Kỳ vọng lợi nhuận của nhóm phân bón bùng nổ nếu được áp thuế VAT

Giá phân bón nội địa sẽ giảm, nông dân có thể giảm dùng hàng nhập khẩu

Giá phân bón nội địa được kỳ vọng sẽ trở nên cạnh tranh hơn so với giá sản phẩm nhập khẩu khi được áp dụng quy định thuế VAT mới.

Nhìn lại quá khứ, Nghị quyết 71/2014/QH13 đã phân loại mặt hàng phân bón vào diện không chịu thuế Giá trị Gia tăng (VAT) từ tháng 1/2015. Theo đó, người dùng cuối không phải chịu thuế VAT cho phân bón.

Trong khi các doanh nghiệp phân bón không được hoàn thuế VAT đối với chi phí sản xuất, trong đó, chi phí nguyên vật liệu (khí tự nhiên, than, quặng phốt phát) chiếm khoảng 50-80% tổng chi phí sản xuất. Qua đó, tổng chi phí sản xuất của các doanh nghiệp phân bón nội địa đã tăng từ tháng 1/2015, do không được khấu trừ thuế VAT.

Tất cả những điều này khiến phân bón sản xuất trong nước kém cạnh tranh hơn so với phân bón nhập khẩu, trong đó các doanh nghiệp sản xuất phân bón nước ngoài có thể yêu cầu hoàn thuế VAT cho chi phí sản xuất tại quốc gia của họ.

Để bảo vệ thị trường phân bón trong nước, duy trì an ninh lương thực và giảm sự phụ thuộc vào phân bón nhập khẩu, đề xuất thay đổi quy định thuế VAT (từ không chịu thuế VAT sang chịu 5% thuế VAT) đối với các doanh nghiệp phân bón đã được trình lên Quốc hội vào tháng 6/2024, và thảo luận trong cuộc họp ngày 29/10/2024.

Lượng ure được nhập khẩu vào Việt Nam qua các năm. (Nguồn: Tổng cục Hải quan, Chứng khoán SSI)

Theo lý thuyết, việc thay đổi từ “không chịu thuế VAT” sang “chịu thuế VAT 5%” sẽ khiến giá phân bón cao hơn. Tuy nhiên, đại diện của 2 doanh nghiệp sản xuất phân bón hàng đầu trong nước là Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau, mã cổ phiếu DCM) và Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ, mã cổ phiếu DPM) đều cùng cho biết trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa phân bón nội địa và nhập khẩu, các doanh nghiệp nội địa có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% thuế VAT, qua đó phần nào hỗ trợ những người nông dân.

Theo đó, mức tăng giá bán thực tế của phân bón sản xuất trong nước sẽ ít hơn mức tăng giá bán của phân bón nhập khẩu, từ đó sẽ khuyến khích những người nông dân sử dụng phân bón sản xuất trong nước. Giá của phân bón nhập khẩu hiện đang thấp hơn 3-5% so với phân bón nội địa.

Chứng khoán SSI nhận định trong trường hợp cạnh tranh gay gắt với phân bón nhập khẩu như trong giai đoạn 2015-2019, các doanh nghiệp sản xuất phân bón nội địa sau khi được hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất, sẽ có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm VAT 5%, từ đó thu hẹp khoảng cách giá 3-5% so với hàng nhập khẩu và khuyến khích những người nông dân sử dụng phân bón nội địa.

Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất phân bón còn có thể yêu cầu hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất. Điều này chủ yếu sẽ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất ure như Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ, và DAP như DAP-Vinachem (mã cổ phiếu DDV) vì những doanh nghiệp này sản xuất phân bón từ nguyên liệu tự nhiên (khí đốt tự nhiên, than, quặng phốt phát).

Trong khi đó, tác động đến các nhà sản xuất NPK là không đáng kể. Do nguyên liệu sản xuất NPK chủ yếu là phân bón đơn (ure, phốt phát đơn và kali), nên việc không chịu thuế VAT hay chịu 5% thuế VAT đều không ảnh hưởng nhiều tới chi phí sản xuất NPK.

Lợi nhuận của Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ dự kiến tăng trưởng mạnh

Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ cho biết có thể giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% thuế VAT, qua đó phần nào hỗ trợ những người nông dân trong việc tiêu thụ phân bón.

Trong quá trình thảo luận tại cuộc họp Quốc hội lần thứ 8 vào tháng 11/2024, hầu hết các cử tri bày tỏ mong muốn bảo vệ thị trường phân bón trong nước trước sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nhập khẩu, đồng nghĩa với việc ủng hộ việc thay đổi quy định thuế VAT (từ không chịu thuế VAT sang chịu 5% thuế VAT) đối với các doanh nghiệp phân bón. Do đó, Chứng khoán SSI kỳ vọng Luật Thuế VAT (sửa đổi) sẽ được thông qua và có hiệu lực từ tháng 7/2025.

Theo đó, Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ sẽ là 2 doanh nghiệp niêm yết hưởng lợi lớn từ sự thay đổi này. Trong năm nay, lợi nhuận của cả hai doanh nghiệp này đã phục hồi tích cực nhờ giá ure hồi phục, mở rộng biên lợi nhuận của mảng phân bón tự doanh, cũng như giảm chi phí khấu hao (đối với Đạm Cà Mau).

Lũy kế 9 tháng đầu năm 2024, lợi nhuận trước thuế của Đạm Cà Mau đã tăng 64% và của Đạm Phú Mỹ tăng 17% so với cùng kỳ năm 2023.

Sang năm 2025, Chứng khoán SSI dự báo, nếu không có thay đổi quy định về thuế VAT, tăng trưởng lợi nhuận của Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ sẽ lần lượt đạt 16% và 21%.

Trong trường hợp có sự thay đổi quy định về thuế VAT, lợi nhuận của Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ dự kiến sẽ tăng thêm lần lượt là 200 tỷ đồng và 259 tỷ đồng, từ đó đẩy tăng trưởng lợi nhuận năm 2025 lên mức lần lượt là 29% và 50%.

Duy Quang