Kỳ cuối: Kỳ vọng 'cất cánh' từ nhiều giải pháp đột phá

Để khai phóng những tiềm năng to lớn này, từ chỉ đạo, định hướng của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, một loạt các đề xuất chiến lược cùng những hướng đi đột phá đã được các chuyên gia nghiên cứu, xây dựng, không chỉ kế thừa định hướng của ba địa phương cũ mà còn tích hợp chúng thành một tầm nhìn liên ngành, liên vùng, tạo ra động lực phát triển dài hạn cho toàn tỉnh.

Đột phá chiến lược, tái định hình vị thế vùng

Trên cơ sở kế thừa và tích hợp các định hướng chiến lược từ ba địa phương, tỉnh Vĩnh Long sau sáp nhập cần xác lập các hướng đột phá mới, có tính liên ngành, liên vùng và mang tính nền tảng để tạo ra động lực phát triển dài hạn. Các chuyên gia cũng đã đề xuất 5 hướng đột phá then chốt.

Tại buổi làm việc với đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm ngày 3/6/2025, lãnh đạo 3 tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long đều bày tỏ quyết tâm chính trị rất cao của đảng bộ, chính quyền và nhân dân và đặt kỳ vọng về sự phát triển đột phá của tỉnh Vĩnh Long mới. Ảnh TTXVN

Thứ nhất, phát triển không gian kinh tế biển – công nghiệp – logistics tích hợp. Với hơn 130 km đường bờ biển, sự hiện diện của các cảng biển lớn (Định An), khu kinh tế Duyên Hải, cùng các khu – cụm công nghiệp ven biển ở Trà Vinh và Bến Tre, tỉnh có khả năng hình thành hành lang kinh tế biển liên hoàn. Hướng đột phá này cần kết hợp đầu tư vào cơ sở hạ tầng logistics, công nghiệp chế biến thủy sản, điện – năng lượng tái tạo, dịch vụ cảng và đô thị hóa ven biển. Bên cạnh đó, cần tính toán lại mạng lưới giao thông kết nối Đông – Tây, nhất là tuyến hành lang ven biển Tiền Giang - Bến Tre – Trà Vinh – Sóc Trăng để hỗ trợ dòng chảy hàng hóa – lao động liên vùng. Đây là hướng đột phá tạo động lực trực tiếp cho tăng trưởng GRDP, thu hút FDI và nâng cấp năng lực cạnh tranh khu vực. Ngoài ra việc kết hợp du lịch biển cùng nuôi trồng, khai thác thủy sản sẽ góp phần thúc đẩy đáng kể sự phát triển kinh tế của tỉnh trong tương lai.

Thứ hai, xây dựng trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao của vùng ĐBSCL. Vĩnh Long, với sự hiện diện của Phân hiệu ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh, trường ĐH Cửu Long, trường ĐH Xây dựng miền Tây, trường ĐH Sư phạm kỹ thuật, cùng với Phân hiệu ĐH quốc gia TP Hồ Chí Minh tại Bến Tre và ĐH Trà Vinh, đang hội tụ đủ điều kiện để hình thành một trung tâm đào tạo vùng. Việc phát triển cụm đại học, khu nghiên cứu ứng dụng và trung tâm khởi nghiệp gắn với ngành nông nghiệp, công nghệ thực phẩm, logistics và y tế sẽ giúp tỉnh cung ứng nguồn lao động chất lượng cho cả vùng ĐBSCL. Đây là đột phá mang tính nền tảng, hỗ trợ các ngành khác và tăng nội lực phát triển bền vững.

Thứ ba, hiện đại hóa nông nghiệp theo hướng thông minh – bền vững. Với tổng diện tích canh tác lớn, đa dạng sản phẩm đặc sản (như dừa, chôm chôm, sầu riêng, khoai lang), tỉnh Vĩnh Long mới có thể xây dựng các vùng nông nghiệp công nghệ cao tập trung. Việc kết hợp với công nghiệp chế biến sâu, ứng dụng blockchain, trí tuệ nhân tạo trong truy xuất nguồn gốc, phân tích thị trường và vận hành chuỗi cung ứng sẽ giúp nâng cao giá trị nông sản, mở rộng thị trường xuất khẩu. Hướng này giúp giải quyết bài toán tăng thu nhập nông thôn, giảm lệ thuộc vào mùa vụ và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thứ tư, kiến tạo không gian phát triển đa trung tâm đô thị. Sau sáp nhập, tỉnh có thể cơ cấu lại hệ thống đô thị theo hướng hình thành 3 cực phát triển chính: TP Vĩnh Long là trung tâm hành chính – giáo dục – dịch vụ chất lượng cao; TP Bến Tre là trung tâm thương mại – tài chính – du lịch; khu vực Duyên Hải và Cầu Ngang là trung tâm công nghiệp – cảng – logistics ven biển. Sự phân vai và chuyên biệt này giúp tối ưu hóa nguồn lực đầu tư, giảm áp lực tập trung, đồng thời khai thác hiệu quả các không gian phát triển đặc thù. Đây là cơ sở quan trọng để hình thành mô hình tỉnh – vùng có quy mô lớn và năng lực điều hành hiện đại.

Thứ năm, thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo toàn diện. Đây không chỉ là hướng đột phá hỗ trợ các lĩnh vực khác, mà còn là yêu cầu sống còn trong thời kỳ hội nhập và cách mạng công nghiệp 4.0 trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam. Đặc biệt trong bối cảnh Nghị Quyết 57 của Trung ương về thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là nhu cầu cấp bách. Tỉnh cần xây dựng chiến lược chuyển đổi số toàn diện cho khu vực công và khu vực tư nhân, đầu tư vào hạ tầng số, đào tạo kỹ năng số và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo địa phương...

