Làm thế nào để có 2 triệu doanh nghiệp tư nhân?

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Nguyễn Văn Thân chia sẻ với Tuần Việt Nam.

Thưa ông, ông có thể nói gì về tình hình hiện nay của khu vực doanh nghiệp tư nhân, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, mà ông là đại diện?

Ông Nguyễn Văn Thân: Tình hình của các doanh nghiệp tư nhân tham gia thị trường đang có xu hướng giảm và tinh thần khởi nghiệp, kinh doanh cũng thiếu tích cực. Minh chứng là ngay trong tháng 1/2025 đã có tới 58,3 nghìn doanh nghiệp rời khỏi thị trường. Trước dịch Covid-19, tỷ lệ doanh nghiệp tham gia thị trường trên doanh nghiệp rời bỏ thị trường là 1,5 thì hiện nay tỷ lệ này đã giảm xuống còn 1,2.

Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân đang vươn lên mạnh mẽ, đóng góp khoảng 50% GDP và đặc biệt là tạo ra hơn 82% việc làm. Trong đó, khối doanh nghiệp tư nhân trong nước chiếm tỷ trọng 28% GDP, cao hơn tất cả các khu vực kinh tế khác, bao gồm cả khối FDI. Điều này chứng tỏ các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với khu vực này đã phát huy hiệu quả.

Đất nước ta đang bước vào Kỷ nguyên mới với mục tiêu tăng trưởng cao. Với đóng góp của kinh tế tư nhân tới 50% GDP, thì khu vực này tăng trưởng bền vững ở mức 2 con số sẽ giúp mục tiêu tăng trưởng trên 8% vào năm 2025 và 2 con số vào năm 2026-2030 có thêm động lực để thành công.

Ông hy vọng các giải pháp gì từ góc độ chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ khu vực này vươn lên?

Về chính sách tài khóa, tôi mong muốn Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa đổi Luật thuế Thu nhập Doanh nghiệp để giảm thuế cho toàn bộ khối doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) để nuôi dưỡng nguồn thu, hỗ trợ họ tái đầu tư vào sản xuất - kinh doanh. Luật Hỗ trợ DNNVV đã quy định “DNNVV được áp dụng có thời hạn mức thuế suất thu nhập doanh nghiệp thấp hơn mức thuế suất thông thường”, tuy nhiên đến nay chưa có chính sách cụ thể nào triển khai điều luật này.

Ông Nguyễn Văn Thân phát biểu tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam ngày 27/02 vừa qua. Ảnh: VGP

Hiện nay, dự thảo Luật thuế Thu nhập Doanh nghiệp (sửa đổi) đang trình Quốc hội đề xuất theo hướng: áp dụng 15% cho doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ và 17% cho doanh nghiệp có doanh thu từ 3-50 tỷ.

Chúng tôi thấy, đề xuất này chưa thực tiễn vì đa phần doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ không có lãi, trong khi đó đề xuất chỉ áp dụng với một bộ phận DNNVV, chưa có tính khuyến khích cho cả cộng đồng DNNVV Việt Nam.

Vì thế, chúng tôi kiến nghị Chính phủ nghiên cứu, đề xuất giảm thuế Thu nhập Doanh nghiệp xuống từ 15-17% với toàn bộ DNNVV Việt Nam; đồng thời cần sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV để doanh nghiệp sớm được thụ hưởng những chính sách hỗ trợ khác của Nhà nước một cách hiệu quả.

Còn về tiền tệ, chúng tôi mong muốn có chính sách sách khuyến khích các ngân hàng đẩy mạnh hình thức cho vay thế chấp dựa trên tài sản hình thành trong tương lai. Hiện nay chỉ có khoảng 30-35% DNNVV có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng bằng tài sản thế chấp hiện có, trong khi đó, chỉ lác đác một vài ngân hàng thực hiện cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai với cách cho vay nhỏ giọt. Nếu doanh nghiệp được cho vay theo hình thức này, họ sẽ tiếp cận được nguồn vốn rất lớn.

