Kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025):Tầm nhìn chiến lược làm nên Ðại thắng mùa xuân năm 1975

Thắng lợi ấy bắt nguồn từ việc Đảng ta đánh giá đúng tình hình, xây dựng thế trận vững chắc và chủ động tạo thời cơ chiến lược để giải phóng miền Nam.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các đồng chí trong Quân ủy Trung ương duyệt phương án tác chiến Chiến dịch Hồ Chí Minh (Hà Nội, 4-1975). Ảnh: TTXVN

Chớp thời cơ chiến lược

Từ đầu năm 1974, quân ta trên các chiến trường miền Nam đồng loạt chuyển sang phản công và tiến công, quyết tâm đánh bại âm mưu lấn đất, giành dân của địch, từng bước đẩy chúng vào thế phòng ngự bị động. Đến giữa năm 1974, một vùng giải phóng rộng lớn đã được hình thành, kéo dài từ Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ, tạo thế áp sát Sài Gòn.

Ngày 21-7-1974, tại Đồ Sơn (Hải Phòng), đã diễn ra một cuộc họp quan trọng dưới sự chủ trì của đồng chí Lê Duẩn - Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng - với sự tham dự của các đồng chí trong Quân ủy Trung ương và Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu. Tại cuộc họp, các đồng chí tham dự đều thống nhất nhận định, đây là thời cơ thuận lợi nhất để nhân dân ta hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam, giành thắng lợi trọn vẹn cho cách mạng dân tộc dân chủ, đồng thời giúp nhân dân Lào và Campuchia hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc. Thời cơ quý báu này đòi hỏi phải hành động nhanh, gọn, triệt để nhưng cũng phải thật khôn khéo, để tạo yếu tố bất ngờ, khiến địch và các thế lực thù địch không kịp trở tay. Kết thúc cuộc họp, đồng chí Lê Duẩn giao nhiệm vụ cho Bộ Tổng Tham mưu nghiên cứu, soạn thảo “Kế hoạch tác chiến chiến lược giải phóng miền Nam”, trình Bộ Chính trị vào tháng 9-1974.

Dự thảo “Kế hoạch tác chiến chiến lược giải phóng miền Nam” đã được Cục Tác chiến - Bộ Tổng Tham mưu hoàn thành ngày 26-8-1974. Nội dung kế hoạch gồm hai bước: Bước 1 (thực hiện trong năm 1975), tranh thủ bất ngờ tiến công lớn và rộng khắp. Bước 2 (thực hiện trong năm 1976), thực hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa giải phóng hoàn toàn miền Nam. Từ ngày 30-9 đến 8-10-1974, Bộ Chính trị họp và cơ bản nhất trí với nội dung bản dự thảo “Kế hoạch tác chiến chiến lược giải phóng miền Nam”. Hội nghị thống nhất xác định Tây Nguyên là hướng tiến công chủ yếu trong năm 1975.

Thực hiện kế hoạch trên của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, hai miền Nam - Bắc khẩn trương hoàn tất các mặt chuẩn bị, cả về thế và lực. Miền Bắc đã chi viện 110.000 bộ đội, vận chuyển hơn 400.000 tấn vật chất vào miền Nam. Những quân đoàn chủ lực cũng được thành lập. Trong đó, Quân đoàn 1 thành lập ngày 24-10-1973; Quân đoàn 2 thành lập ngày 17-5-1974; Quân đoàn 4 thành lập ngày 20-7-1974; Quân đoàn 3 thành lập ngày 26-3-1975 (khi đang trong quá trình đánh Tây Nguyên); Đoàn 232 (sau đổi tên thành Binh đoàn cánh Tây Nam, tương đương quân đoàn) thành lập tháng 2-1975. Quân dân ta cũng xây dựng được mạng lưới đường sá, hệ thống đường ống dẫn xăng dầu, hệ thống dây thông tin liên lạc nối từ Bắc vào Nam.

Từ ngày 18-12-1974 đến ngày 8-1-1975, Bộ Chính trị họp Hội nghị mở rộng có các đồng chí lãnh đạo, chỉ huy từ chiến trường ra tham dự. Đúng lúc này, tin thắng lợi của Chiến dịch Đường 14 - Phước Long (từ ngày 13-12-1974 đến ngày 6-1-1975) báo về thực sự là minh chứng sống động khẳng định quân đội ngụy Sài Gòn không còn đủ sức chống chọi với Quân giải phóng; Mỹ cũng không thể đưa quân can thiệp trở lại miền Nam Việt Nam. Giải phóng tỉnh Phước Long cũng đã mở ra cửa ngõ, bàn đạp tiến công Sài Gòn từ phía bắc. Do đó, Bộ Chính trị đã nhanh chóng thông qua “Quyết tâm chiến lược giải phóng miền Nam trong hai năm 1975 - 1976”, đồng thời dự kiến nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975 thì lập tức giải phóng miền Nam vào năm 1975.

