Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 Từ Cách mạng tháng Tám đến cách mạng tinh gọn bộ máy (Bài 1)

Cách mạng tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 2-9 đã khai mở kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước và vận mệnh của mình. Từ Cách mạng tháng Tám, những giá trị lớn lao như đoàn kết toàn dân, “lấy dân làm gốc” và nghệ thuật chớp thời cơ luôn là bài học quý báu, được Đảng vận dụng sáng tạo trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng đất nước.

BÀI 1: TÌM ĐẾN ÁNH SÁNG CỦA ĐẢNG

Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, chưa bao giờ khát vọng độc lập, tự do lại cháy bỏng như những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX - thời điểm đất nước chìm trong đêm trường nô lệ dưới ách cai trị của thực dân, phong kiến. Vùng đất Trấn Biên xưa, trong đó có tỉnh Bình Phước (cũ) và Đồng Nai (cũ), nay là tỉnh Đồng Nai mới, sớm manh nha những tổ chức Đảng đầu tiên. Dưới ánh sáng soi đường của Đảng, sự lãnh đạo tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tình đoàn kết quân - dân, nghĩa đồng bào sâu sắc, con thuyền cách mạng Việt Nam đã vững vàng vượt sóng vươn khơi, lập nên nhiều chiến công vĩ đại.

ĐẢNG RA ĐỜI - ÁNH SÁNG CỦA LÝ TƯỞNG ĐỘC LẬP

Những ngày mùa thu tháng Tám, khi cả dân tộc đang hướng về đại lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2-9, chúng tôi có dịp trở lại khu vực Làng 3, xã Thuận Phú (cũ), nay thuộc xã Thuận Lợi, tỉnh Đồng Nai, vùng đất cách mạng, nay đã có nhiều đổi thay khác trước. Khí thế cách mạng rạo rực trên từng ngôi nhà, ngõ xóm với những đường cờ Tổ quốc rực đỏ tung bay giữa bạt ngàn vườn cao su xanh mướt, hứa hẹn về một vùng đất anh hùng trù phú.

Di tích Tượng đài Chi bộ Phú Riềng Đỏ, xã Thuận Lợi, tỉnh Đồng Nai, ghi dấu nơi thành lập tổ chức Đảng đầu tiên ở Đông Nam Bộ. Ảnh: Minh Luận

Nơi đây, cách nay gần một thế kỷ, Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng đã được thành lập (ngày 28-10-1929). Chi bộ gồm 6 đảng viên, do đồng chí Nguyễn Xuân Cừ làm Bí thư. Đây là Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở miền Đông Nam Bộ. Dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng, ngày 3-2-1930, hơn 5 ngàn công nhân cao su đã nổi dậy đấu tranh và chỉ trong một tuần đã làm chủ hoàn toàn Đồn điền cao su Phú Riềng từ tay Pháp.

Đây là cuộc bãi công lớn nhất trong số các cuộc đấu tranh của công nhân, làm rung chuyển cả hệ thống địa ngục cao su Đông Dương, làm chấn động dư luận báo chí trong nước và quốc tế. Sự kiện Phú Riềng Đỏ không chỉ là nỗi ám ảnh của thực dân Pháp, mà còn là niềm tự hào của đội ngũ công nhân cao su. Đặc biệt, từ chiếc nôi Phú Riềng Đỏ anh hùng đã ươm mầm và rèn luyện nên nhiều tấm gương đấu tranh, anh dũng hy sinh trên vùng đất Bình Phước (cũ), làm rạng rỡ truyền thống vẻ vang của dân tộc.

Ông Nguyễn Quang Minh, đảng viên 55 tuổi Đảng, Chi bộ ấp Thuận Phú 1, Đảng bộ xã Thuận Lợi, kể lại với niềm tự hào khi được sinh sống, lập nghiệp và công tác, cống hiến trên vùng đất Phú Riềng Đỏ anh hùng. Ông cho biết: Truyền thống cách mạng ấy của quê hương đã vun bồi, hun đúc nên tinh thần vượt khó, sống có lý tưởng, hoài bão và mạnh mẽ cống hiến của biết bao thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Thuận Phú trước đây và Thuận Lợi ngày nay. Địa phương hôm nay khang trang, đổi mới nhờ đóng góp rất lớn từ nhân dân, từ ý chí tự lực vươn lên của chính mỗi gia đình.

Nhìn lại lịch sử từ khi Pháp đặt ách đô hộ cuối thế kỷ XIX, các phong trào yêu nước không ngừng dấy lên. Tiếng súng Cần Vương, Đông Du, Duy Tân, Đông Kinh Nghĩa Thục… vang vọng hào khí dân tộc. Nhưng do thiếu đường lối đúng đắn, thiếu tổ chức lãnh đạo thống nhất, tất cả đều thất bại. Toàn dân tộc chìm trong đêm tối không có đường ra. Giữa lúc ấy, Nguyễn Ái Quốc - người thanh niên yêu nước đã tìm thấy ở chủ nghĩa Mác - Lênin con đường giải phóng đúng đắn cho dân tộc.

Từ năm 1921-1930, Nguyễn Ái Quốc ra sức truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam, chuẩn bị về lý luận cho sự ra đời của Đảng.

Sau thời gian chuẩn bị về công tác tổ chức, cán bộ và những nỗ lực không mệt mỏi của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cùng nhiều đồng chí cách mạng tiền bối, những điều kiện thành lập Đảng ngày càng chín muồi.