Bảy nhóm chương trình mục tiêu tích hợp

Để tận dụng cơ hội lịch sử từ cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, hiện thực hóa năm hướng đột phá như vừa kể trên, 7 chương trình mục tiêu trọng điểm đã được các chuyên gia tâm huyết phác thảo, đề xuất nhằm khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, đồng thời tạo ra sự gắn kết vùng hiệu quả.

Theo đó, phát triển không gian kinh tế biển và hành lang ven biển là nhóm chương trình ưu tiên hàng đầu. Lý giải điều này, các chuyên gia cho biết do Bến Tre và Trà Vinh có lợi thế tiếp giáp biển, sở hữu hệ sinh thái ven biển phong phú và giàu tiềm năng phát triển kinh tế biển. Chương trình trọng điểm đầu tiên mà tỉnh Vĩnh Long mới nên tập trung phát triển cảng biển, dịch vụ logistics, công nghiệp ven biển và năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời; đồng thời, việc xây dựng các tuyến giao thông ven biển liên kết liên tỉnh và quản lý vùng bờ sẽ tạo động lực lớn để kinh tế biển trở thành mũi nhọn tăng trưởng mới.

Se chỉ sơ dừa – một nghề tạo công ăn việc làm và thu nhập khá ổn định tại Bến Tre trong nhiều năm qua. Ảnh: Hữu Vinh

Với nền tảng là 3 tỉnh nông nghiệp truyền thống, nhóm chương trình hiện đại hóa nông nghiệp, hình thành vùng nguyên liệu chất lượng cao sẽ định hướng chuyển đổi sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao và hướng tới thị trường xuất khẩu. Các vùng nguyên liệu chủ lực như dừa (Bến Tre), cây ăn trái (Vĩnh Long), chôm chôm và mô hình lúa – tôm (Trà Vinh) sẽ là nền tảng để liên kết với doanh nghiệp chế biến, nâng cao giá trị nông sản. Ngoài ra, chương trình này cũng tích hợp yếu tố thích ứng biến đổi khí hậu, bảo vệ tài nguyên đất và nước.

Hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, nhóm chương trình phát triển trung tâm giáo dục – y tế chất lượng cao cho vùng ĐBSCL sẽ giúp tỉnh tập trung phát triển cụm đại học, viện nghiên cứu, trung tâm khởi nghiệp sáng tạo và hệ thống y tế vùng. Song song đó là các chính sách học bổng, đào tạo lại và liên kết quốc tế nhằm thu hút nguồn lực chất lượng cao phục vụ các ngành kinh tế chủ lực.

Sau sáp nhập, việc tái tổ chức không gian đô thị và hệ thống giao thông là yêu cầu cấp thiết. Nhóm chương trình nâng cấp hạ tầng giao thông – đô thị và đẩy mạnh chuyển đổi số ưu tiên xây dựng các trục kết nối Đông – Tây, đường ven biển, hệ thống giao thông thủy – bộ và hạ tầng đô thị thông minh. Ngoài ra, chuyển đổi số cũng được đẩy mạnh thông qua phát triển chính quyền điện tử, dịch vụ công trực tuyến và hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ trong sản xuất – kinh doanh.

Với tổng diện tích canh tác lớn, đa dạng sản phẩm đặc sản như dừa (Bến Tre), chôm chôm (Trà Vinh), khoai lang (Vĩnh Long), tỉnh có thể xây dựng các vùng nông nghiệp công nghệ cao tập trung. Ảnh: Bùi Văn Nghiệp

Trà Vinh và Bến Tre là vùng chịu ảnh hưởng nặng nề của xâm nhập mặn, sạt lở và các hình thái thiên tai. Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đặt trọng tâm vào các giải pháp bảo vệ bờ biển, phát triển đô thị xanh, tiết kiệm năng lượng, quản lý tài nguyên nước và hỗ trợ sinh kế bền vững cho cộng đồng dễ bị tổn thương. Đây cũng là bước đi quan trọng nhằm tăng cường khả năng chống chịu và phục hồi của toàn vùng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt.

Với hệ sinh thái sông nước đặc sắc, văn hóa Khmer độc đáo và tài nguyên du lịch miệt vườn phong phú, nhóm chương trình phát triển du lịch sinh thái – liên kết vùng – bền vững hướng đến hình thành chuỗi giá trị du lịch sinh thái liên kết vùng giữa ba tỉnh. Việc quy hoạch tuyến du lịch liên tỉnh hiện nay (Trà Vinh – Bến Tre – Vĩnh Long), phát triển sản phẩm đặc trưng, số hóa điểm đến, hỗ trợ du lịch cộng đồng và bảo tồn tài nguyên sẽ tạo nên một ngành du lịch bền vững, có sức cạnh tranh cao trong khu vực.

Các chương trình vừa kể trên không tách rời mà có sự gắn kết chặt chẽ, tạo thành hệ sinh thái phát triển toàn diện: từ biển – nông nghiệp – công nghệ đến giáo dục – y tế – du lịch – môi trường. Đây chính là nền tảng để vùng sau sáp nhập không chỉ tăng trưởng nhanh mà còn phát triển bền vững, nhân văn và hội nhập.

Thái Bình