Làm mới VN30, chuẩn bị cho bước chuyển mình của thị trường chứng khoán

Nâng cấp rổ VN30

Ngày 30-12-2024, Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM (HOSE) ban hành Quy tắc xây dựng và quản lý bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0. Trong đó, một số nội dung thay đổi có thể sẽ tác động đến việc sàng lọc các chỉ số, gồm VN30.

Với riêng nhóm VN30, ông Bùi Văn Huy, Giám đốc chi nhánh TPHCM, Công ty chứng khoán DSC cho biết, HOSE đã bổ sung quy định về lợi nhuận sau thuế cho các cổ phiếu trong VN30. Cổ phiếu nào có lợi nhuận âm sẽ bị loại. Cổ phiếu có lợi nhuận dương nhưng có vấn đề lưu ý từ kiểm toán sẽ được Hội đồng chỉ số xem xét.

Về giới hạn tỷ trọng ngành trong VN30, ngưỡng giới hạn tỷ trọng vốn hóa cho một cổ phiếu đơn lẻ, một nhóm cổ phiếu có liên quan và một nhóm cổ phiếu cùng ngành lần lượt là 10%, 15% và 40%.

Quy định này, theo ông Huy, sẽ góp phần ổn định cơ cấu ngành và hạn chế việc một ngành chiếm tỷ trọng quá nhiều trong rổ chỉ số như hiện nay, khi tỷ trọng nhóm ngân hàng trong VN30 chiếm trên 54% tính tới 31-12-2024.

Thực tế, việc các chỉ số chịu ảnh hưởng lớn từ nhóm ngành ngân hàng đã xảy ra từ rất lâu trên TTCK Việt Nam. Điều này dẫn đến tình trạng, khi cổ phiếu ngân hàng tăng, còn phần lớn cổ phiếu nhóm ngành khác giảm giá, thì thị trường vẫn có thể kết phiên với trạng tháng tăng điểm, tức “xanh vỏ, đỏ lòng”.

Điển hình là năm 2024, chỉ số VnIndex tăng hơn 10% so với năm 2023, nhưng nhiều nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường thua lỗ, vì ngoài ngân hàng và một số nhóm cổ phiếu riêng lẻ, đa phần các cổ phiếu trên thị trường đều duy trì hiệu suất sinh lời thấp hoặc giảm giá.

“Việc giới hạn tỷ trọng trong các nhóm ngành sẽ giúp VN30 không quá phụ thuộc vào một nhóm ngành và khắc phục sự bất hợp lý trong cơ cấu các nhóm ngành”, ông Huy nhận định.

Tỷ trọng vốn hóa thị trường theo ngành của các cổ phiếu trong nhóm VN30 tính tới ngày 31-12-2024. Nguồn: HoSE

Bổ sung, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho biết, tiêu chí thanh khoản, với hai yếu tố là khối lượng giao dịch và giá trị giao dịch của cổ phiếu đã được nâng cao tại bộ chỉ số HOSE-Index mới, đặc biệt là rổ chỉ số VN30. Điều này là quan trọng, bởi tiêu chí thanh khoản thường yếu tố nền tảng được xem xét khi xây dựng các chỉ số và là tiêu chí quan trọng của các quỹ ETF.

“Việc tăng tính thanh khoản sẽ giúp kích thích các nhà đầu tư chú ý vào rổ danh mục. Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài cũng sẽ ưa thích hơn các danh mục hay rổ chỉ số có tính thanh khoản cao”, ông Minh dự báo.

Với nhóm VN30, vị này đánh giá đây là danh mục đầu tư của cá nhân, vì không nhiều nhà đầu tư giàu kinh nghiệm trong việc lựa chọn danh mục đầu tư. Do đó, việc sửa đổi các tiêu chí của chỉ số sẽ giúp tăng chất lượng của rổ danh mục, giảm rủi ro từ yếu tố cơ bản cho các nhà đầu tư.