Đại thắng mùa xuân năm 1975

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, quân ta đã mở Chiến dịch Tây Nguyên từ ngày 4-3 đến ngày 3-4-1975, giành thắng lợi vẻ vang. Chiến thắng trong chiến dịch này đã xóa sổ hoàn toàn Quân đoàn II và Quân khu II của quân đội Sài Gòn, giải phóng toàn bộ địa bàn chiến lược Tây Nguyên và một số tỉnh Trung Bộ, làm thay đổi căn bản so sánh lực lượng và thế chiến lược giữa ta và địch. Đây là bước ngoặt quyết định, đưa cuộc tiến công chiến lược của ta phát triển thành tổng tiến công trên toàn miền Nam Việt Nam.

Thượng tướng Hoàng Minh Thảo trong cuốn “Chiến dịch Tây Nguyên đại thắng” đã viết: “Chiến thắng Tây Nguyên mở đầu cuộc Tổng tiến công nổi dậy mùa xuân năm 1975 đã tạo sức mạnh toàn diện mới. Điều quan trọng là nó đã tạo ra sự thay đổi cơ bản về tinh thần, tư tưởng, về so sánh lực lượng, về thế chiến lược giữa ta và địch”.

Ngày 18-3-1975, Bộ Chính trị bổ sung quyết tâm giải phóng hoàn toàn miền Nam ngay trong năm 1975. Ngày 25-3-1975, Bộ Chính trị bổ sung quyết tâm giải phóng miền Nam trước mùa mưa năm 1975.

Chiến dịch Trị Thiên - Huế (từ ngày 5 đến ngày 26-3-1975) và Chiến dịch Đà Nẵng (từ ngày 26 đến ngày 29-3-1975) được tiến hành. Ngày 26-3-1975, Huế được giải phóng và ngày 29-3-1975, Đà Nẵng được giải phóng đã khiến toàn bộ lực lượng Quân đoàn 1, Quân khu I của ngụy Sài Gòn bị tiêu diệt và tan rã.

Ngày 31-3-1975, Bộ Chính trị họp, nhận định: “Cuộc chiến tranh cách mạng ở miền Nam không những đã bước vào giai đoạn phát triển nhảy vọt, mà thời cơ để mở tổng tiến công và nổi dậy tại Sài Gòn đã chín muồi. Từ giờ phút này, trận quyết chiến chiến lược cuối cùng của quân và dân ta đã bắt đầu”.

Từ ngày 9 đến ngày 21-4-1975, ta mở Chiến dịch Xuân Lộc. Thắng lợi của chiến dịch đã đập tan “cánh cửa thép” phía đông, làm rung chuyển toàn bộ hệ thống phòng thủ còn lại của địch quanh Sài Gòn, đồng thời làm suy sụp nhanh chóng tinh thần chiến đấu của quân ngụy. Chiến thắng này còn tạo ra một địa bàn tập kết chiến lược thuận lợi cho các binh đoàn chủ lực của ta tiến công Sài Gòn từ hướng đông.

Ngày 4-4-1975, Quân ủy Trung ương giao cho Khu 5 và lực lượng hải quân tiến công giải phóng các đảo thuộc quần đảo Trường Sa. Từ ngày 14 đến ngày 29-4-1975, toàn bộ các đảo trên được giải phóng.

Ngày 21-4-1975, Tổng thống ngụy Nguyễn Văn Thiệu từ chức để “cao chạy xa bay”. Ngày 26-4-1975, quân ta bắt đầu mở Chiến dịch Hồ Chí Minh với lực lượng áp đảo, gấp 3 lần lực lượng của quân địch tại Sài Gòn. Tham gia chiến dịch có 4 quân đoàn (1, 2, 3, 4) và Binh đoàn cánh Tây Nam cùng lực lượng vũ trang địa phương và nhân dân trên địa bàn chiến dịch. Về binh khí, kỹ thuật, ta đã tập trung được 516 khẩu pháo mặt đất, 550 tên lửa và pháo phòng không; 1 đại đội máy bay A37; 320 xe tăng, xe thiết giáp; 1.600 xe kỹ thuật chiến đấu; hơn 10.000 xe vận tải; 60.000 tấn vật chất (15.000 tấn đạn)... Năm cánh quân của ta vượt qua tuyến phòng thủ của địch để tiến vào trung tâm Sài Gòn, đánh chiếm các cơ quan đầu não của địch.

Vào 11h30 ngày 30-4-1975, Tổng thống ngụy quyền Dương Văn Minh buộc phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện. Sài Gòn được giải phóng. Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng.

Đại thắng mùa xuân năm 1975 đã giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị thực dân mới và cuộc chiến tranh xâm lược do đế quốc Mỹ tiến hành ở Việt Nam. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (tháng 12-1976) đã đánh giá: “Năm tháng sẽ trôi qua nhưng thắng lợi của Nhân dân ta trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc”.

Nguyễn Văn