Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV: Duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% là cần thiết

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang Trần Văn Tuấn phát biểu ý kiến. Ảnh: Minh Đức – TTXVN

Tiếp tục chương trình làm việc, sáng 18/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi). Nhiều ý kiến của các đại biểu cho rằng, cần nâng cao vai trò của công đoàn cơ sở cũng như khẳng định, việc duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% là cần thiết.

* Nâng cao vai trò của Công đoàn cơ sở

Phân tích về trách nhiệm và quyền hạn của Công đoàn cơ sở, đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) cho rằng, Công đoàn cơ sở có một vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động của hệ thống Công đoàn; là nơi trực tiếp triển khai, cụ thể hóa các nghị quyết, chức năng, nhiệm vụ của Công đoàn; Công đoàn cơ sơ có mạnh thì tổ chức Công đoàn mới mạnh.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động của Công đoàn cơ sở thời gian qua còn rất nhiều lúng túng, chưa hiệu quả. Vị thế, tiếng nói của Công đoàn trong doanh nghiệp còn mờ nhạt; năng lực thương lượng, đối thoại và đại diện, bảo vệ của Công đoàn cơ sở vẫn là khâu yếu.

Đại biểu cho rằng, những tồn tại, hạn chế đó do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân do chưa có một quy định pháp luật cụ thể, rõ ràng cho Công đoàn cơ sở. Đây không chỉ là định chế pháp luật đơn thuần, mà đối với Công đoàn cơ sở còn là những định hướng, dẫn dắt, tạo thuận lợi trong triển khai, áp dụng. Việc quy định chung chung quyền, trách nhiệm cho tất cả các cấp Công đoàn và các loại hình Công đoàn cơ sở như trong dự thảo Luật là chưa thật hợp lý và khoa học.

Về quyền, trách nhiệm của Công đoàn trong dự thảo Luật quy định tương đối đầy đủ, nhưng đại biểu cho rằng cần cho Công đoàn một cơ chế để thực thi được các quyền và trách nhiệm đó. Thực tế hiện nay, cán bộ Công đoàn cơ sở đều hưởng lương từ doanh nghiệp, luôn chịu sức ép từ người sử dụng lao động, điều này rất khó tạo ra sự bình đẳng trong hoạt động.Vì vậy, cần thiết phải cụ thể hóa cơ chế này bằng pháp luật để Công đoàn “độc lập” hơn với người sử dụng lao động. Trước hết là độc lập về tổ chức, chủ động về tài chính và có một chính sách bảo vệ cán bộ Công đoàn hữu hiệu.

Đại biểu nhất trí với đề xuất cho phép Tổng Liên đoàn được sử dụng Lao động hợp đồng làm cán bộ chuyên trách ở Công đoàn cơ sở nơi có đông người lao động (Điều 26); đề nghị trong Luật có quy định cụ thể doanh nghiệp từ 1.000 lao động trở lên phải có ít nhất 1 cán bộ Công đoàn chuyên trách; giao Tổng Liên đoàn xây dựng thang lương, bảng lương phù hợp để khuyến khích, thu hút, tạo được động lực cho cán bộ Công đoàn toàn tâm, toàn ý thực hiện nhiệm vụ; từ nguồn tài chính của Công đoàn cấp trên.

Các ý kiến cho rằng, dự thảo Luật cần bổ sung quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động và chính quyền các cấp trong công tác này là rất cần thiết. Người sử dụng lao động không chỉ tạo điều kiện, mà phải có trách nhiệm chủ động cùng với Công đoàn để vận động phát triển đoàn viên, thành lập Công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp của mình; để hướng tới xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ.