Ngày 3-2-1930, dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc, hội nghị hợp nhất 3 tổ chức cộng sản (Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn) đã diễn ra tại Hương Cảng (Trung Quốc) để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Đó không chỉ là sự kiện chính trị trọng đại, mà còn là bước ngoặt lịch sử. Lần đầu tiên dân tộc ta có một chính đảng cách mạng chân chính, có cương lĩnh rõ ràng: độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, lấy công - nông làm nền tảng, đoàn kết toàn dân để đấu tranh giành tự do. Đảng ra đời như ánh sáng phá tan màn đêm đen tối bao trùm cả dân tộc.

Từ khi có Đảng, nhân dân lao động, từ công nhân nhà máy, đến nông dân, trí thức, thanh niên, phụ nữ… đều tìm thấy lẽ sống, niềm tin. Họ đến với Đảng bằng niềm tin son sắt, bằng hành động quả cảm, góp phần biến lý tưởng thành hiện thực. Năm 1930-1931, cao trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh bùng nổ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, lần đầu tiên chính quyền nhân dân được dựng lên ngay trên vùng quê cách mạng, khẳng định sức mạnh vô song của quần chúng khi có Đảng dẫn đường.

Năm 1939, chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, thực dân Pháp và phát xít Nhật chèn ép nhân dân ta đến tận cùng. Trong bối cảnh ấy, Đảng đã kịp thời chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên trên hết.

Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5-1941) do Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chủ trì đã quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh, kêu gọi toàn dân đoàn kết đứng lên. Đảng tập trung xây dựng căn cứ địa cách mạng, tổ chức lực lượng vũ trang, chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa.

ĐẢNG LÃNH ĐẠO PHONG TRÀO ĐẤU TRANH Ở BIÊN HÒA

Sau Phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh (1930-1931) do Đảng Cộng sản lãnh đạo, thực dân Pháp tiến hành khủng bố trắng, tình hình cách mạng trong nước và ở Nam Bộ vô cùng khó khăn. Xứ ủy Nam Kỳ nhiều lần được xây dựng và tan rã do thực dân Pháp khủng bố. Ở Biên Hòa, phong trào cách mạng bắt đầu từ sau năm 1934 qua công tác tuyên truyền cộng sản và phát triển đảng viên của đồng chí Lưu Văn Viết từ Sài Gòn về và đồng chí Hoàng Minh Châu được Xứ ủy cử về Biên Hòa công tác.

Di tích nơi thành lập Chi bộ Bình Phước - Tân Triều trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Ảnh: Phương Hằng

Tháng 2-1935, trên cơ sở những đảng viên được đồng chí Lưu Văn Viết kết nạp, Chi bộ Bình Phước - Tân Triều được thành lập tại xã Tân Bình, huyện Vĩnh Cửu, nay là phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai. Chi bộ do đồng chí Hoàng Minh Châu làm Bí thư, cùng các đảng viên Lưu Văn Viết, Lưu Văn Văn, Huỳnh Xuân Phan, Quách Sanh, Quách Tỷ.

Ngay sau khi thành lập, chi bộ đã trở thành ngọn cờ hiệu triệu, là đội tiên phong lãnh đạo phát triển các cơ sở yêu nước và Phong trào Mặt trận Dân chủ Đông Dương ở tỉnh Biên Hòa đấu tranh rộng khắp. Chi bộ đã thành lập Liên đoàn Học sinh Biên Hòa, tập hợp học sinh bằng nhiều hình thức để tuyên truyền giác ngộ cộng sản. Từ những đảng viên cộng sản Chi bộ Bình Phước - Tân Triều, nhiều thanh niên yêu nước, giác ngộ người địa phương đã đứng vào hàng ngũ của Đảng. Từ chi bộ này đã phát triển thêm nhiều chi bộ ở Tân Uyên, Xuân Lộc, Long Thành…

Sự ra đời của Chi bộ Bình Phước - Tân Triều và sau đó nhiều chi bộ cộng sản được thành lập ở các huyện đã khẳng định vai trò lãnh đạo, hiệu triệu của tổ chức Đảng ở địa phương và thực tế phong trào cách mạng ở Biên Hòa lúc bấy giờ đòi hỏi phải có một tổ chức Đảng thống nhất trong toàn tỉnh.

Trước tình hình đó, Xứ ủy Nam Kỳ đã cử đồng chí Trương Văn Bang, nguyên Bí thư Xứ ủy, về tập hợp các đảng viên ở địa phương để xây dựng, tổ chức Đảng bộ tỉnh Biên Hòa. Tháng 2-1937, trên cơ sở Chi bộ Bình Phước - Tân Triều làm nòng cốt, đồng chí Trương Văn Bang đã triệu tập hội nghị thành lập Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa, cũng chính tại địa điểm đã thành lập Chi bộ Bình Phước - Tân Triều năm 1935.

Đảng ra đời, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn thể nhân dân Việt Nam đã nhất tề đứng lên tiến hành tổng khởi nghĩa giành chính quyền, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước công - nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Cuộc cách mạng mà theo đánh giá của các chuyên gia là cuộc cách mạng “long trời, lở đất”, làm rung chuyển cục diện chính trị không chỉ trong khu vực, mà còn trên phạm vi toàn thế giới. Chỉ trong 15 năm ngắn ngủi, một Đảng non trẻ đã dẫn dắt dân tộc ta từ đêm tối nô lệ đi tới mùa thu độc lập. Đó là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của ánh sáng cách mạng - ánh sáng của Đảng soi đường.

Minh Luận