Liberia: Quản lý tài nguyên rừng cộng đồng yếu kém, sai mục đích

Rừng cộng đồng chưa được quản lý chặt chẽ. Ảnh: ST

Rừng cộng đồng bị sử dụng sai mục đích

GAC đã tiến hành một cuộc kiểm toán hoạt động đánh giá về việc quản lý rừng cộng đồng tại Liberia trong giai đoạn 2018 - 2023; đồng thời lên án Cơ quan Phát triển lâm nghiệp (FDA) và các lãnh đạo quản lý rừng cộng đồng để xảy ra tình trạng quản lý yếu kém và sử dụng sai mục đích các tài nguyên rừng cộng đồng trên diện rộng.

Kết quả kiểm toán của GAC cho thấy, các văn phòng khu vực của FDA thiếu các nguồn lực cần thiết và không thực hiện thẩm quyền được giao để giám sát, thực hiện hiệu quả các chương trình theo CFMA. Do đó, các cộng đồng đang mất đi đáng kể các nguồn tài nguyên rừng do hoạt động cưa xẻ bất hợp pháp và canh tác rừng không được quản lý chặt chẽ.

GAC dẫn chứng, đất rừng cộng đồng, đặc biệt là ở các quận Grand Gedeh và Sinoe, đã bị nông dân trồng ca cao xâm phạm. Đáng chú ý, khoảng 19.018 hécta trong tổng số 42.484 hécta rừng cộng đồng Neezonnie đã bị hư hỏng, gây ảnh hưởng đến nhiều khu rừng khác ở các vùng lân cận.

Ngoài ra, GAC còn nhấn mạnh đến trách nhiệm giải trình tài chính yếu kém tại các trạm kiểm soát của FDA trên khắp cả nước. Các khoản tiền thu được tại những điểm này không được báo cáo cho cán bộ kiểm lâm khu vực, cũng không được đưa vào Báo cáo tài khoản hợp nhất của Chính phủ Liberia. Việc giải ngân các khoản tiền này cũng không được hướng dẫn từ trước.

Trong số 3 triệu USD doanh thu ước tính từ rừng cộng đồng trong giai đoạn 2018 - 2023, khoảng 56,5% được báo cáo dùng cho chi phí đi lại trong nước, nhiên liệu và chi phí cho các trạm kiểm soát… Số tiền còn lại vẫn chưa được báo cáo đã chi cho những mục đích gì.

FDA cũng bị chỉ trích vì đã không tiến hành thẩm định trước khi phê duyệt các thỏa thuận của bên thứ ba, dẫn đến việc trao hợp đồng cho các đơn vị khai thác gỗ yếu kém, không có khả năng hoàn thành nghĩa vụ. Tính đến tháng 12/2023, có 53 CFMA đã được phê duyệt, trong đó 32 hợp đồng liên quan đến hợp đồng sử dụng dịch vụ của bên thứ ba. Tuy nhiên, chỉ 14 trong số các hợp đồng này có hiệu lực, còn lại 18 hợp đồng không có hiệu lực do các đơn vị khai thác vỡ nợ hoặc không đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Ngoài ra, GAC phát hiện rằng, chi phí khai thác gỗ từ rừng cộng đồng thường không được thanh toán đúng hạn. Từ ngày 01/01/2018 đến ngày 31/12/2023, tổng số 559.681 mét khối gỗ đã được khai thác, tương đương với 935.999 USD. Các khoản tiền này sẽ được phân phối cho 28 CFMA; tuy nhiên, chỉ có 4 CFMA nhận được khoản thanh toán một phần với tổng số tiền chỉ là 82.610 USD.

Củng cố hoạt động để quản lý rừng hiệu quả

Báo cáo của GAC lưu ý, các CFMA liên quan đến việc sử dụng dịch vụ của bên thứ ba hầu như không được quản lý. Đặc biệt, các điều khoản trong quy định của Luật Cải cách lâm nghiệp quốc gia cũng hiếm khi được thực thi. Việc quản lý yếu kém và cơ chế thực thi không hiệu quả đã cho phép một số nhà khai thác từ bỏ hoạt động khai thác gỗ mà không cần thông báo trước, để lại một lượng lớn gỗ bỏ hoang trong rừng, tại các kho, bãi gỗ và cảng.

GAC cũng chỉ ra sự không nhất quán giữa các kế hoạch quản lý rừng cộng đồng và Bộ luật về khai thác rừng, làm suy yếu các nỗ lực ở cấp quốc gia trong việc hướng tới quản lý rừng bền vững. Việc quản lý rừng cộng đồng luôn được các bên thứ ba tìm kiếm, tranh giành nhiều nhất. Tuy nhiên, GAC bày tỏ lo ngại khi việc tiếp tục khai thác gỗ mà không được giám sát chặt chẽ sẽ đe dọa đến nhiều động vật hoang dã và đa dạng sinh học.

Một nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng rừng cộng đồng không được quản lý hiệu quả là nạn biển thủ doanh thu và ngân sách. Doanh thu từ rừng bị biển thủ, quản lý lơ là là do năng lực hạn chế của các quan chức và hệ thống kiểm soát, quản lý chi tiêu yếu kém. Nhiều nhà lãnh đạo chịu trách nhiệm phê duyệt ngân sách lâm nghiệp không có bằng cấp liên quan, không được đào tạo đúng lĩnh vực. Điều này khiến họ gặp nhiều khó khăn và dễ mắc phải sai phạm trong quản lý tài chính.

Báo cáo của GAC đưa ra khuyến nghị, FDA cần củng cố lại đội ngũ lãnh đạo rừng cộng đồng, cần thực thi việc nộp báo cáo tài chính hằng quý đúng thời hạn. Bởi hiện nay, các báo cáo tài chính được nộp đều thiếu thông tin chi tiết và xác minh bắt buộc từ FDA, làm giảm hiệu quả của công tác giám sát và trách nhiệm giải trình trong việc quản lý rừng cộng đồng của Liberia./.

(Theo GAC và FrontPage Africa)

Tuệ Lâm