Thưa ông, mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp năm 2020 và 1,5 triệu doanh nghiệp năm 2025 dường như đã lỡ. Theo ông, cần làm gì để đạt được mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp năm 2030?

Tôi cho rằng có nhiều cách, ví dụ áp dụng cách điều hành “khoán tăng trưởng” cho địa phương mà Chính phủ đã áp dụng. Chính phủ nên giao chỉ tiêu (KPI) về phát triển DNNVV cho các địa phương, các địa phương sẽ phải ra sức cải thiện môi trường kinh doanh, trải thảm đỏ cho các doanh nghiệp. Chúng tôi sẵn sàng theo dõi, giám sát, đánh giá việc thực hiện chỉ số này cho Chính phủ, Thủ tướng.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; ít nhất 30% chi phí kinh doanh, đặc biệt là hải quan, chi phí tuân thủ quy định, chi phí không chính thức, và bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết mà hiện nay vẫn tồn tại khoảng 16.000 giấy phép con. Đây là những chỉ tiêu KPI rất cụ thể mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đặt ra.

Bên cạnh đó, cần tạo lập niềm tin kinh doanh. Tôi cho rằng, cần có các chế tài phù hợp đối với doanh nhân, doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước thay vì cấm họ xuất cảnh. Những vi phạm mang tính chất kinh tế, dân sự nên xử lý bằng hình thức khắc phục hậu quả kinh tế hoặc các hình thức hành chính khác. Mục tiêu là nâng cao tinh thần thượng tôn pháp luật nhưng đồng thời cũng giảm bớt tâm lý lo ngại cho doanh nhân, doanh nghiệp.

Như vậy, mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp trong 5 năm tới có thể hoàn thành được.

Rất nhiều doanh nghiệp bất động sản đang mong muốn tháo gỡ khó khăn. Ông có thể nói gì?

Các doanh nghiệp bất động sản đang gặp khó khăn trong việc định giá đất. Có nhiều dự án sắp được triển khai đã và đang chờ, gây ra lãng phí thời gian và nguồn lực. Vì thế, nếu Chính phủ nên quy định giá thu tiền sử dụng đất 10-12% trên giá bán bất động sản theo thị trường sẽ tháo gỡ khó khăn này.

Bên cạnh đó, quy định về trần lãi 10% đối với các dự án nhà ở xã hội cũng rất khó cho các nhà đầu tư không phù hợp với thực tiễn. Tôi cho là cần có các biện pháp thị trường để khuyến khích nhà đầu tư.

Rất nhiều dự án bất động sản đang vướng pháp lý. Đó là các dự án đang triển khai hay đã hoàn thành, thậm chí đã bán cho người dân. Các dự án này đằng nào cũng phải xử lý, đặc biệt là các dự án đã bán nhà cho dân, mà xử lý sớm sẽ giúp các doanh nghiệp, người dân có thêm động lực để tiếp tục đầu tư phát triển.

Tới đây, đất nước sẽ có rất nhiều các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Đâu là cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thưa ông?

Điều này phụ thuộc rất lớn vào các chính sách tới đây của Chính phủ, và nhất là các doanh nghiệp lớn. Nếu có quy định cụ thể để các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước khi tham gia các dự án trọng điểm quốc gia như dự án đường sắt, đường bộ cao tốc và cảng hàng không… phải dành ít nhất 30% giá trị đơn hàng cho DNNVV tham gia là tốt nhất. Chúng tôi mong muốn như vậy.

Bên cạnh đó, cần có chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp FDI theo tỷ lệ nội địa hóa. Nếu họ có tỷ lệ nội địa hóa ít nhất là 30% và các mức ưu đãi sẽ tăng dần tương ứng theo mức tăng tỷ lệ nội địa hóa thì có thêm không gian cho DNNVV phát triển.

Tư Giang

Lan Anh