Lò phản ứng hạt nhân quân sự cũ 'giải khát' năng lượng cho trung tâm dữ liệu

Theo đề xuất của công ty ở bang Texas, 2 lò quản ứng cũ từng cung cấp năng lượng cho tàu sân bay và tàu ngầm sẽ được lắp đặt tại khu phức hợp trung tâm dữ liệu đặc biệt gần Phòng thí nghiệm quốc gia Oak Ridge trên địa bàn bang Tennessee. Lò phản ứng có thể sản xuất 450 - 520 megawatt điện suốt ngày đêm, đủ cho gần 360.000 hộ gia đình hay 1 trung tâm dữ liệu cỡ lớn.

HGP Intelligent Energy tin rằng biến lò phản ứng vốn thiết kế để hoạt động ổn định trong môi trường quân sự khắc nghiệt thành nguồn năng lượng đáng tin cậy không phát thải carbon cho trung tâm dữ liệu khi lưới điện truyền thống quá tải hoàn toàn khả thi và an toàn. Trang Bloomberg cho biết tàu sân bay và tàu ngầm Mỹ thường dùng 2 loại lò A4W sản xuất bởi Westinghouse Electric, S8G sản xuất bởi General Electric. Đấu nối lại 2 lò cũ tiêu tốn khoảng 1 - 4 triệu USD/ megawatt – chỉ bằng một phần nhỏ chi phí lắp lò phản ứng mới.

Tổng vốn đầu tư dự án của HGP Intelligent Energy vào khoảng 1,8 - 2,1 tỉ USD. Công ty dự định xin bảo lãnh vay vốn từ nhà nước và chia sẻ lợi nhuận với chính phủ. Bộ Năng lượng Mỹ đang nghiêm túc xem xét.

Lò phản ứng hạt nhân quân sự là giải pháp năng lượng khả thi cho trung tâm dữ liệu - Ảnh: Colin Murty

Liệu có khả thi?

Một đề xuất táo bạo như vậy làm dấy lên tranh luận sôi nổi. Người ủng hộ cho rằng đây là giải pháp giúp rút ngắn cả thời gian, tiền bạc lẫn công sức. Xây dựng nhà máy điện hạt nhân hay nhà máy nhiệt điện hoàn toàn mới mất nhiều năm, phải xin giấy phép với chi phí vô cùng lớn. Dùng lại lò phản ứng quân sự cũ rút ngắn đáng kể quá trình, HGP Intelligent Energy cho biết giai đoạn đầu tiên của dự án có thể được khởi động sớm nhất vào năm 2029.

Tuy nhiên, giới chuyên gia lại bày tỏ lo ngại. Họ lưu ý lò phản ứng quân sự được tối ưu hóa cho hệ thống đẩy hơn là cung cấp điện lưới, sử dụng nhiên liệu được làm giàu cao đầy rủi ro. Muốn sử dụng trong môi trường dân sự phải thiết kế lại cũng như xem xét tính an toàn.

Theo trang Techzine, về mặt kỹ thuật việc tái sử dụng lò phản ứng không phải thách thức không thể vượt qua. Thách thức lớn nhất nằm ở quy định. Hạ tầng hạt nhân quân sự nằm ngoài khuôn khổ hiện hành về sản xuất năng lượng dân sự, hơn nữa số lò phản ứng này được niêm phong và sử dụng nhiên liệu làm giàu cao chứ không tuân thủ loạt quy định cấp phép hiện hành.

Xu hướng tìm đến điện hạt nhân

Đề xuất nêu trên phản ánh xu hướng tìm đến điện hạt nhân như nguồn năng lượng đáng tin cậy lại ít phát thải phục vụ nền kinh tế số đang mở rộng, bất kể còn lo ngại về tính khả thi, chi phí lẫn khả năng kiểm soát.

Gần như không “ông lớn” công nghệ nào đứng ngoài cuộc đua. Microsoft ký thỏa thuận 20 năm để tái khởi động lò phản ứng tại Three Mile Island (Pennsylvania), dự kiến cung cấp hơn 800 megawatt vào năm 2028. Google đầu tư giai đoạn đầu vào Elementl Power cho 3 địa điểm xây dựng lò phản ứng tại Mỹ (tổng công suất 1,8 gigawatt) và mua 500 megawatt từ nhiều lò phản ứng module nhỏ của Kairos Power. Amazon đầu tư 500 triệu USD vào X-energy để phát triển lò phản ứng module nhỏ Meta ký hợp đồng mua 1,1 gigawatt điện hạt nhân từ Trung tâm Năng lượng sạch Clinton (Illinois) của Constellation Energy.

Cam kết giảm phát thải cộng thêm nhu cầu AI ngày càng cao là 2 động lực thúc đẩy chính, nguồn điện truyền thống không còn đủ sức đáp ứng. Công nghệ hạt nhân đã chứng kiến không ít tiến bộ vượt bậc, lò phản ứng được thu nhỏ và thiết kế dưới dạng module dễ lắp đặt, năng lượng nhiệt hạch (fusion) được đánh giá an toàn hơn năng lượng phân hạch (fission) giúp giảm bớt nỗi lo.

Cẩm Bình