Loạt rapper hát bài lời lẽ thô tục: Nhạc rap hay 'rác'?

Sự méo mó của nhiều tác phẩm nhạc rap

Nhạc rap, từ khi xuất hiện, đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền văn hóa âm nhạc toàn cầu. Được biết đến với sự mạnh mẽ, tự do và phản kháng, rap đã là tiếng nói của những người trẻ thể hiện quan điểm, suy nghĩ về xã hội. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một xu hướng đáng lo ngại đã xuất hiện trong cộng đồng rap đó là sự lan rộng của các bài được gọi là “rap diss” (chỉ trích, công kích).

Những bài rap “diss” nói chung hay những bài hát rap hiện nay, thay vì là những tác phẩm nghệ thuật đậm tính sáng tạo và phản ánh xã hội, nhưng lại thường xuyên lạm dụng lời lẽ thô tục, chửi bới và xúc phạm đối thủ. Đôi khi, mục đích của những ca khúc này không phải là để thể hiện sự sáng tạo hay khả năng ngôn ngữ độc đáo, mà chỉ đơn giản là công kích, đả kích lẫn nhau.

Những câu rap chứa đầy từ ngữ tục tĩu, chửi bới của những bài hát này, không chỉ làm xấu đi hình ảnh của nghệ sĩ mà còn khiến người nghe phải đặt câu hỏi về chất lượng âm nhạc mà họ đang thưởng thức. Liệu đây có phải là "nhạc rap" thực sự, hay chỉ là "nhạc rác" được ngụy trang dưới vỏ bọc của sự nổi loạn và phản kháng?

Gần đây nhất, nam streamer Độ Mixi đã lên tiếng đưa sự việc bị xúc phạm bởi những bài hát rap ra pháp luật.

Có thể kể đến, năm 2021, ca khúc "Censored" gây tranh cãi trong dư luận của rapper Chị Cả (tên thật Đinh Thanh Tùng). Bản rap chứa nội dung dung tục, nói về mối quan hệ loạn luân bố chồng – nàng dâu. Ngoài “Censored” của Chị Cả, "Thích Ca Mâu Chí" của nhóm “Rap Nhà Làm” cũng gây bức xúc dư luận với nội dung báng bổ Phật giáo.

Hay năm 2022, Bình Gold (tên thật Vũ Xuân Bình ) một rapper nổi tiếng cũng từng bị chỉ trích nặng nề khi ra hàng loạt các bài hát, MV có nội dung thô tục như: Bốc bát họ, Ông bà già tao lo hết, Trơn, Quan hệ rộng, Lái máy bay, Vết xe đổ... sau đó nam rapper này cũng phải ẩn các video trên khỏi kênh YouTube của mình.

Cuối tháng 12/2023, rapper B Ray (tên thật Trần Thiện Thanh Bảo) cũng gây xôn xao với ca khúc mới “Để ai cần”. Bài hát này có phần lời nhạy cảm, trù ẻo phụ nữ: Anh mong em đánh bại được ung thư/ Chỉ để bị ung thư thêm lần nữa), hay gặp xui rủi (Tính chuyện gì cũng không thành), trù ẻo (Chúc em khi bệnh không người thăm...).

Hay gần nhất, tháng 3/2025, rapper 1only (tên thật Phạm Nhật Thành) đã có một bài rap với những lời lẽ xúc phạm, phân biệt dân tộc, vùng miền và công kích đời tư của gia đình streamer Độ Mixi (tên thật Phùng Thanh Độ) khi thi đấu ở giải đấu Dissneeland. Sau đó, rapper này lên tiếng xin lỗi, tuyên bố rút khỏi nhóm rap và cộng đồng. Trên mạng xã hội, streamer Độ Mixi cho biết, anh đã làm việc với luật sư và sẽ đưa vụ việc này ra pháp luật xử lý.

Cần loại bỏ “nhạc rác”

Nhạc rap diss, với những lời lẽ cay độc và những cuộc đối đầu vô nghĩa, thực sự xứng đáng bị chỉ trích là "nhạc rác". Nó không chỉ làm tổn thương người khác mà còn gây tác động tiêu cực đến văn hóa âm nhạc và xã hội. Đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận lại vai trò của âm nhạc trong đời sống, thay vì tiếp tục tiếp tay cho những sản phẩm âm nhạc chỉ biết "nói xấu" và hạ thấp giá trị con người.

Ngoài ra, việc dùng âm nhạc để công kích cá nhân, xúc phạm đối thủ có thể khiến người nghe quên đi giá trị cốt lõi của âm nhạc, đó là nghệ thuật. Thay vì sáng tạo ra những sản phẩm âm nhạc mang giá trị tinh thần cao, những ca khúc rap diss có thể rơi vào tình trạng hạ thấp giá trị nghệ thuật, làm mất đi sự tôn trọng với người khác trong cộng đồng âm nhạc.

Cùng với đó, ca khúc rap diss còn khai thác yếu tố phân biệt, đả kích đối phương bằng những lời lẽ không chỉ xúc phạm mà còn mang tính phân biệt chủng tộc, giới tính, hay các đặc điểm cá nhân khác. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng của nghệ sĩ mà còn dễ dàng kích động những ý tưởng tiêu cực trong cộng đồng, gây ra những cuộc tranh cãi và chia rẽ không cần thiết.

Đặc biệt, những sản phẩm âm nhạc “rác” này không chỉ có ảnh hưởng đến cộng đồng hip-hop mà còn lan rộng ra xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Họ dễ dàng bị cuốn hút bởi những ca từ bạo lực, cay nghiệt và dễ dàng bắt chước theo. Điều này có thể khiến cho các bạn trẻ có cái nhìn lệch lạc về giá trị của âm nhạc và những hành vi ứng xử xã hội. Thay vì học hỏi được từ âm nhạc những bài học về tình yêu, sự hòa hợp, hoặc những giá trị nhân văn, họ lại chỉ tiếp nhận những thông điệp gây chia rẽ và hận thù.

Có thể nói, ngoài những rapper và những bài hát thô tục, thì đâu đó ở Việt Nam vẫn có những rapper Việt Nam chân chính, đã tìm cách mang lại những thông điệp tích cực về việc sống chân thành và có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng. Những lời rap của họ không chỉ phản ánh những khó khăn mà còn chỉ ra cách để vượt qua chúng.

Những giá trị tốt đẹp mà rapper Việt Nam mang lại không chỉ dừng lại ở những bài hát hấp dẫn mà còn nằm ở việc họ sử dụng âm nhạc như một công cụ để truyền tải thông điệp về sự sống, sự tự do, sự sáng tạo và tình yêu thương. Trong đó tiêu biểu phải kể đến như: Đen Vâu, Suboi, Karik, Big Daddy...

Hơn hết, hãy để âm nhạc trở thành một công cụ xây dựng và kết nối, truyền tải đi những thông điệp tốt đẹp của cuộc sống thay vì những lời nhạc tiêu cực không đáng có. Từ đó hướng tới một nền văn hóa âm nhạc tích cực và xây dựng hơn.

Tiến Phòng