luật này không chỉ quan trọng mà còn rất mới mẻ.

“Làm thế nào để mọi người hiểu được thế nào là dữ liệu chung, dữ liệu riêng, dữ liệu gốc… Và khi chúng ta đã xác định dữ liệu là tài nguyên, tài sản thì sẽ có người giàu lên từ dữ liệu, có người vi phạm pháp luật vì khai thác không đúng dữ liệu, tài nguyên đó. Vậy thì trách nhiệm của chúng ta là làm sao để truyền thông tới công chúng, tới người dân hiểu về Luật Dữ liệu; làm thế nào để làm đúng và làm giàu từ Luật Dữ liệu”, bà Vũ Hồng Thúy nhận định.

Bà Vũ Hồng Thúy, Phó Tổng Biên tập và ông Đỗ Quang Trưởng, Trưởng ban Truyền thông Đa phương tiện, Báo Pháp luật Việt Nam tham dự Tọa đàm

Luật Dữ liệu tạo nền tảng cho nền kinh tế số

Trình bày tại talkshow, Tiến sỹ - Luật sư Đặng Thị Thu Huyền (Trưởng khoa Luật, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, nguyên Phó Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT) cho biết, một trong những mục tiêu của Luật Dữ liệu là để tạo nền tảng cho nền kinh tế số; bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền lợi người tiêu dùng; khuyến khích CĐS và các ứng dụng công nghệ bảo mật; đồng thời xây dựng môi trường dữ liệu an toàn và minh bạch cho tất cả các tổ chức và DN.

Tiến sỹ - Luật sư Đặng Thị Thu Huyền (Trưởng khoa Luật, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, nguyên Phó Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT)

“Luật Dữ liệu là bước ngoặt quan trọng trong việc bảo vệ và quản lý dữ liệu ở Việt Nam. DN cần chủ động tuân thủ luật để bảo vệ dữ liệu cho DN và cá nhân, duy trì sự phát triển bền vững trong môi trường CĐS. Ngoài ra, Luật Dữ liệu tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho DN và cá nhân trong việc chia sẻ, sử dụng và bảo vệ dữ liệu một cách an toàn”, bà Huyền nói.

Ở góc nhìn của mình, ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, cho rằng: “Dữ liệu là mỏ vàng, là nền tảng để khai thác. Đây là cơ hội mở ra để các DN nắm bắt, chia sẻ. Chúng ta cần khách hàng, cần dữ liệu, đặc biệt với những đơn vị thương mại hoặc kinh doanh mới để tận dụng bán được hàng tốt nhất và nhanh nhất. Và khi có dữ liệu thì phải cố gắng thực hiện đúng quy định, phát triển lên để kinh doanh dữ liệu, lên sàn. Đến ngày 1/7 Luật Dữ liệu mới có hiệu lực, nhưng ngay bây giờ chúng ta cần chuẩn bị sẵn sàng để kiếm tiền”.

Tại talkshow, có nhiều ý kiến thảo luận sôi nổi của các chuyên gia, khách mời. Ông Thành Nhân đặt câu hỏi về việc theo Luật Dữ liệu, thì thông tin nào DN được cung cấp, hay mua bán? Tiến sỹ Thu Huyền cho biết, Luật Dữ liệu chưa có quy định cụ thể về điều này. “Dữ liệu nào dùng chung, dữ liệu liên quan đời tư cá nhân hay quốc phòng an ninh, luật mới quy định về nguyên tắc, và chúng ta cần chờ văn bản dưới Luật, văn bản hướng dẫn, để biết cụ thể”.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Tọa đàm

Ông Nguyễn Trọng, nguyên Chủ tịch Hội Tin học TP HCM mong muốn giải đáp vấn đề công nhận dữ liệu là tài sản để quản lý thì bây giờ luật mới quy định, và những ai, nhà đầu tư, cá nhân, DN, địa phương nào có thể tạo nên tài sản vô hình này?

Theo giải đáp của Tiến sỹ Huyền, về mặt chủ thể, chỉ có tổ chức mới được đưa thông tin lên sàn, có thể thu thập và bán, nhưng cá nhân thì chưa. “Cơ sở pháp lý là có rồi, cụ thể bán mua thế nào, giá cả ra sao, như chúng ta vừa thắc mắc, thì phải chờ hướng dẫn. Giá thì do thị trường quyết định và ít nhất có sàn và đưa được lên sàn, còn mua hay không là do người mua quyết định, Nhà nước có thể không can thiệp. Giống như bây giờ chúng ta đấu thầu công khai; thì dữ liệu sau này cũng vậy, các gói về dữ liệu, thông tin, sở thích, thu nhập… sau này có sàn sẽ có định vị giống như son phấn, mỹ phẩm, quần áo, giày dép…”.

Ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Dữ liệu, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025 (Luật số 60/2024/QH15).

Luật Dữ liệu có 5 chương, 46 Điều, quy định về dữ liệu số (DLS); xây dựng, phát triển, bảo vệ, quản trị, xử lý, sử dụng DLS; Trung tâm dữ liệu quốc gia; CSDL tổng hợp quốc gia; sản phẩm, dịch vụ về DLS; quản lý nhà nước về DLS; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động về DLS.

Luật áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam; cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam; cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động DLS tại Việt Nam.

Luật quy định dữ liệu là tài nguyên, nhà nước có chính sách huy động mọi nguồn lực để làm giàu dữ liệu, phát triển dữ liệu trở thành tài sản; quyền của chủ sở hữu dữ liệu với dữ liệu là quyền tài sản theo quy định của pháp luật về dân sự.

Trong các trường hợp ứng phó với tình trạng khẩn cấp; khi có nguy cơ đe dọa quốc phòng, an ninh nhưng chưa đến mức ban bố tình trạng khẩn cấp; thảm họa; phòng, chống bạo loạn, khủng bố thì tổ chức, cá nhân phải cung cấp dữ liệu cho cơ quan Nhà nước khi có yêu cầu của cơ quan thẩm quyền mà không cần chủ thể dữ liệu đồng ý.

Theo luật, việc quản lý, phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới về dữ liệu sẽ góp phần thiết lập thị trường dữ liệu, thúc đẩy CĐS trong các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế, chuyển đổi phương thức giao tiếp giữa cơ quan nhà nước với tổ chức, cá nhân và các quan hệ xã hội trên môi trường số.

Theo luật, sàn dữ liệu là nền tảng cung cấp tài nguyên liên quan đến dữ liệu để phục vụ nghiên cứu, phát triển khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; là môi trường để giao dịch, trao đổi dữ liệu và các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu. Luật cũng quy định một số loại dữ liệu không được phép giao dịch.

Nhã An