Loạt giải pháp giữ vị thế ngành sầu riêng Việt Nam

Xuất khẩu sầu riêng sụt giảm

Theo số liệu ước tính của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 120-130 triệu USD, với khối lượng xuất khẩu ước tính 35.000 tấn.

Thu hoạch sầu riêng tại miền Tây Nam Bộ. Ảnh: Đoàn Xá

Những tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc ghi nhận mức sụt giảm mạnh, chỉ đạt khoảng 20% kế hoạch đề ra. Hệ quả không chỉ khiến chỉ tiêu chung của toàn ngành bị ảnh hưởng, mà còn kéo giá sầu riêng trong nước xuống thấp, giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ghi nhận tại các nhà vườn ngày 8/5, giá sầu riêng được các vựa thu mua tại Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ phổ biến ở mức 50.000 - 53.000 đồng/kg (loại A), 35.000 - 38.000 đồng/kg (loại B), loại C và D từ 25.000 - 28.000 đồng/kg đối với giống Ri 6. Sầu riêng Monthong (Thái, Dona) ở mức 70.000 đồng/kg (loại A), 50.000 đồng/kg (loại B) và 35.000 - 37.000 đồng/kg (loại C). Còn giá sầu riêng mua xô tại vườn, tùy chất lượng sẽ xoay quanh 30.000 - 35.000 đồng/kg (Ri 6) và 50.000 đồng/kg (Monthong).

Đáng chú ý, hình ảnh sầu riêng được bày bán ven đường với tấm biển '30.000 đồng/kg' đang lan truyền mạnh trên mạng xã hội, gây xôn xao vì đây là mức giá thấp kỷ lục trong vòng 10 năm qua. Nhiều tài khoản rao bán sầu riêng nhà trồng, cam kết 'chín cây', 'không thuốc' với mức giá phổ biến chỉ từ 70.000-80.000 đồng/kg. Thậm chí, có người còn kêu gọi 'giải cứu sầu riêng' như một tín hiệu cảnh báo về tình trạng rớt giá nghiêm trọng.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đình Tùng - Chủ tịch HĐQT Công ty Vina T&T - cho biết, giá sầu riêng trong nước giảm mạnh do tiêu thụ khó khăn. Nguyên nhân chính vẫn là do xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc gặp khó khăn, thời gian thông quan kéo dài, nhu cầu thị trường thấp. Dù vậy, với mức giá mua tại vườn là 35.000 đồng/kg, người trồng vẫn có lãi nhưng ít hơn nhiều so với trước đây.

Thị trường Trung Quốc vẫn giữ vai trò quan trọng

Sầu riêng đang khẳng định vị thế là một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực, trong đó, thị trường Trung Quốc vẫn giữ vai trò then chốt trong chiến lược phát triển của ngành hàng này. Giá trị gia tăng khi xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc cao gấp hơn hai lần so với tiêu thụ nội địa, đóng góp tích cực vào kim ngạch nông sản.

Trước thực trạng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc sụt giảm trong những tháng đầu năm, sáng ngày 8/5, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã chủ trì cuộc họp nghe báo cáo về thực trạng công tác quản lý mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và giải pháp tăng cường hoạt động xuất khẩu sầu riêng.

Tại cuộc họp, nhiều ý kiến cho rằng, giá sầu riêng giảm sâu nguyên nhân là do thiếu cơ sở pháp lý và quy trình kiểm dịch rõ ràng; Công tác quản lý nhà nước về chất lượng và an toàn thực phẩm còn chậm chạp. Việc cấp mã số vùng trồng, phê duyệt cơ sở đóng gói và hệ thống phòng kiểm nghiệm vẫn chưa bắt kịp yêu cầu khắt khe từ phía bạn hàng Trung Quốc - thị trường tiêu thụ lớn nhưng cũng đầy rủi ro nếu thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Nhằm tháo gỡ khó khăn trước mắt, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với Cục Hải quan Trung Quốc để xử lý các vướng mắc liên quan đến những yếu tố kỹ thuật đang cản trở đáng kể dòng chảy xuất khẩu. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ cấp mã số vùng trồng, phê duyệt cơ sở đóng gói và các phòng thí nghiệm phục vụ xuất khẩu.

Bên cạnh đó, quy trình kiểm dịch thực vật cho sầu riêng sẽ được khẩn trương ban hành, làm cơ sở đánh giá lại khả năng xuất khẩu trong năm 2025 và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với thực tiễn.

Về dài hạn, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh trọng tâm cần đặt vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến quản lý xuất khẩu nông sản, trong đó bao gồm các quy định chi tiết hơn về mã số vùng trồng, điều kiện cơ sở đóng gói cũng như quy trình kiểm nghiệm, giám định chất lượng.

Cùng với đó là xây dựng, chuẩn hóa hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật từ sản xuất, thu hoạch, chế biến đến xuất khẩu. Bên cạnh đó, cần khuyến khích phát triển các dòng sản phẩm chế biến sâu, nhất là sầu riêng đông lạnh để nâng cao giá trị gia tăng và giảm lệ thuộc vào thị trường tươi.

Để hiện thực hóa các giải pháp nêu trên, một số nhiệm vụ trọng tâm được Bộ trưởng đề nghị triển khai ngay đó là: Xây dựng và ban hành thông tư hướng dẫn quy trình, thủ tục cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói; Thiết lập chương trình kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng xuất khẩu;...

"Trước bối cảnh thị trường nhiều biến động, việc giữ vững vị thế sầu riêng Việt Nam không thể chỉ dựa vào sự tăng trưởng nóng mà cần nền tảng pháp lý vững chắc, tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ và một hệ thống quản lý chủ động, minh bạch.

Do đó, các cơ quan chuyên môn phải nỗ lực hơn nữa đồng hành cùng doanh nghiệp, sát cánh với địa phương, phối hợp với các cơ quan liên quan để bảo vệ thị trường, nâng cao giá trị và từng bước xây dựng thương hiệu sầu riêng Việt Nam trên bản đồ nông sản thế giới", Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.

Nguyễn Hạnh