“Khi tăng tiêu chí thanh khoản thì dự báo sẽ có những cổ phiếu bị loại ra khỏi chỉ số, nhưng tạo cơ hội cho các cổ phiếu khác có tính thanh khoản cao thay thế. Ngoài ra, với việc giới hạn tỷ trọng ngành trong VN30, nhóm ngân hàng sẽ bị giảm tỷ trọng trong đợt cơ cấu sắp tới”, ông Minh dự báo.

Thị trường chứng khoán sắp tới sẽ ra sao?

Trước khi HOSE ban hành quy tắc xây dựng và quản lý bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0, tại một hội nghị, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh (REE) từng đánh giá, các cổ phiếu trong rổ VN30 đơn thuần là cổ phiếu của 30 doanh nghiệp có vốn hóa và tính thanh khoản lớn nhất trên thị trường. Nhưng nếu chỉ xét tiêu chí này, phần lớn cổ phiếu từ các ngành hàng chưa hoàn toàn đại diện cho nền kinh tế.

Do đó, cần có các tiêu chí khác để doanh nghiệp từ các ngành nghề khác nhau được đặt trong rổ này sẽ đại diện cho nền kinh tế.

Trước những mong mỏi từ các thành viên thị trường, tại bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0 có hiệu lực từ tháng 3-2025, HOSE đã nâng cao các tiêu chí sàng lọc về thanh khoản, lợi nhuận sau thuế và giới hạn tỷ trọng vốn hóa của nhóm cổ phiếu cùng ngành.

nâng cao chất lượng của HOSE là bước chạy đà quan trọng cho mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán năm nay. Ảnh: H.T

Với những thay đổi này, ông Bùi Văn Huy dự báo các quỹ ETF mô phỏng theo VN30 sẽ phải bán bớt cổ phiếu ngân hàng để đưa tỷ trọng về mức 40%.

Thực tế, VN30 hiện là chỉ số tham chiếu cho 4 quỹ ETF niêm yết tại HOSE và 3 quỹ ETF niêm yết tại thị trường chứng khoán khu vực, cùng với đó là tiêu chí sàng lọc cho chứng quyền có bảo đảm. Quy mô các quỹ đang mô phỏng theo chỉ số VN30 ước đạt gần 30.000 tỉ đồng.

Như vậy, việc giảm tỷ trọng ngành ngân hàng về 40%, khiến giá trị bán ra các cổ phiếu ngân hàng ước khoảng 4.000 tỉ đồng, một con số không nhỏ trong bối cảnh sức cầu trên thị trường yếu và thanh khoản thấp. Theo đó, các cổ phiếu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong chỉ số như: TCB, ACB, VPB, MBB, HDB... sẽ bị bán ra trong đợt cơ cấu danh mục của các quỹ ETF thời gian tới.

Tuy nhiên, ông Huy đánh giá hoạt động tái cơ cấu, giảm tỷ trọng cổ phiếu ngân hàng sẽ mở ra cơ hội với các nhóm ngành khác trong VN30 như nguyên vật liệu, bán lẻ, tiêu dùng, bất động sản…

Ông Vũ Duy Khánh, Giám đốc phân tích, Công ty chứng khoán Smart Invest đánh giá, việc giới hạn vốn hóa 40% cho một ngành giúp chỉ số VN30 có sự phản ánh chính xác hơn, không biến thành “Bank Index”.

Cụ thể hơn, việc nâng cao chất lượng bộ chỉ số hay tạo ra giỏ hàng tốt sẽ tạo tác động dài hạn, giúp nhà đầu tư giảm tâm lý tiêu cực khi nhìn nhận thị trường. Còn các quỹ mô phỏng có cách lựa chọn tốt hơn, vì không phải quỹ nào cũng muốn tập trung quá nhiều vào cổ phiếu ngân hàng.

“Trong ngắn hạn, tiêu chí VN30 mới khi được áp dụng có thể gây biến động trong kỳ tái cơ cấu sắp tới của một số quỹ, khi nhiều mã ngân hàng sẽ bị bán ra, ngược lại các mã như HPG, MWG, VIC có thể được mua vào”, ông Khánh dự báo.

Vân Phong