Phân tích về quyền, trách nhiệm của Công đoàn trong việc “Tham gia thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp”, đại biểu Trần Văn Tuấn đồng tình với việc so với Luật hiện hành thì quyền và trách nhiệm giám sát của Công đoàn đã được tách bạch thành 1 điều riêng (thể hiện tại Điều 16 của dự thảo Luật). Nghĩa là Công đoàn thực hiện giám sát hoặc tham gia, phối hợp với Mặt trận Tổ quốc các cấp và cơ quan nhà nước có thẩm quyền giám sát. Theo đó, Công đoàn không chỉ “tham gia, phối hợp” mà còn có quyền chủ động thực hiện giám sát nhằm khảng định rõ hơn vai trò của Công đoàn trong hoạt động giám sát xã hội.

“Quy định trên vừa phù hợp và thống nhất với các quy định của Đảng, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật An toàn, vệ sinh lao động, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở... vừa phù hợp với thực tiễn hoạt động công đoàn trong tình hình mới”, đại biểu nêu ý kiến.
* Duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% là cần thiết

Đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang Âu Thị Mai phát biểu ý kiến. Ảnh: Minh Đức – TTXVN

Thảo luận về việc đóng phí công đoàn, các đại biểu Quốc hội đồng thuận cao với việc duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% vì nhiều lý do. Các ý kiến cho rằng, từ nhiều thập niên qua, kinh phí công đoàn được thực hiện chủ yếu ở các nước khối xã hội chủ nghĩa. Việc luật hóa và duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% thể hiện sự ưu việt của chế độ chủ nghĩa xã hội. Kinh phí công đoàn được sử dụng tại Công đoàn cơ sở là chủ yếu để trực tiếp chăm lo cho đoàn viên, người lao động.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) tán thành việc quy định kinh phí công đoàn do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động”, vì đây là nội dung đã thực hiện ổn định, lâu dài, không phát sinh nhiều vướng mắc trên thực tế. Đại biểu cũng cho rằng, việc quy định cụ thể tỉ lệ phân phối kinh phí công đoàn là cần thiết, nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch trong việc sử dụng tài chính công đoàn.

“Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho việc tăng cường bố trí nguồn kinh phí công đoàn cho các hoạt động của Công đoàn cơ sở - là nơi trực tiếp chăm lo cho đời sống của người lao động, theo tôi, nên có sự linh hoạt trong việc quy định tỉ lệ phân bổ kinh phí công đoàn, không quy định cứng tỉ lệ 25% và 75% như Khoản 2 Điều 30 dự thảo, mà chỉ nên quy định đó là tỉ lệ 'tối thiểu' và tỉ lệ 'tối đa'” - đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga góp ý.

Đại biểu tỉnh Hải Dương đề nghị xem xét quy định “Kinh phí công đoàn theo Điểm b Khoản 1 Điều 29 do công đoàn cấp trên quản lý, sử dụng tối đa 25%, còn lại được phân phối cho công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp”.

Ủng hộ quan điểm này, đại biểu Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội) cho rằng, việc tiếp tục duy trì kinh phí công đoàn 2% là phù hợp. Đây là điều kiện tiên quyết để công đoàn chủ động, độc lập hơn trong tổ chức và hoạt động tại cơ sở.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc kế thừa và giữ nguyên đối tượng nộp và mức đóng 2% kinh phí công đoàn theo quy định hiện hành là cần thiết. Việc giữ ổn định quy định về nghĩa vụ đóng kính phí công đoàn bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động được thực hiện từ năm 1957 đến nay, nhằm bảo đảm phúc lợi ổn định cho người lao động, góp phần làm cho tổ chức Công đoàn thực hiện tốt chức năng đại diện, chăm lo và bảo vệ đoàn viên, người lao động. Đặc biệt, là phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 02-NQ/TW, ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới.

Đại biểu Âu Thị Mai (Tuyên Quang) cho rằng, cần tạo điều kiện về nguồn lực đủ mạnh để bảo đảm hiệu quả các hoạt động đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, thu hút người lao động và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp tham gia Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; duy trì các nguồn lực hiện có; thu kinh phí công đoàn và khuyến khích xã hội hóa nguồn lực để công đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Đỗ Bình/TTXVN