Loài cây kỳ lạ biết 'đi bộ', tự tìm đến nơi có nhiều chất dinh dưỡng để sinh tồn

Giữa những cánh rừng rậm rạp và ẩm ướt của Trung và Nam Mỹ, đặc biệt là tại Ecuador, tồn tại một loài cây kỳ lạ có biệt danh là “cây đi bộ”. Tên khoa học của nó là Socratea exorrhiza – một loài cọ đặc biệt khiến giới khoa học và du khách tò mò không ngớt bởi tin đồn rằng nó có thể di chuyển khỏi nơi bóng râm để tìm đến ánh sáng mặt trời.

Khác với các loài cây thông thường mọc cố định suốt đời ở một chỗ, Socratea exorrhiza sở hữu hệ thống rễ phụ dài, dày và đâm thẳng xuống đất từ phần thân cách mặt đất vài feet. Hình dáng của bộ rễ này khiến cây trông như đang đứng trên những “chiếc chân” hoặc “xúc tu”. Cũng chính từ cấu tạo đặc biệt đó mà nhiều người tin rằng cây có thể “bước đi” để tìm môi trường sống tốt hơn.

Hiện tượng này đã được một số nhà nghiên cứu, như nhà cổ sinh vật học Peter Vrsansky từ Viện Khoa học Trái đất thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Slovakia, tuyên bố từng tận mắt chứng kiến. Trong một chuyến khảo sát tại rừng nhiệt đới Ecuador, ông cho biết đã thấy cây Socratea exorrhiza mọc rễ mới về phía có ánh sáng hoặc nền đất ổn định hơn, trong khi các rễ cũ từ từ co lại và chết đi. Theo ông, toàn bộ quá trình này có thể diễn ra trong vài năm, thậm chí cây có thể dịch chuyển khoảng 2–3 cm mỗi ngày, tương đương 20 mét mỗi năm trong điều kiện lý tưởng.

Vrsansky mô tả: “Ban đầu, cây bắt đầu đâm ra những rễ mới hướng về khu vực sáng hơn hoặc đất chắc hơn. Sau đó, cây dần nghiêng người về phía các rễ mới trong khi rễ cũ không còn vai trò giữ cây đứng nữa nên sẽ bị nâng khỏi mặt đất và khô héo dần".

Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà khoa học đều đồng tình với giả thuyết này. Nghiên cứu năm 2005 của nhà sinh vật học Gerardo Avalos, Giám đốc Trung tâm Sinh thái học và Bảo tồn nhiệt đới tại Đại học Costa Rica, đã phủ nhận hoàn toàn khả năng “di chuyển” của loài cây này. Theo ông, cây cọ Socratea exorrhiza tuy có khả năng mọc thêm rễ, nhưng điều đó chỉ giúp cây thay đổi tư thế hoặc mở rộng hệ thống hút nước và dinh dưỡng, chứ không thực sự giúp nó dịch chuyển khỏi vị trí ban đầu.

Avalos chia sẻ trên tạp chí khoa học Live Science: “Không có bằng chứng khoa học nào chứng minh rằng loài cây này có thể 'đi'. Truyền thuyết về cây biết đi thực chất chỉ là một câu chuyện thú vị mà các hướng dẫn viên du lịch dùng để tăng phần hấp dẫn cho chuyến tham quan trong rừng".

Dẫu vậy, sự khác biệt trong quan điểm này vẫn khiến Socratea exorrhiza trở thành đề tài tranh luận chưa ngã ngũ trong giới sinh học thực vật. Một số người cho rằng dù cây không thực sự “di chuyển” theo nghĩa vật lý như động vật, thì hành vi mọc rễ mới hướng về phía ánh sáng cũng là một chiến lược sinh tồn linh hoạt hiếm thấy ở thực vật.

Bên cạnh khả năng gây tò mò, cây Socratea exorrhiza còn đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới. Lá của cây là nguồn thức ăn cho các loài động vật như khỉ và lười. Trong khi đó, thân cây rỗng cung cấp chỗ ẩn náu lý tưởng cho các loài côn trùng và động vật không xương sống.

Đối với người dân bản địa, loài cây này còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Lá cây thường được dùng để đan chiếu, làm mái nhà hoặc các vật dụng thủ công như giỏ đựng. Gỗ của nó, tuy không phải loại cao cấp, nhưng vẫn được khai thác để làm cột nhà hoặc làm củi đốt.

Cuối cùng, dù có thể loài cây này không thực sự “biết đi” như cách người ta vẫn kể, thì những điều kỳ lạ xoay quanh nó vẫn là một minh chứng cho sự phong phú và huyền bí của thiên nhiên vùng nhiệt đới. Với những câu chuyện nửa thực nửa hư, Socratea exorrhiza không chỉ là đối tượng nghiên cứu khoa học mà còn là biểu tượng sinh động của trí tưởng tượng và niềm say mê khám phá.

Minh Quân